در نتیجه رئیس دولت یا کشور، پس از پایان تصدی مقام نسبت به اعمالی که در سمت رسمی خود و در جهت انجام وظیفه نمایندگی خویش انجام داده است نزد محاکم داخلی سایر کشورها از مصونیت برخوردار خواهد بود. این مصونیت ناشی از نظریه معروف به ” عمل دولت ” می‌باشد که برگرفته از اصل تساوی حاکمیت‌هاست و بر اساس آن اعمالی که رئیس دولت یا کشور در سمت رسمی خویش و در جهت انجام وظایف خود مرتکب می‌شود عمل دولت متبوع وی محسوب شده و نسبت ‌به این اعمال حتی پس از پایان دوران تصدی مقام مصونیت مطلق خواهد داشت.

بند ۲ ماده ۱۳ قطعنامه مؤسسه‌ حقوق بین‌الملل اعلام می‌کند که: او (رئیس سابق دولت) در سرزمین خارجی از هیچ نوع مصونیت قضایی چه در امور کیفری چه در امور مدنی یا اداری برخوردار نیست مگر آنکه به سبب اعمالی احضار یا تحت تعقیب قرار گرفته که در حین ایفای وظایف آن ها را انجام داده و در اجرای آن اعمال مشارکت کرده باشد.

آنچه مسلم می‌باشد این است که مصونیت به معنای عدم مسئولیت نیست. جمهوری دمکراتیک کنگو در لایحه ۱۵ مه ۲۰۰۱ نزد دیوان بین‌المللی دادگستری به طور صریح وجود این اصل حقوق بین‌الملل کیفری را پذیرفته که عنوان رسمی یک مأمور دولت موجب نمی‌شود ‌در مورد جرایمی که در زمان تصدی مأموریت انجام می‌دهد از مسئولیت کیفری معاف و مبرا شود.^[۱۰۵]

‌بنابرین‏ رئیس دولت یا کشور نسبت به اعمالی که پیش از تصدی مقام و نیز حین تصدی مقام در سمت خصوصی و شخصی خویش مرتکب شده است دارای مسئولیت کیفری بوده و پس از ترک مقام ریاست، نزد محاکم داخلی سایر کشورها که صلاحیت رسیدگی داشته باشند قابل پیگرد و محاکمه می‌باشد. و نمی‌تواند به مصونیت کیفری که حقوق بین‌الملل در زمان تصدی مقام به وی اعطا نموده بود استناد نماید.

بخش دوم:

مسئولیت کیفری در جنایات بین‌المللی

و تقابل آن با گفتمان مصونیت

فصل اول: مصونیت جنایتکاران بین‌المللی از تعقیب در برابر محاکم ملی: قابلیت استناد و قلمرو آن

پیش از این عنوان شد که قواعد ناشی از حقوق بین‌الملل عرفی یا قراردادی موجب برخورداری برخی مقامات دولت‌ها از مصونیت در قبال صلاحیت کیفری محاکم سایر کشورها گردیده است. مباحث اشاره شده جرایم عادی ارتکاب یافته توسط افراد را در بر می‌گیرد. اما پس از توجه جامعه بین‌المللی به مقوله جنایات بین‌المللی و لزوم پیگرد مرتکبین این جنایات، مسئله مسئولیت کیفری بین‌المللی به وجود آمد که بر اساس آن افرادی که مرتکب چنین جنایاتی شوند از نظر حقوق بین‌الملل مسئولیت کیفری داشته و نزد محاکم صالح قابل پیگرد می‌باشند. به دلیل ویژگی‌های خاص این گونه جرایم، حقوق بین‌الملل، رژیم حقوقی خاصی را در زمینه پیگرد و محاکمه مرتکبین این جنایات نزد محاکم داخلی کشورها در پیش گرفته است که تا حدی با رژیم مصونیت در زمینه جرایم عادی متفاوت می‌باشد.

در این فصل جهت تبیین رژیم حقوقی مصونیت مقامات دولت‌ها نزد محاکم داخلی سایر کشورها به اتهام ارتکاب جنایات بین‌المللی، ابتدا به مسئله تعهد کشورها در زمینه تعقیب مرتکبین این جنایات و لزوم مبارزه با بی‌کیفری این افراد پرداخته می‌شود و سپس مبانی اعطای مصونیت کیفری به مقامات دولت‌ها از منظر قابلیت استناد در موارد جنایات بین‌المللی نزد محاکم داخلی کشورها بررسی می‌گردد.

مبحث اول: جنایات موضوع اهتمام جدی جامعه بین‌المللی و ضرورت مبارزه با بی‌کیفری

جنایت بین‌المللی عمل غیر مشروع و خلاف حقوق بین‌الملل است که از ناحیه افراد سر می‌زند و دارای چنان ویژگی‌هایی است که مضر بر روابط میان انسان‌ها در جامعه بین‌المللی است و صلح و امیت داخلی و بین‌المللی را به خطر می‌اندازد. در نتیجه حقوق بین‌الملل و منابع آن به ویژه عرف بین‌المللی و معاهدات، برخی از اعمال را به عنوان جرایم کیفری بین‌المللی تعیین نموده که مسئولیت کیفری فردی (حقیقی) را در پی خواهد داشت.

ویژگی خاص این جنایات و تأثیر آن بر فضای جامعه بین‌المللی، واکنش افکار عمومی را در پی دارد که خواستار پیشگیری از وقوع این جرایم و پیگرد و مجازات مرتکبین آن می‌باشند.

در این مبحث تلاش می‌شود تا علاوه بر بررسی مقررات حقوق بین‌الملل در زمینه تعهد دولت‌ها به پیگرد جنایات بین‌المللی، ضرورت مبارزه با بی‌کیفری مرتکبین این جنایات و تقابل آن با مسئله مصونیت نیز بررسی گردد.

گفتار اول: مقررات حقوق بین‌الملل در زمینه تعهد دولت‌ها نسبت به مقابله با جنایات بین‌المللی،تعقیب و مجازات آن‌ ها

پس از پایان جنگ سرد بود که تفاوت جایگاه کشور‌ها و تقابل فقیر و غنی، افزایش احساسات ملی‌گرایانه، ترویج بنیادگرایی دینی و تقابلات قومی و مذهبی باعث بروز خشونت‌ها، جنگ‌ها و پیدایش سیاست نابودی قومی گشت. چنین فضائی بیانگر شکست سازمان‌های عمومی بین‌المللی در جلوگیری از چنین نقض‌های آشکار حقوق بشری بود. هدفی که بخصوص پس از جنگ جهانی دوم در دستور کار جامعه جهانی قرار گرفته است. این مسئله بیانگر آن است که در کنار ناتوانی سازمان‌های بین‌المللی، کشورها نیز نسبت به پیگری چنین اعمالی بی‌میل بوده و در برخورد با مرتکبین و مسببین آن از خود کوتاه نشان می‌دهند. در واقع » کشورها نسبت به تعهدات بین‌المللی که به تکریم ارزش‌های اساسی مانند صلح و شرافت انسانی و جلوگیری از نابودی و محو گروه‌های قومی و مذهبی و یا نژادی و غیره مربوط است مسامحه می‌نمایند. این تعهدات را می‌توان تعهدات جامعه نامید. ^[۱۰۶]«زیرا نتیجه عدم رعایت این تعهدات نه تنها نظم و امنیت داخلی یک کشور را بر‌هم می‌زند بلکه افکار عمومی جهان را نیز جریحه‌دار می‌کند. در واقع ویژگی اساسی تعهدات اخیر این است که اولاً تعهداتی هستند که بر یکایک اعضای جامعه جهانی در قبال اعضای دیگر فرض است و ثانیاًً هر کدام از اعضای جامعه بین‌المللی حق دارد از دیگر اعضای این جامعه مطالبه اجرای این تعهدات را نماید.

الف) جنایات بین‌المللی

جرایم بین‌المللی دسته‌ای از جرایم هستند که علاوه بر اینکه که در حقوق داخلی جرم تلقی شده و برهم زننده امنیت داخلی یک کشور می‌باشند، به واسطه برخورداری از عناصر خارجی جنبه فرامرزی یافته و نظم و امنیت سایر کشورها را نیز مختل می‌کنند. همچون جرایم سازمان‌یافته و حمل مواد مخدر بین کشورها. اما جنایات بین‌المللی علاوه بر اینکه ممکن است برهم زننده امنیت داخلی و صلح و امنیت بین‌المللی باشند، ناقض قواعد کیفری بین‌المللی نیز می‌باشند و وجدان بشریت را جریحه‌دار می‌سازند.

برخی از صاحب‌نظران فرهنگ، آداب‌ورسوم و روش‌های عملی انجام کارها را در هر سازمان به عنوان جو آن سازمان در نظر گرفته‌اند. دیویس^[۱۳] (۱۹۹۵)، جو را دربرگیرندۀ فرهنگ‌سازمانی هم می‌داند. برخی از صاحب‌نظران، جو را با فرهنگ‌سازمانی مترادف دانسته‌اند و بعضی، جوسازمانی را جزئی از فرهنگ‌سازمانی می‌دانند (میر کمالی،۱۳۸۸). جوسازمانی جلوه‌ای از فرهنگ‌سازمانی می‌باشد و از پایداری نسبتاً کمتری در مقایسه با فرهنگ‌سازمانی برخوردار می‌باشد (هالویی^[۱۴]،۲۰۱۱). جوسازمانی به ادراکات اعضای سازمان از عناصر بنیادی سازمان اشاره دارد (وست و فار^[۱۵]، ۱۹۸۹). ازآنجاکه جو مبتنی بر چشم‌انداز فردی است، تغییرپذیری سریعی دارد ضمن اینکه بر روی رفتار افراد هم تأثیرگذار است (پاین و پاق^[۱۶]، ۱۹۷۶).

جوسازمانی عبارت است از مجموعه‌ای از حالات، خصوصیات یا ویژگی‌های حاکم بر یک سازمان که آن را گرم، سرد، قابل‌اعتماد، غیرقابل‌اعتماد، ترس‌آور یا اطمینان‌بخش، تسهیل‌کننده یا بازدارنده می‌سازد و از عواملی نظیر رضایت شغلی، شخصیت، رفتار، سوابق، نوع مدیریت، فرهنگ‌سازمانی، روحیه، انگیزش، ساختار، فنّاوری و غیره به وجود می‌آید و سبب تمایز دو سازمان مشابه از هم می‌شود. (میر کمالی، ۱۳۸۸). نوعی رابطه‌ای که انسان‌های داخل یک سازمان دارند، ویژگی‌ها و جو آن سازمان را به وجود می‌آورد. جوسازمانی به ادراکات عمومی کارکنان از محیط کارشان برمی‌گردد که تحت تأثیر سازمان رسمی و غیررسمی، شخصیت افراد و رهبری و فرهنگ سازمان حاصل می‌شود (میر کمالی، ۱۳۷۸).

مطالعات نشان داده‌اند جوسازمانی یکی از عناصر اصلی دستیابی به رویکرد مطلوب کاری در کارکنان سازمان به همراه عناصر فرهنگی و روابط آن‌ ها الگویی را خلق می‌کند که سازمان را از سایر سازمان‌ها متمایز می‌سازد(گلیسون^[۱۷]، ۲۰۰۲؛ گلیسون و هملگارن^[۱۸]، ۱۹۹۸؛ گلیسون و همکاران ، ۲۰۱۰؛ گلیسون و گرین، ۲۰۰۶). همان گونه که شخصیت افراد منحصربه‌فرد است، فرهنگ و جوسازمانی سازمان‌ها نیز شخصیت منحصربه‌فردی دارد و نوعی احساس هویت و تعهد را در کارکنان سازمان ایجاد می‌کند (اعرابی، ۱۳۸۶) که درنهایت موجب بروز رفتار شهروندی سازمانی می‌شود ( شاهبندزاده، محمدی و حسن پور، ۱۳۸۹). از طرف دیگر، به‌کارگیری راهبردهای مناسب منابع انسانی که پشتیبان جوسازمانی مناسب بر مبنای فرهنگ‌سازمانی باشند و موجب تسهیل به‌کارگیری نیروی انسانی و بروز رفتار مناسب شهروندی سازمانی می‌شود، جایگاه ویژه‌ای دارد.

سازمان‌های که می‌کوشند، اثربخش، کارا و پاسخگوی نیازهای محیط خود باشند و در محیط پیچیده و رقابتی بقای خود را تضمین کنند؛ باید از طریق ایجاد فرهنگ و جوسازمانی، محیطی را ایجاد کنند که نیروی انسانی به انجام رفتار شهروندی سازمانی تشویق شوند. رفتار شهروندی سازمانی، مجموعه رفتارهای است که جزء الزامات رسمی سازمان و انجام شغل نیستند اما به اثربخشی کار و سازمان کمک می‌کنند. غالباً از سوی کارکنان این مجموعه رفتارها به عنوان یک امر اختیاری نگریسته می‌شود. پژوهش ‌در مورد رفتارهای فرا شغلی در محیط کار بیشترین توجه را در سال‌های اخیر به خود جلب ‌کرده‌است که تحت عنوان رفتار شهروندی سازمانی^[۱۹] شناخته می‌شود.

اورگان^[۲۰] (۱۹۸۸)، رفتار شهروندی کارکنان را به عنوان اقدامات مثبت بخشی از کارکنان برای بهبود بهره‌وری و همبستگی و انسجام محیط کاری می‌داند که ورای الزامات سازمانی است. وی معتقد است رفتار شهروندی سازمانی، رفتاری فردی و داوطلبانه است که مستقیماً مشمول سیستم‌های رسمی پاداش در سازمان نمی‌شود، اما باعث ارتقای اثربخشی و کارایی عملکرد سازمان می‌شود (دنیکلیس برگر و همکاران^[۲۱]، ۲۰۰۵). رفتار شهروندی سازمانی رفتاری خودجوش و آگاهانه است که به طور مستقیم یا صریح توسط سیستم رسمی پاداش سازمان پیش‌بینی‌نشده است. ولی درمجموع عملکرد مؤثر سازمان را ارتقا می‌دهد. منظور از خودجوش و آگاهانه این است که این رفتار ضرورت اجباری نقش یا شرح شغل نیست. این رفتار بیشتر یک انتخاب شخصی است و در صورت انجام ندادن آن تنبیه به دنبال ندارد (آلیسیا، ۲۰۰۸). اریک و همکاران (۲۰۰۸)، رفتار شهروندی سازمانی به فعالیت­هایی اطلاق می­ شود که از فرد خواسته نشده­اند ولی در کل از سازمان حمایت ‌می‌کنند و به آن سود می­رسانند. ویگودا^[۲۲] (۲۰۰۷) رفتار شهروندی سازمانی کمک­های غیررسمی‌ای را در برمی‌گیرد که کارمند به عنوان یک فرد، می ­تواند ‏آزادانه آن‌ ها را انجام دهد و یا از انجامشان خود­داری کند، بدون توجه به تحریم­ها و پاداش‌های رسمی. ویگودا^[۲۳] (۲۰۰۷) رفتار شهروندی سازمانی کمک­های غیررسمی‌ای را در برمی‌گیرد که کارمند به عنوان یک فرد، می ­تواند ‏آزادانه آن‌ ها را انجام دهد و یا از انجامشان خود­داری کند، بدون توجه به تحریم­ها و پاداش‌های رسمی.

ماهیت این رفتار به گونه‌ای است که اختیاری، داوطلبانه و خودخواسته‌اند و نظام پاداش و تنبیه سازمانی تأثیر زیادی بر آن‌ ها ندارند (اورگان^[۲۴] و همکاران، ۲۰۰۶). علی‌رغم آنکه وجود این رفتارها در کارکنان هر سازمانی ارزشمند است، اما شواهد موجود در خصوص مفهوم‌سازی و پژوهش آن در سازمان‌های مختلف و جوامع مختلف به‌ویژه سازمان‌های خدماتی ناچیز است(ارتورک^[۲۵]، ۲۰۰۷). این در حالی است که اهمیت آن در نیروی انسانی سازمان‌های آموزشی به‌ویژه در دانشگاه‌ها بسیار زیاد است (زین‌آبادی و همکاران، ۲۰۱۰).

با توجه به اهمیت رفتار شهروندی سازمانی در بهره‌وری و اثربخشی سازمان‌ها، متأسفانه هنوز هم درک، توجه و شناخت درست از آن در کشور افغانستان به‌ویژه در سازمان‌های آموزش عالی که متولی تربیت نیروی انسانی در ‌کشور است، وجود ندارد و حتی می‌تواند گفت که رفتار شهروندی سازمانی یک مفهوم ناشناخته در سازمان‌ها به‌ویژه سازمان‌های آموزش عالی می‌باشد.

با توجه به نقش این سه متغیر فرهنگ‌سازمانی، جوسازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در عملکرد، کارایی و اثربخشی سازمان‌ها، در این پژوهش به بررسی ارتباط بین این متغیرها و نقش واسطه‌گری جوسازمانی در پیش‌بینی تأثیر فرهنگ‌سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی، در سازمانی که یکی از سازمان‌های مسئول در تربیت نیروی انسانی برای کشور می‌باشد، یعنی دانشگاه کابل پرداخته ‌شده است و رهنمودهای کاربردی برای علاقه‌مندان دانش مدیریت ارائه می‌دهد.

بیان مسئله

جدول شماره ۶ ـ توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سال ورودی به دانشگاه

نمودار شماره ۶ ـ توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب سال ورود به دانشگاه

الف ـ ۷ ـ توزیع پاسخگویان بر حسب وضعیت فعالیت

توزیع پاسخگویان بر حسب وضعیت فعالیت در جدول ۷ مشاهده می‌شود. ۹۱٫۹ درصد از حجم نمونه را دانشجویانی تشکیل می‌دهند که تنها به تحصیل مشغول می‌باشند و فقط ۸٫۱ درصد علاوه بر تحصیل شاغل نیز می‌باشند.

جدول شماره ۷ ـ توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب وضعیت فعالیت

نمودار شماره ۷ ـ توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب وضعیت فعالیت

الف ـ ۸ ـ توزیع پاسخگویان بر حسب میزان متوسط درآمد ماهیانه خانواده

متوسط درآمد ماهیانه خانواده در سه طبقه در جدول ۸ نشان داده شده است. متوسط درآمد ماهیانه بیش از نیمی از پاسخگویان (۵۸٫۲ درصد ) بیشتر از ۵۰۰ هزار تومان می‌باشد. متوسط درآمد ماهیانه ۳۲٫۲ درصد بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان و ۹٫۶ درصد کمتر از ۳۰۰ هزار تومان است.

جدول شماره ۸ ـ توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب متوسط درآمد ماهیانه خانواده

نمودار شماره ۸ ـ توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب میزان متوسط درآمد ماهیانه خانواده

الف ـ ۹ ـ توزیع پاسخگویان بر حسب تعداد اعضای خانواده

همان‌ طور که ملاحظه می شود اکثریت پاسخگویان (۷۶٫۴درصد) خانواده ای ۴ تا ۸ نفره دارند. تعداد اعضای خانواده ۲۲٫۶ درصد کمتر از ۴ نفر و ۱ درصد نیز بیش از ۸ نفر می‌باشد.

جدول شماره ۹ ـ توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد اعضای خانواده

نمودار شماره ۹ ـ توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب تعداد اعضای خانواده

ب ـ توصیف نظرات پاسخگویان

ب ـ ۱ ـ توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان پایبندی به دین

بررسی نتایج نشان می‌دهد که میزان پایبندی به دین در میان ۳۵٫۷ درصد از پاسخگویان خیلی کم و کم می‌باشد. در مقابل ۶٫۲ درصد از آنان زیاد و خیلی زیاد به دین پایبند می‌باشند. پایبندی به دین در بین ۵۸٫۱ درصد از دانشجویان نیز در سطح متوسط است.

جدول شماره‌ ۱۰ـ توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان پایبندی به دین

نمودار شماره ۱۰ ـ توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب میزان پایبندی به دین

ب ـ ۲ ـ توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تاثیر ارتباط با گروه همسالان کم اعتقاد

همان‌ طور که ملاحظه می شود بیش از نیمی از پاسخگویان (۵۲٫۵ درصد) تاثیر ارتباط با گروه همسالان کم اعتقاد را بر روی میزان پایبندی به دین زیاد و خیلی زیاد دانسته اند. ۱۲٫۲ درصد بر این عقیده اند که این گروه تاثیری بر میزان پایبندی به دین افراد ندارند. ۳۵٫۲ درصد نیز میزان این تاثیرپذیری را در حد متوسط عنوان نموده اند .

جدول شماره‌ ۱۱ـ توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب میزان تاثیر ارتباط با گروه همسالان کم اعتقاد

نمودار شماره ۱۱ ـ توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب میزان تاثبر ارتباط با گروه همسالان کم اعتقاد

ب ـ ۳ ـ توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تاثیر وضعیت ظاهری

نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که ۳۱٫۵ درصد از پاسخگویان بر این عقیده اند که وضعیت ظاهری افراد تاثیر خیلی کم و کمی در میزان پایبندی آنان به دین دارد. اما ۳۵٫۲ درصد تاثیر چگونگی ظاهر را بر میزان پایبندی به دین زیاد و خیلی زیاد دانسته اند. ۳۳٫۳ درصد نیز میزان این تاثیرپذیری را در حد متوسط عنوان نموده اند .

جدول شماره‌ ۱۲ـ توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب میزان تاثیر وضعیت ظاهری

نمودار شماره ۱۲ ـ توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب میزان تاثبر وضعیت ظاهری

ب ـ۴ ـ توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تاثیر وضعیت ظاهری اساتید

بررسی نتایج نشان می‌دهد که ۳۰٫۳ درصد از پاسخگویان میزان تاثیر گذاری وضعیت ظاهری اساتید را بر پایبندی دانشجویان به دین در سطح خیلی کم و کم دانسته اند. ۳۵٫۱ درصد نیز بر این عقیده اند که وضعیت ظاهری اساتید می‌تواند در حد زیاد و خیلی زیاد بر میزان پایبندی دانشجویان به دین تاثیر داشته باشد. افرادی که تاثیر این عامل را در حد متوسط عنوان نموده اند ۳۴٫۶ درصد از حجم نمونه را به خود اختصاص داده‌اند.

جدول شماره‌ ۱۳ـ توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب میزان تاثیر وضعیت ظاهری اساتید

نمودار شماره ۱۳ ـ توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب میزان تاثبر وضعیت ظاهری اساتید

ب ـ۵ ـ توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تاثیر اسلامی کردن متون درسی در دانشگاه

همان‌ طور که ملاحظه می شود ۲۹٫۳ درصد از پاسخگویان بر این عقیده اند که اسلامی کردن متون درسی دانشگاه می‌تواند در حد زیاد و خیلی زیاد بر میزان پایبندی دانشجویان به دین تاثیر داشته باشد. در مقابل ۴۱٫۵ درصد از آنان میزان تاثیرگذاری این عامل را بر پایبندی به دین در سطح خیلی کم و کم دانسته اند.افرادی که تاثیر این عامل را در حد متوسط عنوان نموده اند ۲۹٫۲ درصد از حجم نمونه را به خود اختصاص داده‌اند.

جدول شماره‌ ۱۴ـ توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب میزان تاثیر اسلامی کردن متون درسی در دانشگاه

نمودار شماره ۱۴ ـ توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب میزان تاثبر اسلامی کردن متون درسی در دانشگاه

ب ـ۶ ـ توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تاثیر برگزاری آئین مذهبی در دانشگاه

نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که ۲۸٫۳ درصد از پاسخگویان تاثیر برگذاری آئین های مذهبی را بر پایبندی دانشجویان به دین در سطح خیلی کم و کم دانسته اند. پاسخگویانی که معتقدند برگزاری آئین های مذهبی در دانشگاه می‌تواند در حد زیاد و خیلی زیاد بر میزان پایبندی دانشجویان به دین تاثیر داشته باشد ۳۲٫۱ درصد از حجم نمونه را به خود اختصاص داده‌اند. ۳۹٫۴ درصد نیز تاثیر گذاری این عامل را در حد متوسط عنوان نموده اند.

جدول شماره‌ ۱۵ـ توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب میزان تاثیر برگزاری آئین مذهبی در دانشگاه

نمودار شماره ۱۵ ـ توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب میزان تاثبر برگزاری آئین مذهبی در دانشگاه

ب ـ۷ ـ توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تاثیر داشتن حجاب و رعایت آن

بررسی نتایج نشان می‌دهد که از نظر ۴۴٫۱ درصد از پاسخگویان حجاب و رعایت آن در حد زیاد و خیلی زیاد در پایبندی به دین دانشجویان مؤثر است. اما ۲۵٫۸ درصد از آنان تاثیر داشتن حجاب و رعایت آن را در سطح خیلی کم و کم دانسته اند. ۳۰ درصد از آنان نیز معتقدند که تاثیر این عامل در حد متوسط است.

جدول شماره‌ ۱۶ـ توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب میزان تاثیر داشتن حجاب و رعایت آن

نمودار شماره ۱۶ ـ توزیع درصدی پاسخگویان بر حسب میزان تاثیر داشتن حجاب و رعایت آن

ب ـ۸ ـ توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تاثیر پوشش و آرایش

شوارزر و گاتیرز ـ دونا (۲۰۰۵) در نقطه شروع مطالعه خود ـ که با هدف بررسی استرس شغلی در بین کارکنان کارخانه انجام شد، باورهای خودکارآمدی مشارکت کنندگان و شش ماه بَعد نمرات حمایت اجتماعی و خلق افسرده آن ها را اندازه گیری کردند. در مرحله دوم اندازه گیری ـ شش ماه بَعد ـ خلق افسرده با نمرات باورهای خودکارآمدی اولیه رابطه منفی و معناداری نشان داد (۲۲/۰-=). با این وجود، رابطه این باورهای خودکارآمدی و خلق افسرده به وسیله تجارب حمایت اجتماعی به طور نسبی میانجیگری شد(۱۷/۰-= , ۲۸/۰=r). ‌بنابرین‏، حمایت دریافت شده، اثر خودکارآمدی بر حالت هیجانی را به طور نسبی میانجیگری کرد.

استین^[۲۱۴] (۲۰۰۳) در پژوهشی نشان داد که درمان آدلری در تغییر باورهای ناکارآمد افراد بخصوص درباره زندگی مشترک مؤثر است. این یافته همچنین نشان داد که این رویکرد باعث افزایش مبادلات کلامی و ارتقای مهارت حل مسأله افراد می شود. همچنین درمان آدلری باعث کاهش باورهای ناکارآمد و در نتیجه افزایش بهزیستی روانی زوجین می شود.

مک گیلیکادی^[۲۱۵] و همکاران (۲۰۰۱)، یافته های پژوهش خود با عنوان برنامه آموزش مقابله برای والدین نوجوانان معتاد، را این گونه خلاصه کرده‌اند که ” مدل تحلیلی- رفتاری برنامه رشد برای نمونه ای که موقعیت های مشکل آفرینی را تجربه کرده بودند توسط والدین نوجوانان به کار گرفته شد.پس از بررسی اثر بخشی پاسخ به موقعیت‌ها و روش های ایفای نقش و روش های مقابله در زمینه فرزند پروری ، بهبود قابل توجهی در مهارت های مقابله فرزند پروری در پس آزمون به دست آمد. والدین نوجوانان به صورت تصادفی انتخاب شده بودند و طرح پژوهش آزمایشی بود. همچنین عملکرد خانواده و ارتباطات خانوادگی تغییر قابل ملاحظه ای یافته بود”.

کاپر، اُلینگر و لیونس^[۲۱۶] (۱۹۸۶) دریافنتد که در بین افراد با سطوح استرس ادراک شده بالا، تجارب منفی زندگی در فراخوانی الگوهای هیجانی منفی بعدی مؤثرتر می‌باشد. در مقابل، در بین افراد با سطوح استرس ادراک شده پایین، تغییرات منفی زندگی بر الگوی تجارب هیجانی منفیِ بعدی اثر اندکی دارند. این وضعیت در بین افراد با سطوح استرس ادراک شده بالا، از طریق ارزیابی شناختی بدبینانه ـ که در تشدید هیجانات منفی بعدی مؤثر است ـ، تبیین شده است. علاوه بر این، چانارم، ویلیامز و هاگرتی^[۲۱۷] (۲۰۰۵) در

1. 1. – Collins, Mowbray&Bybee ↑

1. 1. – Elgar, Arlett& Groves ↑

1. 1. – Duff ↑

1. 1. – Vigil-Colet & Codorniu ↑

1. 1. . Snyder ↑

1. 1. – Kaushal&Kwantes ↑

1. 1. – Tangney,Baumeister& Boone ↑

1. 1. – Duckworth & Seligman ↑

1. 1. – King &Chassin ↑

1. 1. – Wills ↑

1. 1. – Arce & Santisteban ↑

1. 1. – Petrey ↑

1. 1. – Andreu & Morales ↑

1. 1. – Franken & Muri ↑

1. 1. – Kochanska ↑

1. 1. – Calkins & Fox ↑

1. 1. – Monaha ↑

1. 1. – Duckworth & Seligman ↑

1. 1. – Meichenbaum ↑

1. 1. – World Health Organize (WHO) ↑

1. 1. – Lyons and Langille ↑

1. 1. – Grasmick ↑

1. 1. – Spencer ↑

1. 1. – Piquero, Gibson & Tibbetts ↑

1. 1. – general Health Questionnaire ↑

1. 1. – Goldberg ↑

1. 1. – mental health ↑

1. 1. – world health organization ↑

1. 1. . Kokkinos ↑

1. 1. – Saki ↑

1. 1. – schultz ↑

1. 1. – yong ↑

1. 1. – Self acceptance ↑

1. 1. – Eric ericson ↑

1. 1. – self ↑

1. 1. – Karl rogers ↑

1. 1. – Spirituality ↑

1. 1. – Francle ↑

1. 1. – Adler Alfred ↑

1. 1. ۲- Miliren, Evans & Newbauer ↑

1. 1. – Fiest and Fiest ↑

1. 1. – Bahlman & Dinter ↑

1. 1. – Cheston ↑

1. 1. – Bahlman & Dinter ↑

1. 1. – prestige oriented ↑

1. 1. – task oriented ↑

1. 1. – Mosak & Maniacci ↑

1. 1. – compensation within the area ↑

1. 1. – Beck ↑

1. 1. – Sadock ↑

1. 1. – Gemeinschaftsgeful ↑

1. 1. – social interest ↑

1. 1. – Meileren, Evance & Nber ↑

1. 1. ^۱– Barlow, Tobin, Schmidt ↑

1. 1. – Sherbourne, Hays & Wells ↑

1. 1. – Ill ↑

1. 1. – Saranson, Saranson & Pierce ↑

1. 1. – social integration theory ↑

1. 1. – symbolic interaction theory ↑

1. 1. . Torsheim & Wold ↑

1. 1. – Lieberman ↑

1. 1. – Dunkel-Schetter ↑

1. 1. – O’Reilly ↑

1. 1. – Streeter & Franklin ↑

1. 1. – Winemiller, Mitchell, Sutliff & Cline ↑

1. 1. – Norris & Kaniasty ↑

1. 1. – Bruwer, Emsley, Kidd, Lochner & Seedat ↑

1. 1. – Schwarzer, Knoll & Rieckmann, ↑

1. 1. – Lee, Crittenden, & Yu ↑

1. 1. – Shin ↑

1. 1. – Cheng ↑

1. 1. – Choi ↑

1. 1. – Sherbourne ↑

1. 1. . Hays & Wells ↑

1. 1. Gottlieb ↑

1. 1. ۴- Schaefer ↑

1. 1. – Coyne ↑

1. 1. – House ↑

1. 1. – appraisal support ↑

1. 1. – informational support ↑

1. 1. – Dumont & Provost ↑

1. 1. – Yarcheski, Mahon & Yarcheski ↑

1. 1. – Demaray & Malecki ↑

1. 1. – Rigby ↑

1. 1. – Cohen, Gottlieb & Underwood ↑

1. 1. . Cohen, Gottlieb, & Underwood ↑

1. 1. . Cohen S. & Wills ↑

1. 1. – Luszcynsk , Mohamed & Schwarzer ↑

1. 1. – Knoll ↑

1. 1. – enabling hypothesis ↑

1. 1. – Benight & Bandura ↑

1. 1. ۱- Klink ↑

1. 1. – Cheung & Sun ↑

1. 1. – Duncan & McAuley ↑

1. 1. – Luszczynska, Sarkar & Knoll ↑

1. 1. – cultivation hypothesis ↑

1. 1. – Gutierrez-Dona ↑

1. 1. – Hahn & Schroder ↑

تصویر فروشگاه ، تصویر برند فروشگاهی ، کیفیت خدمت ، ریسک درک شده و اگاهی از قیمت هر کدام به نحوی بر قصد خرید مصرف کننده مؤثر است . فراهم آورندگان خدمت علاقه زیادی به قصد خرید دارند . زیرا ، قصد خرید بر رفتارهای ‌خرید و نیز سودآوری شرکت تاثیر به سزایی دارد .

محققین بیان می‌کنند که مشتریان ادراکات خود از ارزش را بر اساس کیفیت خدمت تجربه شده شان ، بنا می‌کنند (کرونین ، بردی و هالت ۲۰۰۰) . ارزش ادراک شده بالا می‌تواند چرایی اینکه مشتریان حتی در سطح قیمتهای پایین جایگزین به فراهم آورنده خدمت خود وفادار می مانند ، را توضیح دهد (کرونین ، بردی و هالت ۲۰۰۰)^[۱]. رابطه بین کیفیت خدمت و قصد خرید می‌تواند توسط ارزیابی های تشخیصی خدمت که نهایتاً منجر به ‌پاسخ‌گویی‌ رفتاری از سوی مشتری می شود ، توضیح داده شود (باگوتزی ۱۹۹۲). در حقیقت ، بررسی مطالعات ارتباط میان کیفیت خدمت ، رضایت و قصدهای رفتاری نشان می‌دهد که کیفیت خدمت تاثیر مستقیمی بر قصد خرید دارد .

در تجارت امروزی و با گسترش برندها و خدمات مشابه ، ریسک استفاده یا عدم استفاده از محصولات و خدمات جایگزین و نیز محصولات و خدمات جدید سطح بالایی از درگیری ذهنی را برای مصرف کنندگان فراهم می اورد .ریسک درک شده ، یکی از عواملی مهمی است که می‌تواند بر قصد خرید تاثیرگذار باشد . معمول ترین تعریفی که برای ریسک درک شده بیان می شود ، این است که ریسک درک شده انتظارات ذهنی مصرف کننده از زیان است (سویینی و همکاران ؛۱۹۹۹) . بدین معنی که هر عملی از مصرف کننده ، پیامدی را در پیش خواهد داشت که او با هیچ گونه از تخمین های خود به صورت دقیق نمی تواند آن را پیش‌بینی نماید و نهایتاً برخی از آن ها غیرمطبوع جلوه می‌کنند (باور وکوکس ، ۱۹۶۰؛ لیندجائر و همکاران،۲۰۰۹) .

هنگامی که ، ریسک درک شده عامل مهمی در انتخاب مصرف کننده محسوب می شود ، حجم وسیعی از مطالعات بر درک ریسک تمرکز می‌یابند . مطالعات تجربی ریسک درک شده را به عنوان یکی از عوامل کاهش میل به خرید برندهای فروشگاهی بیان می‌کند (دیک و همکاران ،۱۹۹۵؛ ریچاردسون و همکاران ،۱۹۹۶؛ میرز و همکاران،۲۰۰۶؛لیندجائر و همکاران ،۲۰۰۹) .‌بنابرین‏ ، اقدام به خرید برند یکی از محتمل ترین عمل ها است که مصرف کننده در هنگامی که اطمینان دارد که می‌تواند عملکرد رضایت بخش خود را به دست آورد ، صورت می‌دهد (بالتراز و همکاران ،۱۹۹۷) .

کسب سود و پیشگام شدن در تجارت یکی از بزرگترین دغدغه های فعالان در هر زمینه ای می‌باشد . توسعه مفاهیم کیفیت و شهرت در جهت کسب اهداف بلند مدت و کوتاه مدت باعث گشته تا بسیاری از فروشگاه ها در پی ایجاد جایگاهی قابل توجه در ذهن مشتریان باشند . تصویر فروشگاه ، از ادراکات عینی و ذهنی مصرف کنندگان در طی زمان توسعه پیدا ‌کرده‌است . یکی از تعاریف اولیه ای که از تصویر فروشگاه صورت پذیرفته ، بدین صورت است که تصویرفروشگاه شامل نگرش‌هایی است که بخشی به وسیله کیفیت های وظیفه ای و بخش دیگر از آن توسط نشئه های روانی تشکیل می‌گردد . این تعریف اولیه توسط مارتینیو صورت پذیرفته است (گروال و همکاران ۱۹۹۸ ؛ لیندجائر و همکاران ۲۰۰۹) .

در برخی تعاریف دیگر ، تصویر فروشگاه به عنوان مفهومی چند بعدی که از کیفیت وظیفه ای تا محیط فروشگاه منعطف است در نظر گرفته می شود . تصویر فروشگاه ، تاثیر به سزایی بر ذهن مصرف کننده داشته که این امر به نوبه خود می‌تواند بر روی قصد خرید مصرف کننده تاثیر گذار باشد (گروال و همکاران ۱۹۹۸ ؛ لیندجائر و همکاران ۲۰۰۹) . بر طبق تئوری به کارگیری نشانه ، تصویر فروشگاه می‌تواند تعیین کننده کیفیت محصول باشد ( ریچاردسون و همکاران ۱۹۹۸ ؛ اسمین و همکاران ۲۰۰۴) .

در حقیقت ، ادراکات تصویر فروشگاه ، سطح بالایی از نشانه ها را به برند فروشگاهی مرتبط می‌کند ، در این صورت آن ها می‌توانند با فراهم آوردن اساسی برای کیفیت کلی برند فروشگاهی ، درست مانند برند اصلی عمل کنند ( کالینزداد و لیندلی^[۲] ۲۰۰۳) . ‌بنابرین‏ هنگامی که کیفیت ادراک شده برند فروشگاهی با قصد خرید مرتبط باشد ، ادراکات تصویر فروشگاه نیز بر قصد خرید مؤثر خواهد بود ( گروال و همکاران ۱۹۹۸ ) .

در دنیای تجارت پیچیده و پرشتاب امروزی ، ایجاد تصویر ذهنی^[۳] و ماندگاری آن در مشتریان به مسئله مهمی در تجارت مبدل شده است . به طوری که شرکت ها و فروشگاه ها از ابزارهایی در این جهت استفاده می‌کنند . تصویر برند در این زمینه کمک فراوانی در جهت ماندگاری برند در ذهن مشتریان انجام می‌دهد.تصویربرند در مطالعات معدودی به صورت های متفاوتی تعریف شده که به عنوان مثال می توان تعاریف زیر را نام برد .

مجموعه ای از اعتقادات نگه داری شده ‌در مورد برندی خاص (کاتلر۱۹۸۸) یا مجموعه ای از تداعی هاست که معمولا به روش های معنی داری سازماندهی می شود ( آکر^[۴]، ۱۹۹۲) . این مجموعه تداعی معانی و اعتقادات می‌تواند بر ریسک درک شده تاثیرگذار باشد . کلر معانی تصویر برند را در دو دسته ، کیفیت و اثر بخشی ، طبقه بندی می‌کند .

در ارتباط با تصویر برند و تاثیر آن بر ریسک درک شده می توان این موضوع را بیان کرد که هنگامی که اطلاعات کافی در زمینه برند فروشگاهی به اندازه برند ملی وجود نداشته باشد ، مصرف کنندگان برای کاهش ریسک انتخاب خود از نشانه های بیرونی مانند تصویر برند فروشگاهی و نیز قیمت استفاده می‌کنند . هنگامی که با بهره گرفتن از تداعی تصویر برند در می‌یابند که تصویر برند مناسب است ، آن ها ریسک درک شده پایین تری خواهند داشت . تصویر برند به صورت مستقیم و بی واسطه نیز بر قصد خرید تاثیرگذار است ( زیائو^[۵] ،۲۰۱۱) . تصویر برند مناسب ، می‌تواند از طریق ابزار تمایز خود را از سایر فروشگاه ها جدا نموده و با افزایش قابلیت اعتماد مشتریان باعث افزایش قصد خرید و به تبع آن سوددهی می‌شوند .

از دیگر ابزارها و نشانه های خارجی در جهت تاثیرگذاری بر قصد خرید ، آگاهی از قیمت می‌باشد . قیمت همواره یکی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر انتخاب است . امروزه مصرف کنندگان به صورت مداوم در حال دریافت اطلاعات و استفاده از آن در انتخاب خود می‌باشند . در ادبیات بازاریابی به روش های روشن و برجسته ای آگاهی از قیمت تحت عنوان عدم تمایل مشتری به پرداخت قیمت بالاتر برای محصول و تمرکز منحصر به فرد بر پرداخت قیمت پایین تر تعریف شده است ( لیشتاین و همکاران ، ۱۹۹۳) .

۲-۲- تعریف کیفیت :

اصطلاح کیفیت ، به معنای یک چیز مختلف برای افراد مختلف است . این است چرایی تعریف کیفیت که اغلب به عنوان اولین گام در مسیر توسعه کیفیت از آن یاد می شود . درک کلی و بینش عمومی از آن چه که کیفیت گفته می شود به سازمان کمک خواهد کرد تا بتواند بر تلاش‌های مربوط به بهبود کیفیت خود تمرکز کند . ‌بنابرین‏ ، تعریف کیفیت ، نه تنها از نقطه نظر معنایی اهمیت دارد بلکه اهمیت دیگر آن از لحاظ جهت دهی تلاش کارکنان خط مقدم به سمت دلایل رایج خاص است .

برای طبقه بندی تعریف کیفیت ، پنج دسته گسترده وجود دارد :