۳- مفقود شدن: متقاضیانی که کارت شناسایی ملی آن ها مفقود شده باشد با در دست داشتن اصل شناسنامه

به واحدهای ثبت احوال مراجعه و نسبت به اخذ کارت مجدد اقدام نمایند.

۴- مستعمل شدن: در مواردی که به دلیل مستعمل شدن کارت شناسایی ملی تقاضای صدور کارت مجدد می شود ادارات ثبت احوال کارت شناسایی متقاضی را اخذ و کارت مجدد صادر می نمایند.

امروزه کارت شناسایی ملی سند حضور و معتبرترین و رسمی ترین مدرک قانونی ، هویتی و تابعیتی و از سوی دیگر وسیله ارتباطی و تعاملی مردم با دستگاه‌ها و سازمان‌های دولتی است با توجه به شناسایی خاص این کارت ازجمله دارا بودن مشخصات فردی ، شماره ملی منحصر به فرد، کدپستی و عکس صاحب سند از یک سو و دریافت عین اطلاعات و مشخصه ها به صورت ارتباطات الکترونیکی برخط از پایگاه اطلاعات جمعیتی توسط سازمان‌های دولت از سوی دیگر ، علاوه بر تسریع در ارائه خدمات وعدم نیاز به اخذ مدارک اضافه امکان تطبیق مشخصات افراد به راحتی فراهم شده و برخورداری مردم از این کارت موجب دریافت خدمات دولتی ارزان تر ، سریع تر و کار ‌آمد تر گردیده است.

کارت شناسایی ملی در حال حاضر در سراسر کشور به عنوان مدرک شناسایی ایرانیان و مبنای عمل دستگاه های دولتی است و کارت هوشمند (smart card) کارتی پلاستیکی با ابعاد کارت‌های اعتباری است که بر روی آن یا در بین لایه‌های آن تراشه های حافظه و ریز پردازنده برای ذخیره سازی دادها و پردازش آن ها قرار داده شده است. البته کارت ملی هوشمند به عنوان کلید ورود به دولت الکترونیک مطرح است که سازمان ثبت احوال به عنوان مرجع رسمی امور هویتی کشور در نظردارد تا طی یک برنامه ریزی دقیق آن را جایگزین کارت ملی فعلی نماید.^[۳۹]

مزایای کارت هوشمند نسبت به نوع سنتی :

الف) شناسایی در حوزه دیجیتال اولین وظیفه کارت ملی هوشمند می‌باشد.

ب) امکان تصدیق هویت بر اساس رمز عبور ، رمز نگاری بیو متریک

ج) امضای دیجیتال

د) پردازش اطلاعات

ه) تغییر اطلاعات پس از صدور

و) پشتیبانی از کاربردهای مختلف همگی روی یک کارت

ز) افزودن کاربرد جدید پس از صدور

ح) دسترسی به اطلاعات بر حسب مجوزهای دسترسی مختلف

ط) استفاده در حوزه خدمات دولت الکترونیک^[۴۰]

کارت شناسایی (ملی) که مطابق قانون الزام اختصاصی شماره ملی و کدپستی برای کلیه اتباع ایرانی تنظیم شده است نیز قطعاً یک سند هویتی است زیرا:

۱- این سند نیز مانند شناسنامه از روی دفاتر ثبت کل وقایع تنظیم می­ شود .

۲- در ماده۳ قانون فوق الذکر^[۴۱] کارت یاد شده صریحاً به عنوان یک سند شناسایی اتباع ایرانی شناخته شده است. ^[۴۲]

گفتار سوم : گواهینامه رانندگی و ترتیب صدور آن

گواهینامه رانندگی یا تصدیق رانندگی مدرکی است مبنی بر اینکه فرد می‌تواند با وسایل نقلیه دارای موتور مانند موتور سیکلت، اتومبیل، کامیون و اتوبوس رانندگی کند، در کشورهایی که تعداد زیادی از شهروندان رانندگی می‌کنند، گواهینامه رانندگی به عنوان یک مدرک هویتی ارزش دارد. معمولاً گواهینامه رانندگی تنها پس از قبول در آزمون رانندگی به شخص داده می شود.

مطابق شماره ۸۱ ماده یک قانون آیین‏نامه راهنمایی و رانندگی گواهینامه رانندگی (پروانه رانندگی): اجاره نامه ای است برای رانندگی وسایل نقلیه که از طرف راهنمایی و رانندگی به نام افراد صادر می شود.

هر کس بخواهد با هر نوع وسیله نقلیه موتوری زمینی رانندگی نماید باید گواهینامه متناسب رانندگی با آن وسیله نقلیه را دارا باشد، با متخلفات برابر قوانین و مقررات رفتار می شود.

انواع گواهینامه های رانندگی با شرایط زیر از سوی راهنمایی و رانندگی طبق آیین نامه راهنمایی و رانندگی صادر می شود:

الف: شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهینامه موتورسیکلت گازی یا موتور گازی (گواهینامه الف-۱).

۱- حداقل سن ۱۵ سال تمام.

۲- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.

۳- قبول شدن در آزمون های آیین نامه و مهارت عملی رانندگی با موتور گازی.

ب: شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهینامه موتورسیکلت های با حجم موتور تا ۲۰۰ سی سی (گواهینامه الف- ۲).

۱- حداقل سن ۱۷ سال تمام.

۲- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.

۳- قبول شدن در آزمون های آیین نامه و مهارت عملی رانندگی با موتور سیکلت مربوط.

پ: شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهینامه موتورسیکلت های با حجم موتور بالای ۲۰۰ سی سی و سه چرخ با وزن تا ۴۰۰ کیلوگرم (گواهینامه الف- ۳).

۱- حداقل سن ۱۸ سال تمام.

۲- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.

۳ – دارا بودن گواهینامه موتورسیکلت تا ۲۰۰ سی سی حجم موتور(الف -۲) که حداقل یک سال تمام از تاریخ صدور آن گذشته باشد.

۴ – قبول شدن در آزمون های آیین نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط.

ت: شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهینامه (گواهینامه ب -۱).

۱- حداقل سن ۱۸ سال تمام.

۲- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.

۳- قبول شدن در آزمون های آیین نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط.

ث: شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهینامه (گواهینامه ب -۲).

۱- حداقل سن ۲۱ سال تمام.

۲- سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ اخذ گواهینامه رانندگی (ب -۱)

۳- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.

۴ – قبول شدن در آزمون های آیین نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط.

ج: شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهینامه (پ -۱ و پ- ۲).

۱- حداقل سن ۲۳ سال تمام.

۲- سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ اخذ گواهینامه رانندگی (ب -۱).

۳- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.

۴ – قبول شدن در آزمون های آیین نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط.

ح: شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهینامه درجه(ت -۱).

۱ – حداقل سن ۲۵ سال تمام.

۲- سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ اخذ گواهینامه رانندگی (پ-۱).

۳- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.

۴ – قبول شدن در آزمون های آیین نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط.

خ: شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهینامه درجه (ت-۲).

۱ – حداقل سن ۲۵ سال تمام.

۲- سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ اخذ گواهینامه رانندگی (پ-۲).

۳- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.

۴ – قبول شدن در آزمون های آیین نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط.

پژوهش‌ها نشان می‌دهند که رویکردهای یادگیری دانش آموزان که عادات یا مهارت‌های مطالعه را نیز در برمی‌گیرد، موفقیت دانش‌آموز یا فراگیر را پیش‌بینی می‌کند (بهلر^[۷۲]، اسچویند^[۷۳] و فولس^[۷۴]،۲۰۰۱). در همین رابطه مطالعات انجام‌گرفته در حیطه روان‌شناسی شناختی نشان داده‌اند که راهبردهای مطالعه و یادگیری، با تسهیل یادگیری، عملکرد تحصیلی دانشجویان را بهبود می‌بخشد (خدیوزاده، سیف و والایی،۲۰۰۴).

نوریان و همکاران (۱۳۸۵) با استناد به مطالعه استارک می‌نویسند که شرکت دانشجویان در سمینارهای دانشگاهی ‌در زمینه مهارت‌های مطالعه، میزان حفظ مطالب علمی را بیشتر می‌کند. به‌علاوه مطالعات متعدد نشان داده‌اند که نارسایی در مهارت‌های یادگیری و مطالعه می‌تواند تمامی مزایای یک محیط آموزشی مطلوب و حتی قابلیت‌های هوشی، شخصی و سلامت جسمی-روانی افراد را به طور منفی تحت‌الشعاع خود قرار دهد و از طرفی در صورت کارآمدی می‌تواند و بسیاری از نارسایی‌های احتمالی در محیط‌های آموزشی و یا حتی کاستی در انگیزش تحصیلی و سلامت جسمی-روانی را که می‌تواند تأثیر مطلوبی بر عملکرد تحصیلی فرد داشته باشد را تعدیل یا جبران کند (کوشان و حیدری،۲۰۰۶).

در پژوهش فریدونی مقدم و چراغیان (۱۳۸۷) عادت‌ها و مهارت‌های مطالعه دانشجویان پرستاری آبادان و ارتباط آن با عملکرد تحصیلی و برخی متغیرهای دیگر موردبررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست‌آمده اکثر دانشجویان عادات مطالعه نسبتاً مطلوب یا متوسط (یعنی مجموع نمرات آن‌ ها در محدوده ۶۰-۳۱ بوده است) داشتند، به‌طوری‌که میانگین نمره آن‌ ها ۲۶/۴۸ از مجموع ۸۸ بود که با توجه به اهمیت عادات مطالعه در فرایند یادگیری، این وضعیت نمی‌تواند وضعیت ایده آلی باشد و به نظر می‌رسد که امکانات و آموزش‌های لازم جهت ارتقاء مهارت‌ها و عادات مطالعه در آن‌ ها فراهم نشده است. این وضعیت نه تنها در دانشجویان دانشکده پرستاری آبادان بلکه در مطالعات انجام‌گرفته در سایر دانشگاه‌های ورودی سایر دانشجویان نیز نشان می‌دهد که مهارت‌ها و عادات مطالعه اکثر دانشجویان در حد نسبتاً مطلوب بوده که با وضعیت ایده آل فاصله دارد (نوریان، موسوی نسب و فاحری،۲۰۰۶).

در بررسی انجام‌گرفته توسط کوشان و حیدری (۱۳۸۵) بر روی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی سبزوار نیز میانگین عادات مطالعه در دانشجویان دختر و پسر به تربیت ۴۸/۵۱ و ۸۷/۵۰ از مجموع ۹۰ بود.

بهلر و همکاران (۲۰۰۱) نیز در مطالعه خود نشان دادند دانشجویانی که مهارت‌های مطالعه بهتری دارند عملکرد تحصیلی بهتری نیز دارند. نجی^[۷۵] (۲۰۰۲) نیز با استناد به برخی از مطالعات انجام‌گرفته ‌در زمینه ارتباط عادت‌های مطالعه و عملکرد تحصیلی می‌نویسد: عادت‌های مطالعه ضعف بزرگ‌ترین دلیل شکست دانشجویان دانشگاه‌های نیجریه است. برعکس عادت‌های مطلوب مطالعه تأثیر بسیار مثبتی بر عملکرد تحصیلی افراد دارد.

در مطالعه‌ سیروهی^[۷۶] (۲۰۰۴) نیز یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار برافت عملکرد تحصیلی واحدهای موردپژوهش، عادت‌های ضعیف مطالعه بود. به‌طوری‌که در مطالعه وی کلیه افرادی که عملکرد تحصیلی ضعیفی داشتند، از عادت‌های مطالعه ضعیفی برخوردار بودند. همچنین دروسیس و همکاران (۲۰۰۴) در مطالعه خود بر روی دستیاران جراحی گزارش کردند که ارتباط مستقیم و معنی‌داری بین عادت‌های مطالعه افراد و عملکرد تحصیلی آن‌ ها وجود دارد و نیز نشان دادند که نه تنها بین عملکرد تحصیلی افراد و نمره کلی عادت‌های مطالعه آن‌ ها ارتباط وجود دارد بلکه بین اجزاء مختلف عادت‌ها و مهارت‌هایی مانند به یادسپاری درست مطالب، برقراری ارتباط بین مطالب و شرایط برگزاری امتحان، ارتباط بیشتری با عملکرد تحصیلی افراد داشت، همچنین در این مطالعه افرادی که نکات مهم را به هنگام مطالعه درسی با تفسیر و برداشت خود یادداشت کرده بودند نسبت به افرادی که فقط مطالب را برجسته نموده بودند، در امتحانات به طور معنی‌داری عملکرد بهتری داشتند.

۲-۱-۱۳- عملکرد تحصیلی و مؤلفه‌های فراشناختی

مؤلفه‌های فراشناختی دربرگیرنده‌ی کلی‌ترین اندیشه‌ها و باورها و مهارت‌های اجرایی مستقل از محتوی هستند که در حافظه بلندمدت شخص اندوخته می‌شوند و به هنگام مواجهه با تکالیف شناختی، فراخوانده می‌شوند. مؤلفه‌های فراشناختی دو کارکرد مهم بر عهده‌دارند: هم شامل دانش مربوط به موضوع‌های شناختی می‌شوند و شخص را نسبت به ویژگی‌های تفکر و شناخت خودآگاه می‌سازند و هم فعالیت‌های شناختی را تنظیم می‌کنند. تنظیم شناخت شامل سه مهارت اساسی برنامه‌ریزی، بازبینی و ارزشیابی است (محسنی،۱۳۸۳). حالت فراشناختی، نوعی از فراشناخت است که دارای چهار مؤلفه آگاهی شناختی، راهبرد شناختی، برنامه‌ریزی و خود بازبینی است. حالت فراشناختی به عنوان یک حالت انتقالی از موقعیت‌های فکری یا عقلانی شخص تعریف می‌شود که در شدت، دارای نوسان است و در طول زمان تغییر می‌کند. ولی صفت فراشناختی به یک تفاوت فردی نسبتاً پایدار در اشخاص و پاسخ آنان به موقعیت‌های عقلانی با درجات مختلفی از حالت فراشناختی اطلاق می‌شود (ستین کایا^[۷۷] و اکتین^[۷۸]،۲۰۰۲). کنترل فراشناختی، تصمیمات هشیار یا ناهشیاری است که ما آن را بر اساس نتایج فرایندهای بازبینی، بنا می‌کنیم. مبانی نظری و نتایج پژوهش‌ها حاکی از آن است که فراشناخت و مؤلفه‌های آن با پیشرفت تحصیلی رابطه دارد. پیشرفت تحصیلی به معنای موفقیت است و برای تعیین پیشرفت آموزشی به صورتی که از آزمون‌های حساب، دیکته و غیره منتج می‌شوند، به کار می‌رود. پیشرفت تحصیلی و عملکرد تحصیلی به عوامل گوناگونی بستگی دارد که هرکدام می‌توانند در شرایط خاصی عملکرد شخص را در محیط آموزشی تحت تأثیر قرار دهند. فراشناخت ازجمله متغیرهایی است که باانگیزه پیشرفت و متغیرهای مرتبط با آن رابطه دارد. فراشناخت با یادگیری و درک مطلب رابطه مثبت دارد و فرایندهای کنترل و بازبینی فراشناختی با یکدیگر ارتباط تعاملی دارند. ‌بنابرین‏ شناخت شخص درباره توانایی‌هایش و آگاهی از راهبردهای شناختی و فراشناختی، باعث بهبود یادگیری و افزایش عملکرد تحصیلی می‌شود. رابطه فراشناخت با پیشرفت تحصیلی، تصمیم‌گیری، شادکامی و یادگیری متون سخت نیز مثبت است (لارکین^[۷۹]،۲۰۰۹).

در پاسخ ‌به این تردید، ذکر یک نکته لازم است: قابل اشاره بودن مورد معامله فقط در جایی که مورد معامله «عین» یا «شخص» است معنا دارد. در عقود عهدی مانند قرارداد کار، هنوز موضوع تعهد واقعیت خارجی پیدا نکرده که بگوییم باید حین عقد موجود و بدون نیاز به ذکر اوصاف، خود تعهد در عقد مورد اشاره قرار بگیرد.^[۲۰۱] ‌بنابرین‏ در غیر عین و شخص تعلق اراده بر وجود خارجی لازم نیست بلکه همان اوصاف است که باید در مرحله قصد وارد شود و عقد مبتنی بر آن انعقاد یابد.

به طور کلی در تبیین رابطه قابلیت تعیین با معنای معلوم و معین بودن ‌در مورد معامله­ی معین ‌می‌توان گفت: در لحظه انعقاد قرارداد، با ایجاد قابلیت تعیین مورد معامله، دیگر برای انتخابِ مصداق تردیدی باقی نمی­ماند و حداقل تصویری از مورد معامله در ذهن طرفین ایجاد می­ شود که مبتنی بر ضابطه­ای مشخص و قطعی است و در زمان ایفای تعهد، آن تصویر با وجود خارجی منطبق می­ شود. باز به سراغ مثال فروش اسب برنده می­رویم. در این مثال حتی اگر هر یک از اسبها دارای اوصاف و قیمت­های مشخص باشند و نتوان توجیه کرد که معامله به نحو عین کلی صورت می­پذیرد، باید اینطور تعبیر کرد که اسب برنده وجود اعتباری دارد و این وجود اعتباری، در لحظه­ عقد مستقیماً مورد اشاره­ی طرفین قرار ‌می‌گیرد.

گفتار سوم-تحلیل موضوع در قانون مدنی

بند اول- حدود علم به مورد معامله در قانون مدنی

از جمع مواد ۱۹۰، ۲۱۶، ۳۴۲ و۳۵۱ ق.م. شاید به نظر بیاید که قانون­گذار در میزان علم به موردمعامله وسواس به خرج داده و سختگیرانه عمل ‌کرده‌است؛ اما مواد دیگری در قانون مدنی هست که نشان از وجود قدری مسامحه در علم به عوضین دارد. مانند ماده ۳۴۳ که مقرر می­دارد :« اگر بیع به شرط مقدار معین فروخته شود، بیع واقع می­ شود؛ اگرچه مبیع شمرده نشده یاکیل یا ذرع نشده باشد.»

مشابه این حکم را ماده ۳۵۵ ق.م. هم در خصوص بیع ملک آورده است. اهمیت مفاد این دو ماده بدین جهت است که در قسمت مربوط به احکام بیع آمده. توضیح آن که بیع یکی از کامل‌ترین عقود معاوضی است که در آن عوضین نقش اساسی داشته و کمترین گذشت و تسامح در خصوص آن ها میان طرفین وجود دارد. به یقین عقد بیع از عقودی نیست که مبتنی بر مسامحه باشد.

فروش مبیع در حالی که به مقدار آن آگاهی کاملی نزد طرفین وجود ندارد از مصادیق بارز جهل است. ‌بنابرین‏ در بادی امر به نظر می­رسد این دو ماده نمونه ای از صحیح شمردن بیع در وضعی است که مقدار مبیع در نزد طرفین مجهول مانده یا حداقل علم تفصیلی به آن وجود ندارد. اما چنین برداشتی مستلزم پذیرش تناقض احکام قانون مدنی و نقض غرض قانون­گذار است. از این رو باید دنبال استنباط دیگری بود؛ و آن این که قانون­گذار تفکیک مهمی میان مرحله انعقاد و تاثیر عقد از حیث علم مورد نیاز برای هریک، به عمل آورده است.

مقنن با صحیح شمردن شرط مقدار معین به جای علم واقعی به مقدار معین، خواسته یا ناخواسته، نشان می­دهد که علم مورد نیاز در زمان عقد، لزوماًً علم به مقدار واقعی و حقیقی مورد معامله نیست، بلکه آن چیزی است که صرفاً توافق طرفین را در آن لحظه حاصل کند. همان‌ طور که پیش از این گفتیم، کارکرد لزوم علم به عوضین از منظر حقوقی، حصول توافقی است که برای شکل گیری عقود لازم است. این راهکاری است برای فراهم آوردن امکان انعقاد عقد در جایی که زمان انعقاد، علم تفصیلی به مقدار واقعی عوضین وجود ندارد.

در رابطه با علم به وصف هم از مفاد مواد مربوط به خیار تخلف وصف و شرط صفت به حکمی مشابه قضیه علم به مقدار دست می­یابیم. بدین ترتیب که علم به اوصاف مورد معامله هم لزوماًً نباید علم به اوصاف واقعی باشد، و اگر اوصاف مورد توافق مطابق واقع نبود، معامله باطل نخواهد شد بلکه تنها خیار فسخ حاصل می­ شود، پس عقد به طور صحیح انعقاد یافته است.

در خصوص جنس مورد معامله، ماده ۳۵۳ ق.م. بیان می­دارد که توافق بر مالی با جنس مشخص در حالی که فاقد آن جنس بوده باشد، منجر به بطلان بیع می­ شود. این ماده در مقام بیان اثر اشتباه در جنس مورد معامله است. گرچه در این مورد اثر جهل و اشتباه یکی است، اما این نباید موجب خلط مبحث شود. آن­چنان که در بخش اول در بیان تفاوت میان جهل و اشتباه گفته شد، جهل به مورد معامله به معنی فقد یکی از شرایط اساسی صحت معامله است اما اشتباه مانع تأثیر عقد است؛ ‌بنابرین‏ اگر دو طرف توافق خود را بر مبنای اینکه گلدان مورد نظرشان عتیقه است شکل دادند اما آن گلدان عتیقه نبود، شرط صحت عقد_ با تعلق اراده­ی دو طرف بر یک موضوع_ فراهم می­ شود، ولی عقد به جهت وجود مانعی بنام اشتباه در جنس(خود موضوع معامله) باطل است.

این­ها همه نشان می­دهد مقنن هم پذیرفته که در مواردی، متعاملین حین معامله از حصول علم به شرایط واقعی و قطعی عوضین عاجزند، واین مسئله نباید آن ها را از انجام معامله باز دارد.

در قابلیت تعیین نیز این بحث مطرح است که گاهی در زمان عقد، تعیین قطعی اوصاف و کیفیات مقدور یا معقول نیست، لذا ضابطه­ای برای تعیین آن ها در نظر گرفته می­ شود. حال برای تحکیم موضع خود در اثبات صحت معاملات با مورد معامله­ی قابل تعیین، لازم است عیار قابلیت تعیین را در مقایسه­ با شیوه­ اشتراط بسنجیم.

ملاحظه شد که قانون مدنی شرط کردن مقدار و اوصاف را برای رفع ابهام از مورد معامله کافی می­داند. این امر در نوشته­ های حقوق ‌دانان هم مورد تأیید قرار گرفته.^[۲۰۲] اما این روش از چند بابت ضعیف­تر از قابلیت تعیین عمل می­ کند:

اول اینکه شرط کردن ملازمه دارد با ایجاد خیار فسخ، در صورت عدم انطباق شرط با واقع، که این خود ثبات قرارداد را خدشه­دار کرده و رابطه را متزلزل می­ کند. اما در قابلیت تعیین چنین نیست.

همچنین در اشتراط، توافق طرفین خاصیت تعیین کنندگی ندارد بلکه فقط توصیفی محتمل ارائه می­ کند، اما با ایجاد قابلیت تعیین، اراده­ی طرفین تعیین­کننده خواهد بود. ‌بنابرین‏ در فرض اخیر احتمال تحقق خواست طرفین بیشتر از شرط کردن است.

بند دوم- نمونه ­هایی از قابلیت تعیین مورد معامله در قانون مدنی

گرچه در قانون مدنی صراحتی ‌در مورد قابل تعیین بودن وجود ندارد، اما هستند موادی که دلالت بر این معنا دارند.

در اجاره، اعم از اجاره اشیاء،^[۲۰۳] حیوانات^[۲۰۴] و خدمه و کارگر،^[۲۰۵] تعیین مدت شرط صحت عقد است. این مقرره در راستای لزوم رفع ابهام از مورد معامله است. اما مواد ۵۰۱ و ۵۱۵ ق.م. عدم تصریح مدت را موجب بطلان نمی­داند. ‌ماده ۵۰۱ ‌در مورد اجاره اشیاء می­گوید: «اگر در عقد اجاره مدت به طور صریح ذکر نشده و مال‌الاجاره هم از قرار روز یا ماه یا سالی فلان مبلغ معین شده باشد اجاره برای یک‌روز یا یک ماه یا یک سال صحیح خواهد بود و اگر مستأجر عین مستأجره را بیش از مدتهای مزبوره در تصرف خود نگاه دارد و موجر هم تخلیه ید او را‌نخواهد موجر به موجب مراضات حاصله برای بقیه مدت و به نسبت زمان تصرف مستحق اجرت مقرر بین طرفین خواهد بود». این ماده سکوت طرفین را حمل بر یک معنای عرفی کرده که ملاک آن، طول دوره­ پرداخت اجاره­بهاست.^[۲۰۶] ماده ۵۱۵ ق.م. نیز نظیر همین حکم را در اجاره اشخاص تکرار می­ کند.^[۲۰۷]

• • تفاوت در تجربه : تحربه دید گاه فرد را وسیع تر می‌کند و چارچوب داروی او را ‌در مورد رویدادها منطقی تر می کند و با عث می شود که کارها و فعالیت های خود را با دیدی باز و منطقی انجام دهد . این قبیل تفاوت‌های در تمامی زمینه ها وبین همه افراد دیده می شود .

  

• • • رقابت :در مو قعیت هایی که بر سر اهداف ،منابع ،پاداش ،بین افراد رقابت وجود دارد بروز تعارض به طور معمول عادی است . در چنین موقعیت ها یی اگر به تلاش‌های گروهی بیش از تلاش های فردی اهمیت فردی اهمیت داده شود ،میزان تعارض به حداقل کاهش می‌یابد . ‌بنابرین‏ در مدارس باید تلاش گروهی و هماهنگی بین افراد افزایش یافته وبه همان اندازه رقابت های زیان بار کنترل شود .

  

• • انزوای اجتماعی و شخصی : پیشرفت فناوری در جامعه کنونی بر جنبه‌های اجتماعی فعالبت ها تأثیر گذاشته و تعاملات و ارتباط های اجتماعی افراد را بیش از پیش کاهش داده است . فعالیت هایی مانند کار با کامپیوتر ،اینترنت ،بازی های رایانه ای و ….،مهارت های ارتباطی و اجتماعی افراد را کاهش می‌دهد ،طوری که افراد ‌به‌تدریج‌ ارتباط های اجتماعی سالم رااز یاد برده و در مواقع مختلفی که با یکدیگر روبرو می‌شوند ،رفتار اجتماعی مناسبی از خود نشان نداده و تضاد بین آن ها بو جود می‌آید .

• • جهت گیری رفتاری : رفتار افراد تحت تأثیر عوامل مختلفی می‌باشد مانند :عوامل شناختی (شامل عقاید و ادراکات افراد و چگونگی درک عقاید و ادراکات دیگران )عوامل عاطفی (مانند احساسات ،دوست داشتن ها ،تنفر ها و هیجان پذیری )عوامل کرداری یا تمایل به روش های خاص (همان منبع )

• این عوامل به هم مرتبط هستند و به شدت تحت تأثیر تجربه های فرهنگی سازمانی ، آموزشی و شخصی هستند و نا ساز گاری بین افراد از نظر جهت گیر ی های رفتاری و ساخت شخصیتی ،منبع تعارض در زندگی اجتماعی است (هاریگوپال ۱۹۹۵؛نقل از بابا پور خیر الدین ۱۳۸۱ ).به طور کلی می توان گفت منبع تعارض های بین شخصی ،ریشه در تفاوت های فردی دارد .افراد از نظر نگرش ها ،رفتار و ساخت رفتار افراد به فهم فرایند تعارض و کاهش بروز آن شده و به حل مؤثر تعارض ها خواهد انجامید .

۲-۳-۲-۴- سبک های حل تعارض

در یک موقعیت تعارضی ،افراد رفتار هایی را نشان می‌دهند که مبین دو بعد عمدۀ جرات ورزی / عدم جرات ورزی (مطیع بودن )و همکاری / عدم همکاری می‌باشند.

بعد جر أت ورزی /مطیع بودن به میزان فعالیت و ‌انرژی‌ای اشاره می‌کند که در رفتار هدفمند فرد نشان داده می شود . با در نظر گرفتن این دو بعد پنج نوع شیوه حل تعارض پئیدار می شود . هر یک از این شیو ه ها میزان همکاری و جرئت ورزی متفاوتی را نشان می‌دهند .

این شیوۀ اجتنابی : اجتناب یکی از مکانیزم های دفاعی است که افراد در مواجهه با تعارض ها به کار می گیرند ، فردی که جرات ورز نیست و خصلت همکارانه ندارد ،سعی می‌کند از طریق رویگردانی یا به تعویق انداختن تعارض از آن اجتناب کند در واقع چنین افرادی به وسیله استفاده از مکانیزم های دفاعی مانند تفکر آرزو مندانه خیالبافی ،انکار ،سر کوب ،تعلل ،بی تفاوتی و بی توجهی انتخابی از آن روی برمی گردانند (سکیگو چی ۱۹۹۹ ؛سورنسون ۱۹۹۹).

۲) شیوه مهربانانه :عدم جرات ورزی و داشتن حس همکاری از ویژگی های این شیوه مقابله ای است . در چنین افرادی تمایل به ارتباط با دیگران دارند و برای حفظ رابطه دوستانه با دیگران ،سعی می‌کنند دیگران را از خود راضی نگه دارند.هدف در اینجا عبارت است از حفظ رابطه سازگار با دیگران از طریق تسلیم شدن در مقابل آن ها یاپیوستن به خواسته های آن ها (همان منبع ).

۳- شیوۀمصالحه گرانه : در شیوۀمصالحه گرانه فرد هم جرئت ورز و هم حس همکاران دارد ،یعنی در این سبک حل تعارض طرفین به شکل متقابل سود برده یا زیان می بینند .

۴) شیوۀ سلطه گرانه :مشخصه این سبک حل تعارض عبارت است از جرات ورزی و پرخاشگری همراه با کم توجهی یا بی توجهی به همکاری با دیگران . در واقع می توان گفت این روش ،یک روش زور مدارانه است و نوعی عمل تعدیل رفتار دیگران از طریق اعمال فشار و تهدید در جهت انتظارات خود می‌باشد .

۵) شیوۀ همراهانه :در این سبک حل تعارض بین فردی ،هر دو طرف به منظور رسیدن به اهداف ‌خود با همدیگر همکاری کرده و جرات ورز می‌باشند .تدابیرموجود را می توان از طریق شیوه حل مسأله خلاقانه گسترش داد تا هر طرف بتواند به خواسته …… خود برسد بدون اینکه طرف مقابل متضرر شود ،این نوع شیوه حل تعارض منجر به خلاقیت و شکو فایی استعدادهای افراد می شود (سکیگوچی ۱۹۹۹).

از بین شیو ه های پنج گانه حل تعارض ،شیو ه های مهربانانه و همراهانه ،روش سالم یا سازندۀ حل تعارض و شیوه های اجتنابی و سلطه گرانه ،روش نا سالم یا غیر سازندۀحل تعارض و شیو های اجتنابی و سلطه گرانه ، روش ناسالم یا غیر سازندهحل تعارض را تشکیل می‌دهند و شیوۀمصالحه گرانه حالت بینابینی دارد (هاریگوپال ،۱۹۹۵؛نقل از بابا پور خیرالدین ۱۳۸۱).

هر کدام از این شیوه ها می‌توانند به تنهایی در موقعیت های خاصی مناسب باشند ،اما استفاده مستمر از آن ها می توان د پیامد های منفی بسیاری به دنبال داشته باشد . در این میان ،حل مسأله اشتراکی یکی از شیو هایی است که در آن ،افراد با بهره گرفتن از مهارت حل مسئله به حل تعارض می پردازند . در حل مسئله اشتراکی ،وقتی افراد پی می‌برند که دارای نیازهای متضادی هستند ،برای یافتن راه حلی که برای همه قابل قبول باشد به یکدیگر می پیوندند این کار مستلزم تعریف مجدد مشکل ،یافتن راه حل های جدید و تأکید بر علایق مشترک است . در این فرایند ، هیچ یک از افراد بر دیگری مسلط نشده ‌و تسلیم او نیز نمیشود . این روش غالباً،روش برد _برد رفع نیاز های متضاد نامیده می شود . زمانی این روش ممکن باشد مطلوبترین راه برای رفع تعار ض محسوب می شود (بورتون ،۱۹۹۰).

ماحل روش حل مشکل از طریق مشارکت عبارت است از :

۱)مشکلات در قالب نیاز ها تعریف شود ،نه راه حل ها

۲)از طریق سیال سازی ذهنی ،راه حل های ممکن بررسی شود .

۳)راه حلی انتخاب شود که نیاز های هر دو طرف را به بهترین وجه بر آورده می‌کند و پیامدهای احتمالی را کنترل می نمایید .

۴)برنامه ریزی برای انجام کار ها توسط افراد

۵) ارزیابی و بررسی فرایند حل مسئله

حل مسأله اشتراکی ،مستلزم استفاده از مهارت های گوش کردن ،مهارت های کلامی و روش حل تعارض است .

۲-۳-۲-۵- روش های پیشگیری و مهار تعارض ها

الف ) تعارض های شخصی و بین فردی

گر چه ریشه کن کردن کامل تعارض غیر ممکن است اما با بهره گرفتن از روش های پیشگیری و مهارتعارض ،می توان بسیاری از کشمکش های بیجا را از بین برد که این روش ها عبارتند از :

• • گوش کردن انعکاسی : گوش کردن انعکاسی ، در زمانی که فرد مشکل یا نیاز شدید ی دارد ،می‌تواند فوق العاده مؤثر باشد .. این کار به فرد دیگر کمک می‌کند تا هیجان های منفی رااز بین ببرد یا به حل مشکل خود بپردازد . مشکلی که اگر حل نشده باقی بماند ،می‌تواند موجب پیدایش یک تعارض اساسی شود (سندی و بوردمن ۲۰۰۱ ).

جدول ۴-۲۰: ماتریس همبستگی مدل بدون محدودیت ۹۰

دول ۴-۲۱: نتایج حاصل از آزمون F لیمر ۹۱

جدول ۴-۲۲: نتایج حاصل از آزمون هاسمن مدل ۹۲

جدول ۴-۲۳: نتایج آزمون خلاصه مدل ۹۲

جدول ۴-۲۴: نتایج حاصل از آزمون جارک- برا مدل بامحدودیت ۹۳

جدول ۴-۲۵: نتایج حاصل از آزمون جارک- برا مدل بدون محدودیت ۹۳

جدول ۴-۲۶: مقدار ضرایب و اماره t مدل مدل بامحدودیت ۹۴

جدول ۴-۲۷: مقدار ضرایب و اماره t مدل مدل بدون محدودیت ۹۵

جدول ۴-۲۸: ماتریس همبستگی مدل بامحدودیت ۹۶

جدول ۴-۲۹: ماتریس همبستگی مدل بدون محدودیت ۹۷

جدول ۴-۳۰: ماتریس همبستگی مدل بامحدودیت ۹۸

جدول ۴-۳۱: ماتریس همبستگی مدل بدون محدودیت ۹۹

جدول ۴-۳۲: نتایج حاصل از آزمون F لیمر مدل ۱۰۰

جدول ۴-۳۳: نتایج حاصل از آزمون هاسمن مدل ۱۰۱

جدول ۴-۳۴: نتایج آزمون خلاصه مدل قبل از تحریم ۱۰۱

جدول ۴-۳۵: نتایج آزمون خلاصه مدل بعد از تحریم ۱۰۱

جدول ۴-۳۶: نتایج حاصل از آزمون جارک- برا مدل بامحدودیت ۱۰۲

جدول ۴-۳۷: نتایج حاصل از آزمون جارک- برا مدل بدون محدودیت ۱۰۳

جدول ۴-۳۸: مقدار ضرایب و اماره t مدل مدل بامحدودیت ۱۰۳

جدول ۴-۳۹: مقدار ضرایب و اماره t مدل مدل با محدودیت قبل از تحریم ۱۰۴

جدول ۴-۴۰: مقدار ضرایب و اماره t مدل مدل بدون محدودیت بعد از تحریم ۱۰۵

جدول ۴-۴۱: مقدار ضرایب و اماره t مدل مدل با محدودیت قبل از تحریم ۱۰۵

جدول ۴-۴۲: ماتریس همبستگی مدل بامحدودیت قبل از تحریم ۱۰۷

جدول ۴-۴۳: ماتریس همبستگی مدل بدون محدودیت قبل از تحریم ۱۰۸

جدول ۴-۴۴: ماتریس همبستگی مدل بامحدودیت بعد از تحریم ۱۰۹

جدول ۴-۴۵: ماتریس همبستگی مدل بدون محدودیت بعد از تحریم ۱۱۰

جدول ۴-۴۶: نتایج حاصل از آزمون F لیمر ۱۱۱

جدول ۴-۴۷: نتایج حاصل از آزمون هاسمن ۱۱۲

جدول ۴-۴۸: نتایج آزمون خلاصه مدل قبل از تحریم ۱۱۲

جدول ۴-۴۹: نتایج آزمون خلاصه مدل بعد از تحریم ۱۱۲

جدول ۴-۵۰: نتایج حاصل از آزمون جارک- برا مدل بامحدودیت ۱۱۳

جدول ۴-۵۱: نتایج حاصل از آزمون جارک- برا مدل بدون محدودیت ۱۱۴

جدول ۴-۵۲: مقدار ضرایب و اماره t مدل مدل بامحدودیت قبل از تحریم ۱۱۴

جدول ۴-۵۳: مقدار ضرایب و اماره t مدل مدل بدون محدودیت بعد از تحریم ۱۱۵

جدول ۴-۵۴: مقدار ضرایب و اماره t مدل مدل بامحدودیت قبل از تحریم ۱۱۶

جدول ۴-۵۵: مقدار ضرایب و اماره t مدل مدل بدون محدودیت بعد از تحریم ۱۱۶

جدول ۴-۵۶: نتایج حاصل از آزمون ایستایی (پایایی) متغیرهای تحقیق ۱۱۸

چکیده

این پژوهش به بررسی رابطه بین تأمین مالی خارجی(برون سازمانی) و جریان نقدی درتئوری ساختار سرمایه با مقایسه شرکت­های بامحدودیت مالی وبدون محدودیت مالی می پردازد. حساسیت تأمین مالی خارجی به جریان نقدی به تغییرات تأمین مالی خارجی درقبال تغییرات درجریان­های نقدی اشاره دارد. این مبحث با ادبیات تامین مالی و سرمایه ­گذاری مرتبط است. برای این منظور از میان جامعه آماری به روش حذف سیستماتیک تعداد ۱۶۳ شرکت در بورس اوراق بهادار تهران (شامل ۹۶ شرکت بامحدودیت و ۶۷ شرکت بدون محدودیت) در طول دوره زمانی ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۲ به­عنوان نمونه آماری انتخاب گردید و داده ­های آن­ها مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. داده های اولیه در قالب فایل‌هایی در نرم افزار صفحه گسترده اکسل طراحی و تکمیل گردید. سپس به منظور تجزیه و تحلیل آماری اطلاعات حاصله، از نرم افزار Eviewsاستفاده گردید .تکنیک آماری مورد استفاده جهت آزمون فرضیه ­ها، رگرسیون چند متغیره است. برای تعیین محدودیت از سه معیار اندازه شرکت، اهرم مالی و فرصت­های سرمایه ­گذاری استفاده شده است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل آماری فرضیه ­های تحقیق نشان می­دهد که شرکت­های با محدودیت به شدت به وجوه نقد تولید شده داخلی وابسته­اند و زمانی اهرم مالی را کاهش می­‌دهند که باعث افزایش جریان نقدی و در نتیجه افزایش دارایی شان شود. اما در مقایسه شرکت­های بدون محدودیت در انتخاب سرمایه ­های خود آزاد بوده و با عوارض گوناگون یا هزینه­ های نمایندگی مواجه نیستند، از این رو سرمایه ­گذاری برای شرکت­های بدون محدودیت بیرونی است. نتایج نشان می­دهد هر دو شرکت­های بامحدودیت و بدون محدودیت دارای رابطه منفی بین تامین مالی خارجی و جریان نقدی می­باشند.

واژگان کلیدی: حساسیت منابع خارجی _ جریان نقدی _ محدودیت مالی_ تأمین مالی.

فصل اول

کلیات تحقیق

• 1. مقدمه

شرکت­ها برای اجرای پروژه­ های سرمایه ­گذاری سودآوردر دسترس، تسویه بدهی­های موعد رسیده افزایش سرمایه در گردش و پرداخت سود به سهام‌داران به منابع مالی متعددی دسترسی دارند. این منابع، وجوه نقد حاصل از فعالیت­های عملیاتی و فروش دارایی ها (به عنوان منابع درون سازمانی تأمین مالی)، استقراض وام بانکی، انتشار اوراق مشارکت و انتشار سهام جدید (به­عنوان منابع برون سازمانی تأمین مالی) را شامل می‌شوند (رحیمیان، ۱۳۸۰). توانایی شرکت­ها در تعیین منابع مالی مناسب وتصمیم­گیری صحیح در این خصوص از عوامل اصلی موفقیت شرکت به شمار می­رود. مهم­ترین هدفی که مدیریت در زمان انتخاب روش تأمین مالی باید توجه کند، افزایش ثروت سهام‌داران ‌می‌باشد. یعنی با در نظر گرفتن هزینه هر یک از منابع مختلف تأمین مالی و آثار آن بر روی بازده و ریسک شرکت منابعی را انتخاب کند که باعث به حداقل رساندن هزینه­ های تأمین مالی گردد. ترکیب مناسب منابع تأمین مالی با خصوصیاتی همچون هزینه سرمایه اندک و نرخ بازده بیشتر همراه است. بررسی مطالعات پیشین نشان می­دهد اکثر مطالعات روش­های تأمین مالی و تاثیر آن بر بازده روی مواردی چون ارتباط بین گزینش منابع تأمین مالی و بازده شرکت­ها، ارجحیت منابع برون سازمانی تأمین مالی به منابع درون سازمانی و یا برعکس، رسیدن به یک ساختار مطلوب سرمایه و ارتباط بین ساختار سرمایه و ریسک تأکید داشته اند (ملانظری، ۱۳۸۸).