بازده بازار

متوسط نرخ بازدهی است که در نتیجه معاملات سهام در بورس اوراق بهادار تهران کسب می شود.

بازده دارایی

عبارت است از نسبت تغییرات قیمت آن دارایی در یک دوره به قیمت ابتدای آن دوره. (آمیهود، ۲۰۰۲، ص ۳۴).

مازاد بازده سهام

عبارت است از تفاوت بین بازده سهام و بازده مورد انتظار سهام .(CAPM)مقدار بیشتر بازده سهام از بازده مورد انتظار سهام (CAPM) بیانگر مازاد(صرف) بازده سهام و مقدار بیشتر بازده مورد انتظار سهام (CAPM) از بازده سهام بیانگر کسر بازده سهام می‌باشد.

مازاد بازده بازار

عبارت است از تفاوت بین بازده بازار و بازده بدون ریسک (R_m-R_f) (فاما و فرنچ، ۱۹۹۳).

پرتفوی بازار

سبدی از سهام مشتمل بر کل سهام موجود بازار می‌باشد. در اینجا نیز مازاد بازده بازار، ما به التفاوت نرخ بازده بدون ریسک (بازده اوراق مشارکت دولتی) و بازده بازار است (آمیهود، ۲۰۰۲).

نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار (BE/ME )

عبارت است از نسبت ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام در پایان سال بر میانگین قیمت های پایان روز سهام منتشر شده (فاما و فرنچ، ۲۰۰۷)، که ارزش دفتری سهام، از جمع حقوق صاحبان سهام در ترازنامه شرکت به دست می‌آید و ارزش بازار سهم نیز از محاسبه تعداد سهام منتشر شده در دست سهام‌داران در پایان سال مالی در آخرین قیمت بازار به دست آمده است.

اندازه شرکت

برای تعیین اندازه شرکت می توان از معیارهای مختلفی استفاده نمود: ارزش دارایی ها، میزان فروش، ارزش بازار و. . . ، که در این تحقیق عبارت است از لگاریتم طبیعی مجموعه دارایی های شرکت در پایان سال مالی. استفاده از لگاریتم طبیعی باعث می شود تا ضرایب احتمالی این متغیرها در مدل، تحت تاثیر اثرات مقیاس های بزرگ قرار نگیرد (مشکی، ۱۳۹۰).

ارزش دفتری هر سهم (BV)

ارزش دفتری هر سهم، بیانگر آن است که به ازای هر سهم، حقوق سهام‌داران بر مبنای مبالغ دفتری چه میزان می‌باشد. به عبارت دیگر، ارزش دفتری هر سهم بیانگر سرمایه به کار رفته در شرکت بر مبنای مبالغ دفتری می‌باشد که برابر است با جمع حقوق صاحبان سهام، تقسیم بر تعداد سهام در دست سهام‌داران است (نوو، ۱۳۸۳)^[۸].

روش SMB

این عامل ابزاری است برای نشان دادن بخشی از واریانس بازده که مربوط به اثر اندازه شرکت است (کیمیاگری و همکاران، ۱۳۸۶). ‌بنابرین‏ SMB تفاوت بین میانگین بازده های دو گروه پرتفوی های با اندازه کوچک و بزرگ با نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار یکسان هستند. در واقع SMB باید عاری از اثر ارزش دفتری به ارزش بازار باشد. که این کار از طریق تمرکز بر تفاوت رفتار سهم های کوچک و بزرگ حاصل می‌گردد.

در عمل SMB به صورت ماهیانه محاسبه می شود ( فاما و فرنچ، ۲۰۰۳).

روش HML

این عامل نیز وسیله ای است برای اینکه بتوانیم فاکتور ریسک مربوط به متغیر نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار را استخراج کنیم. در واقع HML تفاوت بین میانگین بازده های دو گروه پرتفوی با نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار بالا و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار پایین هستند. دو جزء HML بازده پرتفوی های با نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار بالا و پایین با اندازه یکسان هستند. ‌بنابرین‏ HML از طریق تأکید بر تفاوت رفتارهای بازده سهم های با نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار بالا و پایین کاملاً عاری از اثر اندازه در بازده ها می‌باشد.

در عمل HML به صورت ماهیانه محاسبه می شود (همان منبع).

نقدشوندگی سهام^[۹]

هنگامی سهام، نقد شونده مناسب شناخته می شود که بتوان آن را به قیمت بازار در هر زمان، به سرعت و با هزینه پایین خریداری یا به فروش رساند(فرهنگ لغات حسابداری^[۱۰]).

قیمت پیشنهادی خرید^[۱۱]

عبارت است بالا ترین قیمتی که یک خریدار تمایل دارد برای یک سهم بپردازد (آمیهود و مندلسون^[۱۲] ،۱۹۹۱).

قیمت پیشنهادی فروش^[۱۳]

پایین ترین قیمتی است که یک سرمایه گذار یا مالک سهام حاضر است سهام خود را بفروشد (همان منبع).

شکاف قیمتی پیشنهادی خرید و فروش:

اختلاف بین قیمت پیشنهاد فروش و قیمت پیشنهادی خرید اوراق بهادار می‌باشد (همان منبع).

۱-۱۱ ساختار پایان نامه

در فصل اول کلیات تحقیق بیان گردید. در فصل دوم مفاهیم و تعاریف اجزای متغیرهای مستقل و متغیر وابسته، چارچوب ها و مبانی، سابقه و پیشینه تحقیق بیان خواهد شد. در فصل سوم مواد و روش ها یا روش شناسی تحقیق با روش اجرای تحقیق، قلمرو زمانی، مکانی و موضوعی تحقیق و شیوه جمع‌ آوری داده ها به تفصیل بیان خواهد شد. در فصل چهارم تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه های تحقیق به همراه جداول مربوط ارائه می شود. در فصل پنجم نتایج حاصل از تحقیق، تحلیل و تفسیر نتایج، پیشنهادها و محدودیت های تحقیق بیان خواهد شد.

۱- ۱۲ خلاصه مطالب فصل اول

در این فصل ابتدا مقدمه­ای بر موضوع تحقیق ارائه و سپس به بیان مسئله پرداخته شد. در بیان مسئله به تحقیقات خارجی و داخلی و مقایسه نتایج آن ها با اهداف این تحقیق مطرح و پرسش اصلی این تحقیق بیان گردید. اهمیت و ضرورت تحقیق و اهداف از دیدگاه علمی و کاربردی تشریح و سه فرضیه اصلی این تحقیق عنوان و به روش تحقیق این پژوهش که از نوع بررسی ارتباط بین متغیرها می‌باشد، اشاره و سپس به نحوه جمع‌ آوری داده ها و اطلاعات و شیوه تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته شد. قلمرو این تحقیق از نظر مکانی شامل شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و از نظر زمانی از اطلاعات ۵ ساله (۱۳۹۰-۱۳۸۶) استفاده گردید. سپس به جامعه آماری و نمونه گیری پرداخته شد و محدودیت ها و شروط انتخاب نمونه مطرح که در نهایت جامعه آماری تحقیق شامل ۷۲ شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تعیین گردید و در پایان این فصل تعریف مختصری از واژه ها و اصطلاحات به کار برده شده در این تحقیق و بیان ساختار پایان نامه انجام شد.

فصل دوم

چارچوب نظری و پیشینه تحقیق

۲-۱ مقدمه

هدف اصلی در هر سرمایه گذاری رسیدن به منفعت است. سرمایه گذاران به دنبال هدفمند کردن سرمایه هایشان هستند، چرا که دو اعتقاد را در ذهنشان پرورش می‌دهند: یکی دستیابی به سود حاصل از سرمایه گذاری و دیگری افزایش ثروت در بلند مدت. زیرا آن ها به نوعی ارزش زمانی پول را می دانند و عامل تورم را نوعی کاهش ارزش در سرمایه تلقی می‌کنند. با تمام این اوصاف یک سرمایه گذار به دنبال شناسایی موقعیت هایی است که بتواند بهترین گزینه را برای سرمایه گذاری انتخاب کند. در این میان می توان به عواملی که در ارتباط با شرکت های سهامی به عنوان یکی از گزینه های سرمایه گذاری اشاره نمود: متغیر های حسابداری از جمله نسبت های مالی، بازده، نسبت قیمت به درآمد، سود هر سهم، نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار، خطر پذیری و. . . . اشاره نمود. ‌بنابرین‏ در این تحقیق با بررسی تعدادی از متغیرهای فوق درصدد شناسایی عواملی هستیم تا رسیدن به بازده سرمایه گذاری را با اطمینان خاطر پیش‌بینی نماییم. در این فصل با توجه به اهمیت موضوع اندازه شرکت و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار و نقد شوندگی، و حتی سایر متغیرهای مرتبط را در ادبیات تحقیق به آن اشاره خواهیم نمود. در پایان فصل نیز پیشینه تحقیقات انجام گرفته در داخل و خارج از ایران نیز سخن به میان آمده است.