۱-۹ روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها

روش های تحلیل عاملی تأییدی (CFA)

مربع همبستگی چندگانه (SMC)

مدل معادلات ساختاری (SEM) و آزمون T

۱-۱۰- مدل مفهومی تحقیق

پس از شناسایی سازه‌های تاثیر گذار بر متغیرهای مکنون تحقیق، برای پیش‌بینی روابط بین عوامل یافت شده به مصاحبه با خبرگان پرداختیم و با تطبیق نتایج این مصاحبه ها با ادبیات تحقیق به مدل زیر دست یافتیم.

مدل ۱-۱ مدل مفهومی

نتایج تحقیقات نشان می­دهد، افراد با میزان خستگی پایین، از ادراک زمان سریعتری نسبت به افراد با میزان خستگی بالا برخوردارند. بعلاوه افراد با استعداد دلزدگی بالاتر در تخمین زمان دچار خطای بیشتری نسبت به افراد با استعداد دلزدگی پایین­تر می­شوند. (دانکرت^[۱۷] و آلمن^[۱۸]، ۲۰۰۵) لذا رابطه میان خستگی با جهت منطقی زیر صحیح ‌می‌باشد.

فصل دوم:

مروری بر منابع تحقیق

۲-۱ تهییج طلبی

۲-۱-۱ مفهوم کلی

اﻧﺴﺎن ﻫﺎ از ﻧﻈﺮﺳﻄﺢ ﭘﺎﻳﻪ ی ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﮕﻲ ژﻧﺘﻴﻜﻲ و واﻛﻨﺶ ﭘﺬﻳﺮی ﺷﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﺮک ﻫﺎی ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺷـﺪﻳﺪ، ﺑـﺎ ﻫـﻢ ﻓـﺮق دارﻧﺪ. ﻣﻨﻈﻮر از ﺳﻄﺢ ﭘﺎﻳﻪ ی ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﮕﻲ، ﺳﻄﺢ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﮕﻲ ﺑﺪون ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﺤﻴﻄﻲ اﺳﺖ و ﻣﻨﻈﻮر از واﻛﻨﺶ ﭘﺬﻳﺮی واﻛـﻨﺶ به ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺑﻴﺮوﻧﻲ اﺳﺖ (ریو^[۱۹]، ۲۰۰۱).

اﻓﺮاد ﻫﻴﺠﺎنﺧﻮاه ﺑﺮای ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺳﻄﺢ ﺑﺮ اﻧﮕﻴﺨﺘﮕﻲ ﺑﻬﻴﻨﻪ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎرﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻣﻲ زﻧﻨﺪ. آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻣﻌﺎﺷﺮت دارﻧﺪ، ﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮ دﻳﮕﺮان ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارﻧﺪ، ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ (اﻧﻴﻨـﮓ و ﺗـﺎﻣﺰاک^[۲۰]، ۱۹۹۱).

مقیاس هیجان خواهی زاکرمن یکی از ابزارهایی است که به منظور استفاده متخصصان و روان شناسان در زمینه ارزشیابی صفت هیجان خواهی تهیه و تدارک گردیده است. زاکرمن هیجان خواهی را به صورت صفتی تعریف ‌کرده‌است که ویژگی آن، جستجوی هیجان و تجربه متنوع، تازه، پیچیده و جدید و میل پرداختن به خطرهای بدنی، اجتماعی و مالی به خاطر خود این تجربه ها است (واگنر^[۲۱]، ۲۰۰۱). وی هیجان خواهی را دارای چهار بعد دانسته است (شولتز و همکاران، ۱۳۷۸):

۱- هیجان خواهی و ماجراجویی: میل به فعالیت های بدنی که سرعت، خطر و تازگی داشته باشند.

۲- تجربه طلبی: جستجوی تجربه های نو به کمک مسافرت، موسیقی، هنر و یا سبک زندگی ناهمگون با اشخاصی که گرایش های مشابه دارند.

۳- بازداری زدایی: تمایل به تکانشی بودن، سرکشی در برابر هنجارهای اجتماعی و ترجیح دادن موقعیت های

غیرقابل پیش‌بینی.

۴- حساسیت نسبت به یکنو اختی: بیزاری از تجارب تکراری، کارهای عادی و افراد قابل پیش‌بینی.

افزون بر این، زاکرمن هیجان خواهی را به عنوان نیاز افراد برای رسیدن به یک سطح بهینه برانگیختگی و حفظ آن توصیف می‌کند. به عقیده زاکرمن، سطح بهینه برانگیختگی افراد هیجان طلب، بالاتر از افرادی است که این ویژگی را ندارند (آلیستون^[۲۲]،۱۹۹۴ ).

زاکرمن تأکید می‌کند که افراد دارای هیجان خواهی بالا، بهترین شکل فعالیت را در سطح بالای برانگیختگی مغزی نشان می‌دهند. آن ها به انجام فعالیت هایی ترغیب می‌شوند که سطح برانگیختگی را افزایش دهند (زاکرمن، ۱۹۸۰).

بسیاری از پژوهش ها ‌به این نتیجه دست یافته اند که افراد هیجان خواه با شرکت در فعالیت های خطرناک در پی رساندن سطح پایین برانگیختگی خود به یک سطح بهینه هستند. احتمالاً سطوح پایین برانگیختگی آن ها موجب می شود که نسبتاً نترس باشند. چنین افرادی برای رسیدن به یک سطح بهینه برانگیختگی در جستجوی تحریک هایی هستند که برای افراد عادی، جدید و خطرناک است و اضطرابی ناخوشایند ایجاد می­ کند. (لونسون^[۲۳]، ۱۹۹۰،) (مک کورد^[۲۴]، ۱۹۷۶، ص ۲۳۰-۲۳۳)

در شکل سوم مقیاس تهییج طلبی به ۱۶۰ مرد و ۱۷۲ زن که در مقطع لیسانس در دانشگاه تمپل^[۲۵] مشغول تحصیل بودند داده شد. ماتریس همبستگی با بهره گرفتن از روش مؤلفه های اصلی و چرخش واریماکس^[۲۶] و متمایل مورد تحلیل عاملی قرار گرفت. زاکرمن در شکل سوم مقیاس، ضریب اعتبار عوامل هیجان خواهی، ماجراجو یی، تجربه طلبی، گریز از بازداری و ملال­پذیری را از طریق ضریب همبستگی بارهای به دست آمده از مواد مقیاس در میان زنان و مردان محاسبه کرده، به ترتیب زیر اعلام می­دارد:

عامل هیجان خواهی و ماجراجویی: ۷۵/۰

عامل تجربه طلبی: ۸۳/۰

عامل گریز از بازداری: ۸۱/۰

عامل ملال­پذیری: ۳۸/۰

به استثنای عامل ملال پذیری، عوامل دیگر، ساختار مشابهی را در میان زنان و مردان نشان می‌دهند. شکل چهارم مقیاس مشتمل بر ۷۲ ماده اجباری- اختیاری است که در برگیرنده مقیاس کلی شکل دوم و مقیاس های چهار عامل هیجان خواهی و ماجراجویی، تجربه طلبی، گریز از بازداری و ملال پذیری است. مقیاس هیجان خواهی شکل پنجم زاکرمن، ابزار جدیدی است که به منظور استفاده متخصصان و روان شناسان در زمینه ارزشیابی صفت هیجان خواهی تهیه و تدارک گردیده است (جیانگ، ۲۰۰۹)

در بررسی اعتبار سازه درخصوص مقیاس شکل پنجم که توسط زاکرمن صورت گرفته، این مقیاس چهار عامل فرعی (هیجان خواهی، تجربه طلبی، گریز از بازداری و ملال پذیری) را به دست می­دهد و برای هر عامل، ده ماده مقیاس در نظر گرفته شد. این مقیاس شامل ۴۰ ماده دو جزئی است که در هر ماده یکی از دو جزء، بیان کننده میزان هیجان خواهی فرد و جزء دوم، حالت عکس را دارد. همسانی درونی که توسط زاکرمن و همکارانش در سال ۱۹۷۸ در مقیاس شکل چهارم و پنجم برای نمونه های آمریکایی و انگلیسی محاسبه شده است، نشان می­دهد که پایایی مقیاس کلی در نمونه انگلیسی در حدود نمونه های آمریکایی است.

مقیاس کلی چهل ماده ای در شکل پنجم در خارج از کشور همسانی درونی مناسبی را در محدوده ۸۳/۰ تا ۸۶/۰ نشان می­دهد. به استثنای مقیاس” تجربه طلبی” کوتاه کردن مقیاس هیجان خواهی از شکل چهارم هفتاد و دو ماده ای به شکل پنجم چهل ماده ای، نه تنها هیچ گونه کاهش را در پایایی نشان نمی­دهد، بلکه منجر به یک مقیاس کمی با اعتبار بیشتر، نسبت به مقیاس کلی شکل چهارم می­گردد (نحوی ۱۳۸۷ به نقل از زاکرمن ۱۹۸۰).

۲-۱-۲ نظریه برپایی در تهییج طلبی