۳-۴-۱ جامعه آماری

جامعه آماری این تحقیق شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. زیرا در این تحقیق اطلاعات صورت های مالی به عنوان یکی از داده های مورد نیاز در محاسبه متغیرهای تحقیق است و دسترسی به اطلاعات قابل اتکا درباره این اطلاعات برای شرکت های خارج از بورس میسر نیست. ضمناً دسترسی به اطلاعات مربوط به شرکت های پذیرفته شده در بورس از طریق آرشیوهای بورس، پایگاه ­های اینترنتی و همچنین بانک های اطلاعاتی بسته های نرم افزاری مختلف، به راحتی امکان پذیر است.

در این تحقیق برای جمع‌ آوری اطلاعات از سایت سازمان بورس و اوراق بهادار استفاده می‌گردد.

ازآنجا که قلمرو زمانی این تحقیق از ابتدای سال ۱۳۸۸ تا پایان سال ۱۳۹۲ می‌باشد، لذا جامعه ی آماری شامل تمامی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد به علت گستردگی حجم جامعه آماری و دشواریهای خاص حاصل از آن و همچنین وجود برخی ناهماهنگی ها میان اعضای جامعه با داده های مورد نیاز پژوهش، شرایط زیر برای انتخاب نمونه آماری قرار داده شده :

– اطلاعات مورد نیاز جهت محاسبه متغیرهای عملیاتی تحقیق، برای آن ها در دسترس باشد.

– دست کم از سال۱۳۸۷ در بورس پذیرفته شده و تا پایان دوره تحقیق در بورس فعال باشند.

– پایان سال مالی آن ها ۲۹ اسفند ماه باشد.

– جزء مؤسسه‌ های مالی، سرمایه گذاری و بانک ها نباشد.

سرانجام پس از اعمال شرایط فوق تعداد ۱۰۹ شرکت انتخاب شدند.

۳ – ۴ – ۲ قلمرو موضوعی

قلمرو موضوعی این تحقیق بررسی ارتباط بین پیچیدگی محیط حسابداری و سود شرکت‌ها می‌باشد.

۳ – ۴ – ۳ قلمرو مکانی و زمانی

محدوده زمانی تحقیق از ابتدای سال ۱۳۸۸ تا پایان سال ۱۳۹۲ می‌باشد. بدین ترتیب در این تحقیق از اطلاعات کلیه شرکت­هایی که در این بازه زمانی ۵ ساله، سهام خود را در بورس اوراق بهادار تهران تجربه کرده باشند و

– اطلاعات مورد نیاز جهت محاسبه متغیرهای عملیاتی تحقیق، برای آن ها در دسترس باشد.

– دست کم از سال۱۳۸۷ در بورس پذیرفته شده و تا پایان دوره تحقیق در بورس فعال باشند.

– پایان سال مالی آن ها ۲۹ اسفند ماه باشد.

– جزء مؤسسه‌ های مالی، سرمایه گذاری و بانک ها نباشد.

۳-۴-۴ روش جمع‌ آوری و منابع اطلاعات

در این تحقیق برای جمع‌ آوری اطلاعات و داده ها از دو روش کتابخانه ای و می‌دانی استفاده شده است. در بخش کتابخانه ای، مبانی نظری و پیشینه تحقیق عمدتاًً از مقالات متعدد اخذ شده از اینترنت و نیز کتاب ها و مجلات تخصصی فارسی و لاتین جمع‌ آوری شده است. در بخش می‌دانی به منظور جمع‌ آوری داده های مورد نیاز از اطلاعات منعکس شده در صورت­های مالی و همچنین برخی از اطلاعات کیفی مانند گزارش حسابرس، تاریخ تشکیل مجامع عادی و فوق‌العاده از بانک اطلاعاتی نرم افزار تدبیرپرداز و ره آورد نوین و صورت مالی افشا شده به صورت مکتوب استفاده گردید.

۳-۴-۵ طبقه بندی و تشخیص و تعریف عملیاتی متغیرها

مهمترین و مفیدترین راه برای طبقه بندی متغیرها ، تقسیم آن ها به دو نوع مستقل و وابسته است. جنبه ای از محیط که به گونه ای آزمایشی مطالعه می شود ، متغیر مستقل و اندازه هر گونه تغییر که در رفتار ایجاد می شود متغیر وابسته خوانده می­ شود. پژوهشگر به دنبال آن است که رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته را کشف کند( هومن، ۱۳۸۴ ، ص ۱۱۴ و ۱۱۵).

متغیر عبارت از خصوصیت، موقعیت یا حالتی است که قابل تبدیل به کمّیت است و پژوهشگر با کنترل ، دستکاری و مشاهده آن در صدد انجام آزمایش یا آزمون فرضیه های آن می‌باشد (سیدعباس زاده،۱۳۸۰، ص ۱۸۱ ).

متغیرهای این تحقیق با توجه به نوع ارتباط آن ها با هم به سه نوع متغیر مستقل، وابسته و کنترل طبقه بندی شدند.

۳-۴-۵-۱ متغیرهای وابسته:

متغیرهای وابسته در این تحقیق شامل سود و رشد سود و نوسان پذیری سود می‌باشد.

– سود: مقدار آن به صورت سود(پس از کسر مالیات) در صورت‌های مالی وجود دارد.

– رشد سود: رشد سودحاصل تفاوت سود سال جاری با سال گذشته می‌باشد.(فرانکل و لیتو ۲۰۰۹)

– نوسان پذیری سود: نوسان پذیری سود مقیاسی است که تغییرات سود را اندازه گیری می کندکه بر اساس انحراف معیار ۵ سال گذشته آن اندازه گیری می شود .(دتچو و تانگ، ۲۰۰۹؛ حقیقت و معتمد، ۱۳۹۰؛ مهرانی و حصارزاده، ۱۳۹۰؛ آقابیگی و همکاران، ۲۰۱۲ )

۳-۴-۵-۲ متغیرهای مستقل:

متغیرهای مستقل در این تحقیق نوع صنعت و یادداشتهای اهم رویه های حسابداری می‌باشد.

نوع صنعت: پراکندگی شرکت ها بر اساس طبقه بندی سازمان بورس و اوراق بهادار انجام خواهد شد. (بیتا مشایخی و وحید منتی، ۱۳۹۲)

– اگر شرکت یادداشتی غیر از یادداشت اهم رویه های حسابداری منعکس در صورت های مالی استفاده کرده باشد یک در غیر اینصورت صفر. (پترسون،۲۰۱۲ )

۳-۴-۵-۳ متغیرهای کنترل:

متغیرهای کنترل در این تحقیق شامل کیفیت حسابرسی و اندازه شرکت می‌باشد.

-کیفیت حسابرسی:برای اندازه گیری آن از متغیر زیر استفاده می شود :

اندازه مؤسسه‌ حسابرسی: برای محاسبه اندازه مؤسسه‌ حسابرسی، اگر مؤسسه‌ حسابرسی کننده سازمان حسابرسی ‌باشد از ارزش یک و در غیر اینصورت عدد صفر استفاده می شود .(علی اکبر نونهال نهر و همکاران، ۱۳۸۹ )

– اندازه شرکت :لگاریتم جمع دارایی های یک شرکت است و هرچه حجم دارایی های شرکت بیشتر باشد اندازه شرکت بزرگتر است. (پترسون،۲۰۱۲ )

۳ – ۴ – ۶ چگونگی بررسی فرضیه‌ها

در این تحقیق برای آزمون فرضیه ­ها از مدل رگرسیون خطی چند متغیره و آزمونANOVA استفاده می شود و همواره درجریان آزمون مفروصات ۱، ۲و۳ آن ها از چند جنبه زیر مورد بررسی و آزمون قرار می گیرند:

• 1. 1. بررسی مفروضات اساسی مدل رگرسیون خطی.
  1. 1. آزمون معنی دار بودن فرضیه‌ها.
  1. 1. آزمون معنی دار بودن ضریب همبستگی.
  1. آزمون خود همبستگی بین مشاهدات .

و در جریان آزمون مفروضات ۴، ۵و۶ ، آن ها با آزمون ANOVA مورد آزمون قرار می گیرند:

از آنجا که با توجه به حجم داده ها و به منظور ارتقای دقت در انجام آزمون­های فوق از نرم افزارآماریSPSS استفاده می­ شود، لذا در این بخش به منظور ممانعت از تطویل بحث های فنی و آماری نیازی دیده نشد که به تشریح جزئیات و فرمول های آماری پرداخته شود ولی هدف از به کارگیری آزمون­های فوق، به طور مجزا تشریح می شود.

جهت آزمون فرضیه‌های تحقیق، با بهره گرفتن از مدل‌های فوق ، ابتدا آن ها به صورت فرض های آماری بیان شدند و سپس با بهره گرفتن از رگرسیون و آزمون ANOVA مورد آزمون قرار گرفتند. در مفروضات ۱و ۲ و۳ رگرسیون محاسبه شده است. و از نتایج تجزیه و تحلیل رگرسیون ضرایب بتای متغیرها (β )، ضریب همبستگی ® و ضریب تعیین (^۲R) تعدیل شده مدل به همراه بررسی معنی­داری متغیرها با بهره گرفتن از آزمون t، معنی داری مدل با بهره گرفتن از آزمون F و معنی داری ضریب همبستگی مدل با بهره گرفتن از آزمون t و همچنین بررسی خود همبستگی بین مشاهدات با بهره گرفتن از آماره « دوربین – واتسون » نیز نشان داده شده است.