دادگری بود اما و نیز بودای آخر الزمان، ریشه در نهان آدمی دوانده و اخلاق و ارزش های معنوی را به بار نشانده است، بدین سان «بودای موعود»، مظهر این تعادل روانی و تکامل نفسانی بوده و در طریق گسترش پاکی ها و راستی ها خواهد کوشید و بی گمان به کامیابی دست خواهد یافت.

نجات بخشی در آیین موسی

خداوند در قرآن پس از آن که موسی و فرعون به راستی خبر می‌دهد و رسول اکرم- (ص)- را از برتری جویی های فرعونی و ظالم و استضعاف حاکم و تبهکاری های بی شمار آن روزگار آگاه می‌سازد قانون و سنت خود را که واقعیتی است اجتناب ناپذیر و حاکم بر تاریخ و حیات بشر چنین یاد می‌کند:

(و نریدان نمن علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمه و نجعلهم الوارثین ونمکن لهم فق الارض…)

«و خواستیم بر کسانی که در آن سرزمین فرودست شده بودند، منت نهیم و آنان را پیشوایان [مردم] گردانیم و ایشان را وارث [زمین] کنیم، و در زمینشان قدرت دهیم.»

اراده الهی بر این تعلق گرفته است که در نهایت سیر تاریخ، امامت مستضعفان تجلی نماید و آنان وارثان قدرت و ثروت و تمدن گردند و در زمین، به آیین دادگری، فرمانروایی داشته باشند. مفسران قرآن بر ارتباط این آیه کریمه با محدودیت و ظهور حکومت موعود جهانی (عج) تأکید دارند. بدین سان از منظر وحی نجات بنی اسرائیل از از استبداد ظلمانی فرعون به دست موسی تنها جلوه ای از خواست پروردگار در راستای غلبه حق بر باطل است و نجات بخشی نهایی در پیشوایی و به چنگ آوردن همه امکانات سیاسی و اقتصادی و فرهنگی ممکن خواهد بود، و در آن روز و روزگار فقط نام خدا و دین خدا حاکمیت خواهد داشت و آنچه در زمین است مورد بهره برداری همه ساکنان زمین به دور از تبعیض و استشمار قرار خواهد گرفت.

نجات بخشی در آیین عیسی (مسیح)

قرآن کریم بشارت عیسی بن مریم را درباره پیامبر اسلام چنین می آورد:

«مبشرا ‌به‌ رسول یاتی من بعدی اسمه احمد»

« به فرستاده ای که پس از من می‌آید و نام او احمد است بشارتگرم»

و از آن پس رویگردانی برخی از اهل کتاب از ایمان به نبوت رسول اکرم (ص) را خاطر نشان می‌سازد این که اینان فریبکار و ستمکارند. آن گاه به قانون وسنت الهی اشارت دارد: دوام حقیقت و روشنایی خداوند در زمین به رغم ناخوشایندی کفر پیشگان و مشکران.

«یریدون لیطغوا نور الله بافواههم والله متم نوره و لوکوه الکافرون. هو الذی ارسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کله ولو کره المشرکون»

« می خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش کنند و حال آنکه خدا اگرچه کافران را ناخوش افتد نور خود را کامل خواهند گردانید.» «اوست کسی که فرستاده خود را با هدایت و آیین درست روانه کرد، تا آن را بر هر چه دین است فائق گرداند هر چند مشرکان را ناخوش آید.»

نجات بخشی در آیین محمد [خاتم پیامبران]

رسول اکرم در سال نهم بعثت از سوی خداوند مأموریت‌ می پذیرد که ظهور حق و نابودی باطل را اعلام نماید به گونه ای که مردمان هر قوم و آیین در سایه حقیقت و آزادی و عدالت زندگی کنند این بیان و مأموریت‌ نمایشگر نجات بخشی نهایی و همگانی در آیین خاتم پیامبران به شمار می‌آید.

«و قل جاء الحق و زهق الباطل ان الباطل کان زهوقا»

«و بگو: حق آمد و باطل نابود شد. آری باطل همواره نابودشدنی است.»

و در ادامه و تکمیل و تبیین سودمندی قرآن برای فرد و جامعه مؤمنان عنوان می شود شفا بودن قرآن و نیز رحمت زندگی مشمول آن (ما هو شفاء رحمه للمونین) و از سوی دیگر زیان آوری قرآن در ارتباط با ستمکاران و حیات و سیاست آنان در نگاه کلی به دیت می‌آید که اسلام پیامبر تنها مکتب و آیینی است که با کمک وحی و کتاب حق می‌تواند مردمان را به ویژه در واپسین مرحله تاریخی حیات بشر از تاریکی ها و سلطه گری ها برهاند مدینه آرمانی بشر را بیافریند.

مهدی در اسلام

مهدویت، در شمار مسائل اعقادی اسلام است از این رو در باور هر مسلمانی- شیعی و سنی- اندیشه مهدی (عج) و عدل گستری وی نهفته است. طرح مسئله مهدی موعود در آثار معتبر و مکتوب اهل سنت سبب بیداری و همبستگی مسلمانان می شود، از این پاره ای از شرق شناسان و اسلام شناسان غربی کوشیده اند با رنگ قومیت بخشیدن به مهدویت از آن فلسفه فرقه ای و ناکارآمد، بلکه اختلاف انگیز ارائه دهند.

چهره های برجسته علمی و فکری جهان تسنن همچون طبری، فخر رازی، سیوطی، ابن عربی، عطار نیشابور مولانا جلال الدین محمد بلخی و شیخ محمد عده در آثار خویش از زاویه های گوناگون به شخصیت و حرکت عدل گسترانه مهدی موعود پرداخته‌اند.

پژوهش های جداگانه از سوی علمای اهل سنت درحوزه مهدویت انجام و نشر یافته است که تحلیل ها و شمار چشم گیر آن در خور تأمل و تقدیر است. یادکرد مهدی موعود در مجموعه های روایی بزرگ و معتبر اهل سنت همانند صحیح بخاری، صحیح مسلم، جامع ترمذی و سنن ابن جامعه در پرتو کلام پیامبر اسلام همگان را به سیمای مهدوی و حاکمیت جهانی وی رهنمون می‌شوند. محورهایی که سبب شکل گیری آثار علمی و فرهنگی عالمان شیعی بعد از غیبت حضرت گشت در واقع عهده دار پاسخ تردیدها و شبهه افکنی مخالفان مهدی اسلام بود که در آن دوران میلاد مهدی، طول عمر و فلسفه غیبت بیش از دیگر مقوله ها بحث های روایی و کلامی را می طلبی؛ بزرگانی همچون محمد بن ابراهیم نعمانی، شیخ صدوق، شیخ مفید، شیخ طوسی و سید مرتضی علم هدی و کراجکی در بنیان گذاری مهدی شناسی در حوزه حدیث و کلام تاثیر بسیاری داشته اند.

بخش دوم

اوضاع سیاسی جهان اسلام در آستانه تولد مهدی

ایران و استقلال طلبی

ایران در آستانه میلاد مهدی ( ۲۵۵ هجری )، پنجره ها را به سوی استقلال سیاسی گشوده بود. دشوارترین دوران پس از فتح ایران ( ۴۱ – ۱۳۲ هجری ) ، مقارن خلافت و استبداد دینی امویان بود، که غیر عرب، به ویژه ایرانیان که اسلام پیامبر و علی را، عاشقانه پذیرفته و از آن جانبداری می‌کردند را دشمن خود تلقی می نمودند.