۲-۳-۵-۶- بند ششم: عملکرد مقامات سیاسی

تدبیر سیاسی همواره مورد توجه مقامات عالیه دولت مورد تحریم است. عملکرد متناقض مقامات برای سران لشکری و کشوری تحریم کننده گاهی با فریب و خرید فرصت است. بعضی اوقات رهبران یک کشور قول و وعده های پوچ و توخالی به دولت تحریم کننده می‌دهند و تا حدی از وخامت اوضاع بویژه آثار وخیم اقتصادی و تورم بکاهند. حتی ممکن است سخنان ضد و نقیض از سوی مقامات مختلف تحریم شونده، نتیجه گیری تحریم ها را برای تحریم کننده سخت و گمراه کننده می‌سازد. برخی از این مقامات از در مصالحه وارد می‌شوند و برخی دیگر کشور تحریم کننده را تهدید می‌سازند.

فصل سوم

برسی تأثیر تحریم های شورای امنیت بر حقوق بشر

فصل سوم: برسی تأثیر تحریم های شورای امنیت بر حقوق بشر

۳-۱-مبحث اول: تحریم های شورای امنیت

برخلاف تحریم های یک جانبه کشورها علیه یکدیگر و مباحث حقوقی پیرامون آن، تحریم های شورای امنیت سازمان ملل به لحاظ حقوق کمتر مورد سوال قرار می‌گیرد. اصولاً از آنجا که این شورا مسئول مستقیم حفظ صلح و امنیت بین الملل است لذا اقدمات آن معمولاً در این رساتا تفسیر شده و اتصل قانونی بودن آن چندان مورد پرسش قرار نمی گیرد. با این وجود برخی از حقوق ‌دانان بین‌المللی معتقدند شورای امنیت در اعمال تحریم ها می باید حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه را مدنظر قرار دهد.

آنچه مسلم است آنکه تحریم های اقتصادی همیشه با آثار ناخواسته همراه بوده که بدون هر گونه تفکیک یا تمایزی، به نیروهای نظامی و غیر نظامی به خصوص به ‌گروه‌های آسیب پذیر کشورها، صدمه وارد می آورد. لذا شورای امنیت می باید این مسئله را در نظر بگیرد. که به موجب میثاق بین‌المللی حقوق مدنی هو سیاسی هیچ ملتی را نمی توان در هیچ شرایطی از وسایل معاش خود محروم کرد.

از سوی دیگر بر اساس نظر دیوان بین‌المللی دادگستری (لاهه) تعهد به تعلیق روابط قراردادی که ممکن است ناشی از یک قطعنامه شورای امنیت باشد، نمی تواند بر مقررات مربوط به حمایت از آحاد بشر که در معاهدات با خصلت های حقوق بشری و بشر دوستانه گنجانده شده است، تاثیر گذارد. زیرا برخی از قواعد حقوق بشر مانند حق حیات امروزه از جایگاه قواعد آمره بین‌المللی برخوردارند و در هیچ شرایطی قابل تخطی و نقض نیستند. در نتیجه، در صورت تعارض بین مقررات تحریمی شورای امنیت و موازین بنیادین حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه بین‌المللی، نمی توان جهت واداشتن ‌دولت‌های‌ عضو به رعایت تصمیم های شورای امنیت به ماده ۱۰۳ منشور استناد کحرد. هر چند در عمل در قضیه عراق و تحریم های این کشور صراحتا این موارد نقض گردید و تحریم ها آثار بسیار مخربی بر افراد و غیر نظامیان عراقی داشت. دبیر کل سابق سازمان ملل متحد تحت عنوان «دستور کاری برای صلح» پیشنهاداتی را به منظور محدود کردن پیامدهای منفی تحریم ها بر مبنای حقوق بشر به شورای امنیت ارائه داد. در رژیم تحریم های بین‌المللی، مقرراتی پیش‌بینی می شود که به موجب آن کلیه دولت‌ها، از جمله دولتهایی که تحریم هستند، دسترسی بلامانع کمک های بشر دوستانه را تضمین کنند. این معافیت ها که هدف آن تطبیق رژیم تحریم با شرایط بشر دوستانه جدید است عموماً در پی درخواست دولت های هدف تحریم و یا نهادهای بشر دوستانه صورت می‌گیرد.

شورای امنیت سازمان ملل متحد در راستای انجام مأموریت‌ خطیری که جهت حفظ صلح وامنیت هانی در ماده ۲۴ منشور به آن تفویض شده است، در قالب فصل هفتم منشور و به هنگام وضع و اعمال تحریم های بین‌المللی از اختیارات بالنسبه گسترده ای برخوردار گشته است. از یک سوی منطوق ماده ۴۱ منشور و حصری نبودن اقدامات غیر قهرآمیز موضوع این ماده، و از سوی دیگر عدم تعیین نهادی بین‌المللی

جهت کنترل شورای امنیت باعث شده است که شورا کمترین دغدغه حقوقی ممکن را در این زمینه داشته باشد. تلفیق مواد ۲۵ و ۱۰۳ منشور نیز به چنین تصوری که به «دکترین نامحدود بودن اختیارات شورای امنیت» شهرت یافته وجهه مقبول داده است.

۳-۱-۱- گفتار اول: اثرات تحریم های شورای امنیت بر وضعیت حقوق بشر

اثرات تحریم ها و مجازات‌ها به طور کلی بستگی به اهدافی که تعقیب می شود، دارد. اهداف اولیه به رفتار کشور تحریم شده و اهداف ثانویه به وضعیت داخلی و انتظارات کشور تحریم کننده مربوط می شود.

در اکثر موارد، تحریم های بین‌المللی اقتصادی تأثیر اقتصادی قابل ملاحظه ای داشته اند، اما موفقیت سیاسی آن ها خیلی کمتر بوده است.^[۹۷] خصوصاًً زمانی که کشور مورد تحریم از لحاظ اقنتصادی وابستگی کمی به کشور تحریم کننده داشته و سایر کشورها نیز کشور تحریم کننده را در اجرای تحریم همراهی نکنند.

در تحریم های جمعی توسط سازمان ملل متحد، نیز اگر چه کمیته هایی برای نظارت بر اجرای تحریم، زیر نظر شورای امنیت تأسیس شده اند، لیکن در کل اجرای تحریم ها کلاً به عهده دولت‌ها واگذار شده است.

لذا چنانچه کشورهای جهان در خصوص این تحریم ها یا روشی که در آن چنین تحریم هایی می بایست اجرا گردد توافق و هماهنگی نداشته باشند، اینگونه تحریم ها اثر چندانی نخواهند داشت. از طرف دیگر جهان بازرگانی همیشه قادر به کشف روزنه های گریز از این تحریم ها هستند. افزون بر این، آثار بشر دوستانه منفی تحریم های بین‌المللی بر آسیب پذیرترین اقشار مردم دولت هدف، همواره یکی از نگرانی عمده جامعه بین‌المللی بوده است. یکی از نمونه های تحریم های بین‌المللی که باعث شد مردم کشوری در وضعیت اسفناک اقتصادی و اجتماعی قرار گیرند، کشور عراق در زمان رژیم صدام می‌باشد، به گونه الی که عده ای ادامه تحریم ها را نامشروع دانسته و خواستار لغو آن گردیدند.^[۹۸]

• • • 1. برقراری روابط اجتماعی

نباید از اهمیت بسیار زیاد ارتباط در گروه غافل شویم . ارتباط باعث می شود تا این مجموعه که برای رسیدن به اهدافی مشترک با هم تعامل بر قرار می‌کنند وحدت پیدا کنند . دلیل لزوم برقراری ارتباط بین اعضای گروه وجود مشکلات و موانع بیرونی و درونی است . (هارجی^[۳۵] ، ۱۹۹۴ ، ترجمه بیگی و فیروز بخت ، ۱۳۷۷).

مارکوسی و گرین وود ‌به این نتیجه رسیدند که یک ارتباط مثبت میان سازگاری اجتماعی و سازگاری زن و شوهر وجود دارد . بدین معنی که افرادی که در زندگی زناشوئی سازگار و موفق هستند در روابط اجتماعی خود نیز افرادی سازگار و موفق اند (موسوی ،۱۳۷۵).

• • • 1. روابط جنسی

عشق و تمایل جنسی در افراد سالم اغلب به طور کامل با یکدیگر آمیخته اند و اگر چه عشق و تمایل جنسی دو مفهوم کاملاً مختلف اند و به هم آمیختن این دو مفهوم جایز نیست . با این وجود باید بگوئیم که در زندگی افراد سالم این دو مفهوم به هم می پیوندند و با هم می آمیزند . شوارتز در کتاب روانشانسی جنسی خود می نوسید : اگر چه انگیزه های جنسی و عشق ، طبایع مختلفی دارند لیکن مکمل یکدیگرند . در یک انسان کامل و کاملاً بالغ تنها در هم آمیختگی جدائی ناپذیر انگیزه جنسی و عشق وجود دارد (مزلو ، ترجمه رویگران) بیشتر مطالعاتی که در صدد برآمدند تا بررسی کنند این سؤال را که رضایت در فعالیت جنسی تأمین کننده رضایت زناشوئی است . بیشتر از یک عامل را بر رضایت زناشوئی مؤثر می دانند . وونگلیستی^[۳۶] (۱۹۹۱) یک مطالعه طولی بین روابط عاطفه علاقه جنسی ، منفی بافی و رضایت زناشوئی انجام داد . آن ها با ۱۰۶ زوج که بیشتر از دو سال از ابتدای ازدواجشان می گذشت مصاحبه کردند . آن ها دریافتند که علاقه جنسی زنان با رضایت شوهرانشان مرتبط بود اما به طور کلی عاطفه جنسی با سازگاری و رضایت زناشوئی همسرانشان رابطه نداشت . آن ها سعی کردند این مطلب را در یک سری از روش‌ها توضیح دهند .

آن ها نظر دارند که ممکن نیست اهمیت مسائل جنسی در رضایت زناشوئی برای سال‌های متمادی بعد از ازدواج در یک سطح می‌باشند . پژوهش‌ها نشان می‌دهند که مسائل جنسی از لحاظ اهمیت در ردیف مسائل درجه اول یک زندگی زناشوئی قرار دارند و سازگاری در روابط جنسی از مهمترین عوامل خوشبختی زندگی زناشوئی است به طوری که این روابط ارضا کننده و کامل نباشد منجر به ناراحتی شدید ، اختلافات و حتی از هم پاشیدگی خانواده می‌باشد . (میلانی فر ، ۱۳۷۲)

نجاتی (۱۳۷۶) ، در این خصوص بیان می‌دارد : در ابتدای ازدواج ، زوجین جهت بهبود شناخت و اصلاح روابط جنسی خود باید ‌در مورد توقعات ، رفتار و ارزش‌ها با هم به گفتگو بنشینند . گفتگو به منظور بهبود روابط جنسی بسیار سازنده است و موجب تقویت جنبه‌های مختلف ازدواج می شود . اگر زوجین قادر نباشند ‌در مورد مسائل جنسی و چگونگی آمیزش آزادانه با هم به گفتگو بنشینند مسلماًً از نحوه ی بینش یکدیگر با خبر نشده و نمی توانند به طور مطلوب رضایت خاطر هم را فراهم آورند .

شاملو (۱۳۷۶)، نیز معتقد است تعادل و تناسب در مقدار تمایل جنسی در زن و مرد نیز از عوامل موفقیت زناشوئی است .

• • • 1. مسائل اقتصادی و اجتماعی

نوابی نژاد (۱۳۷۷) بیان می‌دارد که کارشناسان خانواده توصیه می‌کنند که خانواده دختر و پسر از نظر طبقه و وضع اقتصادی – اجتماعی مشابه باشند تا سازگاری بیشتری را در کنار هم تجربه کنند .

مسائل مربوط به دخل و خرج هم اغلب موجبات اختلافات زن و مرد را فراهم می‌سازد . در زمینه دخل و خرج اغلب با انواع مشغله های ذهنی در خصوص انعطاف ، کنترل و سایر معانی نمادین ، که به فعالیت‌های مشترک لطمه می زند برخورد می‌کنیم . بسیاری از زوجها بر سر چگونگی پرداخت مخارج با هم اختلاف نظر دارند . بسیاری از آن ها پس از رسیدگی چندین ساعته فهرست مخارج ، یکدیگر را به بی توجهی در خرج کردن درآمدها متهم می‌سازند و آتش خشم یکدیگر را بر می افروزند . (بک ، ۱۹۸۸ ، ترجمه قراچه داغی ، ۱۳۷۶).

• • • 1. ارتباط با اقوام و اطرافیان

وابستگی های عاطفی زن و شوهر به خانواده های خود می‌تواند بر روابط زناشوئی تأثیر سوء بگذارد . در بسیاری از موارد توجه زیاد زن یا شوهر به پدر و مادر در اسباب تکدر دیگری را فراهم می‌سازد . اقوام هم گاهی مسائلی برای فرزندان ازدواج نکرده خود ایجاد می‌کنند . آن ها هم مانند فرزندانشان احساس ، بی عدالتی ، تعمیم مبالغه آمیز و تفکرات نمادین هستند (بک ، ترجمه قراچه داغی ، ۱۳۷۶).

والدین حتی اگر دخالت ظاهری نکنند و به طور غیر مستقیم در زندگی فرزندانشان مؤثر می‌باشند . چرا که افکار زن و شوهر و شخصیتشان تحت تأثیر افکار والدینشان شکل گرفته است و هر دو همان رفتاری را با یکدیگر می‌کنند که از پدر و مادرشان گرفته اند (ثنایی ، ۱۳۷۳).

نقش خانواده اصلی ازدواج به قدری قوی است که دو نفر به هم پیوند زناشوئی می بندند در واقع والدین پسر و والدین دختر همه در تمام ابعاد و اوضاع و شرایط زندگی زوج جدید حضور دارند . حال اگر والدین طرفین هر دو زندگی سازگار ، رضایتمند و خشنودی داشته باشند زوج جدید هم سازگار خواهند بود و اگر هر دو آن ها در خانواده ناسازگار و نا سالم بزرگ شده و رشد یافته باشند در آن صورت زوج جدید قادر نخواهد زندگی سالمی را تشکیل دهند . (ثنایی ، ۱۳۷۳).

تردید در احساس تعهد نسبت به رابطه زناشوئی ممکن است زمانی به وجود آید که زن ، شوهر یا هر دو آن ها در ارتباط با والدین خود دشواریهایی داشته اند . این مسئله مشترک ممکن است تحت تأثیر پدر و مادر در دست برداشتن از فرزند خود تشدید شود . پدر و مادر به فرزند می چسبند و کودک توان رفتار مستقل را ندارد . در شرایطی که تنها یکی از طرفین زناشوئی ، زن یا شوهر ، نتواند از پدر و مادر خود جدا شود .

۱-۵-­اهداف تحقیق

هدف اصلی از اجرای این پژوهش، دسترسی به یک برنامه درسی بهینه با رعایت کردن تمامی شرایط برای مقاطع کارشناسی ارشد در دانشکده فنی­- مهندسی دانشگاه علم و هنر ‌می‌باشد. اهداف فرعی که در طول اجرای پروژه محقق گردیده به شرح ذیل است:

1. 1. دستیابی به مدلی با در نظرگرفتن ترجیحات اساتید

1. یافتن بازه ­های زمانی مناسب با رعایت کردن حداقل فاصله بین بازه ها برای دروس هر گروه

۱-۶-سوالات پژوهشی

در این پژوهش به سوالات زیر پاسخ داده می­ شود:

1. 1. با توجه به محدودیت­های مسئله زمان­بندی دروس دانشگاهی چه مدلی مناسب است؟

1. کدام بازه ­های زمانی به عنوان جواب نهایی مدل، به دست آمده و مطلوب می‌باشند؟

۱-۷-قلمرو تحقیق

قلمرو تحقیق در سه بعد موضوعی، مکانی و زمانی در این پژوهش به شرح زیر ‌می‌باشد:

قلمرو موضوعی: قلمرو موضوعی این پژوهش بر اساس مسئله زمان­بندی برای دروس دانشگاهی ‌می‌باشد که این دسته مسائل جزء مسائل بسیار سخت و پیچیده شناخته ‌شده‌اند و برای حل این­گونه مسائل نیاز به مدل­سازی­های ریاضی ‌می‌باشد که بتوان تمامی محدودیت­های نرم و سخت را در آن گنجاند و به دلیل زیاد بودن متغیرها نیاز به استفاده از الگوریتم­های هوشمند و فراابتکاری ‌می‌باشد. در این پژوهش پس از نوشتن مدل از الگوریتم ژنتیک برای حل مدل استفاده شده است.

قلمرو مکانی: قلمرو مکانی این پژوهش دانشکده فنی- مهندسی دانشگاه علم و هنر یزد است، که با توجه به وجود مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد این دانشکده، ۴ گروه­ از مقاطع کارشناسی ارشد سال ۱۳۹۱ انتخاب

‌شده‌اند، ‌می‌توان این پژوهش را برای گروه ­های مختلف و تعداد بیشتری از گروه­ ها در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در این دانشکده اجرا نمود.

قلمرو زمانی: قلمرو زمانی این پژوهش اطلاعات تمامی گروه ­های مقطع کارشناسی ارشد در نیم­سال دوم تحصیلی سال ۱۳۹۱ ‌می‌باشد. که داده ­های این نیم­سال، مورد استفاده جهت نوشتن مدل و سپس حل آن بوده است.

۱-۸-روش انجام تحقیق

در این پژوهش ابتدا کلیه منابع اطلاعاتی در زمینه مسئله مورد نظر یعنی مدل­سازی برای زمان بندی دروس دانشگاهی مطالعه شد و با در نظر گرفتن محدودیت­های سخت و نرم این مسئله و مصاحبه­ای که با مسئولان برنامه­ ریزی دروس دانشگاهی در دانشکده فنی- مهندسی دانشگاه علم و هنر یزد انجام شد، مدل ریاضی دو­مرحله­ ای غیر­خطی با متغیرهای صفر و یک نوشته شد و پس از آن برای حل مدل کدهای مورد نظر برای الگوریتم ژنتیک، ثبت و برای دست­یابی به جواب نهایی مسئله اجرا شدند.

روش حل با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک

۱

طراحی مسئله

۲

خصوصیات

۳

تابع برازش

۴

شروع خاتمه الگوریتم

۵

نمایش کروموزوم­ها

۶

اندازه جمعیت

۷

مقدار اولیه

۸

تقاطع یا جابجایی ضربدری

۹

جهش

۱۰

محدودیت­ها و تابع ارزیابی

­­

شکل ۱-۱- فلوچارت روش انجام تحقیق

۱-۹-موارد کاربرد تحقیق

در عمل کاربرد­های برنامه­ ریزی و زمان­بندی کاملاً مستقل از هم نیستند. زمان­بندی در حل مسائل اساسی مدیریتی مربوط به انتخاب محصولی که باید ساخته شود، یا مسائل مربوط به ساخت، برنامه­کاری ماشین­های موازی، مسائل مربوط به کار­کارگاهی، زمان­بندی پروژه­ ها با منابع محدود و بسیاری از مسائل نقش اساسی دارد.

حوزه کاربرد این پژوهش کلیه دانشگاه­ها و مراکز آموزشی است که به نوعی با محدودیت­های سخت و نرم حاکم بر این برنامه­ ریزی­ها و نیز وجود تعدادی منابع محدود نظیر کلاس، اساتید و غیره روبرو هستند، ‌می‌باشد. در رابطه با حل موضوعاتی نظیر برنامه­ ریزی نیروی انسانی در کارگاه­ها، برنامه­کاری پرستاران در بیمارستان­ها و دیگر موضوعاتی از این دست، ‌می‌توان از روش­های به کارگرفته در حل این مدل کمک گرفت ( بیکر، ۱۳۸۷).

۱-۱۰-شرح اصطلاحات و واژه­ های به کار­گرفته در تحقیق

• • زمان­بندی دروس دانشگاهی: مجموعه ­ای از نشست­های هم­زمان استادان و دانشجویان در شماری از بازه ­های زمانی که نیازمند برخی منابع است و باید شماری از محدودیت­ها را برآورده نماید (بابایی زاده، ۱۳۹۰).

• • الگوریتم­ ژنتیک: یک روش جستجوی کلی که با انبوهی از جواب­ها ‌سروکار دارد و به دلیل پیروی از قوانین تکامل بیولوژیک طبیعی، امکان اجرای موازی الگوریتم و مهاجرت بین زیر جمعیت­ها را که باعث تنوع ژنتیکی می­شوند، فراهم ‌می‌آورد ( باوی و صالحی، ۱۳۸۹).

• • ترجیحات اساتید: منظور از این واژه در نظر گرفتن اولویت­های زمانی و درسی برای اساتید است که نشان­دهنده این موضوع است که هر استاد تمایل دارد چه دروسی را در کدام بازه ­های زمانی ارائه دهد (دهقانی و ذاکر تولائی، ۱۳۸۵).

• • محدودیت سخت: منظور از محدودیت­های سخت، محدودیت­هایی هستند که حتما باید برقرار باشند، محدودیت­هایی نظیر مقررات و قوانین آموزشی (بابایی زاده، ۱۳۹۰).

• محدودیت نرم: منظور از محدودیت­های نرم، محدودیت­هایی هستند که تا حد امکان ترجیحاً بایستی برقرار باشند، به عنوان مثال اگر اتاق انتخاب شده برای استاد مورد نظر در نزدیکی اتاق او قرار داده شود، یک محدودیت نرم برقرار شده است (بابایی­ زاده، ۱۳۹۰).

۱-۱۱-محدودیت­های تحقیق

محدودیت­های یک پژوهش مواردی هستند که اگر چه ما را به واقعیت مسئله نزدیک می‌کنند اما شرایط حل مسئله را برای محقق سخت­تر و پیچیده­تر ‌می‌کنند. در مسائل زمان­بندی دروس دانشگاهی ارضای محدودیت­های نرم تا حدودی بر پیچیدگی­های مسئله می ­افزاید، ولی ارضا کردن محدودیت­های سخت جهت رسیدن به جواب نهایی مطلوب در اولویت قرار دارد، بنابر­این در اکثر مسائلی از این دست، محقق با درنظرگیری اهم محدودیت­های سخت و نرم مدل خود را طراحی می­ کند.

۱-۱۲- خلاصه و جمع ­بندی

‌به این ترتیب افزون بر این‌که مطابق آیه، مادر صاحب تخمک است، آیه هیچ گونه دلالتی بر زاییدن و زایمان زنان نیز نمی‌کند تا مشعر یا صریح در این باشد که ملاک مادریت، زایمان است، چرا که زایمان واژه فارسی است که معادل آن در فرهنگ قرآن که فرهنگ عربی و تازی است «وضع» می‌باشد. در کتاب و سنت و کلمات فقها هر جا سخن از زایمان آمده است با عبارت «وضع حمل» تعبیر شده است چنان‌که قرآن در ماجرای مادر مریم بنت عمران می‌گوید: «فلما وضعت‌ها قالت رب انی وضعت‌ها انثی والده اعلم بما وضعت و لیس الذکر کالانثی» (هنگامی که مریم را نهاد و زایید، گفت پروردگار من، من دختر زاییدم، خداوند داناتر است به آن چه او نهاده و زاییده است و مرد مانند زن نمی‌باشد) در سوره احقاف آمده است: «حملته امه کرها و وضعته کرها»^[۹۴]مادر بار حمل را با درد و زحمت تحمل کرد و با درد و زحمت وضع حمل نمود(زایمان کرد) و در سوره حج می‌فرماید: «و تضع کل ذات حمل حملها»^[۹۵]هر زن بارداری در آن روز وضع حمل کند، و در سوره طلاق می‌فرماید: «و اولات الأحمال اجلهن أن یضعن حملهن»^[۹۶] انقضای عدۀ زنان باردار وضع حمل آنان است.به طوری که ملاحظه می‌شود در هیچ آیه از زایمان به ولادت تعبیر نشده است لذا هرجا در قرآن کریم ولادت آمده باید آن را به غیر معنای زاییدن حمل کرد.شاهد بر درستی این معنا، آیات متعددی است که در آن‌ ها بر پدر هم اطلاق «والد» شده است.^[۹۷]و حال آن‌که پدر نمی‌زاید، بلکه به وجود آورنده است.‌بنابرین‏ با توجه به دو واژه تولد و وضع، آیه ظاهر در این است که آن چه اساس انتساب است و نسبت مادر و فرزندی را برقرار می‌کند تکون و تولد است و بی‌تردید حمل جنین توسط رحم، سپس زایمان، منشأ پیدایش فرزند محسوب نمی‌شود.برخی از فقها، آیه «و حملته امه کرها و وضعته کرها» و نیز آیه شریفه «و حملته امه وهنا علی وهن» را مستند خود قرار می‌دهند و استدلال می‌کنند که مادر کسی است که با مشقت باردار شود و با مشقت وضع حمل نماید. پس مفهوم مخالف آیه چنین خواهد بود اگر زنی حمل نکند و نزاید و مشقت‌‌های حمل را تحمل نکند او مادر نیست.این استدلال خالی از مناقشه نیست: در این‌که وجود کودک در رحم مادر شکل می‌گیرد و مادر عهده‌دار بارداری و زایمان اوست، تردیدی وجودی ندارد؛ اما این‌که هر کس این دو توصیف در حق او صادق باشد، مادر است، موضوعی است که با این آیات قابل اثبات نیست، چرا که این آیات دلالت ندارد که مادر کسی است که حمل نماید و بزاید یا سختی را تحمل کند، بلکه به انسان تذکر می‌دهد آن وقت که جنین بوده‌اید، مادر، شما را حمل و زایمان ‌کرده‌است، پس از نیکی در حق آن‌ ها دریغ نکنید. ثانیاًً آیات فوق هیچ کدام مفهوم ندارد و یادآوری ویژگی حمل و زایمان در این آیات از باب غلبه است، به طوری که در آن زمان همیشه چنین بوده است و گرنه ممکن است مادری باشد که حامل نباشد و ممکن است زنی حامل کودکی باشد و مادر او نباشد مانند زنی که از زنا باردار است و مشهور او را مادر نمی‌شناسد^[۹۸]. دسته‌ای از فقیهان معتقدند در صورتی که تخمک از یک زن و رحم متعلق به زن دیگری باشد طفل دارای دو مادر خواهد بود ولکن ملتزم شدن ‌به این نظریه نیز خالی از اشکال نیست؛ زیرا اولاً در مخالفت با آیات قرآنی است؛ چرا که فرمود: «لقد خلقنا الانسان من سلاله من طین ثم جعلناه نطفه فی قرار مکین ثم خلقنا النطفه علقه…»^[۹۹] چنان‌که ملاحظه می‌شود آیه شریفه مبدأ انسان را نطفه قرار داده و رحم را یک قرارگاه معرفی فرموده است که نطفه را در خود نگه می‌دارد در تفسیر مجمع البیان در ذیل آیه پنجم سوره حج آمده، نطفه مایعی است که از مرد و زن به وجود می‌آید(النطفه هی الماء القیل یکون من الذکر و الانثی) ^[۱۰۰]و در قرآن نطفه به معنای آمیخته اسپرم و تخمک نیز به کار رفته است، مانند آیه ذیل «إنا خلقنا الانسان من نطفه امشاج» ^[۱۰۱]بعضی از مفسرین معتقدند که «أمشاج» که صفت نطفه است مفرد آمده، لذا مراد از نطفه آمیخته ماء مرد و ماء زن است.ثانیاًً: این نظریه مستلزم تأسیس فقه جدید است؛ مثلاً در قرآن سهم الارث پدر و مادر در صورت نبود فرزند، ۳/۱ از آن مادر و بقیه از آن پدر است. فرمود: «فان لم یکن له ولد و ورثه ابواه فلامه الثلث» ‌به این‌ ترتیب اگر صاحب رحم هم مادر باشد، با توجه ‌به این‌که ‌در مورد اجتماع وراث صاحب فرض و قرابت، ابتدا صاحبان فرض سهم خود را از ترکه می‌برند و سپس مابقی به صاحبان قرابت می‌رسد بر این اساس باید به هر یک از مادرها ۳/۱ ماترک را بدهیم و به پدر مبلغی اختصاص می‌یابد که خلاف نص قرآن است و لازمه آن تأسیس فقه جدید است و یا اگر به هر دو مادر ۳/۱ بدهند و آنان سهم مذکور را بین خود تقسیم نمایند باز اشکال فوق به شکل دیگری مطرح می‌شود. در واقع ظاهر از عبارت «فلامه الثلث» آن است که هر شخصی که متصف به‌ عنوان «ام» گردد و مادر متوفا شناخته شود، سهم‌الارث او یک سوم از ترکه است خصوصاًً این‌که اضافه واژه «ام» به ضمیر مفرد که به متوفا راجع است، مؤید می‌باشد.

‌به این‌ ترتیب چنین اختصاصی(اختصاص۳/۱به هر دو مادر)

صحیح نیست اختصاصی که طبق نص آیه قرآن در فرض تعدد زوجات متوفی دیده ‌می‌شود. مطابق آیه ۱۲سوره نساء«و لهن الربع مما ترکتم ان لم یکن لکم ولد فان کان لکم ولد فلهن الثمن مما ترکتم» از ضمیر جمع مؤنث(هن) و حرف «لام» استفاده می‌شود که فرض یک هشتم یا یک چهارم به تمام زوجات اختصاص دارد.

نتیجه:

انتساب فرزند حاصل از رحم جایگزین، به صاحب اسپرم و صاحب تخمک درست است و صاحب رحم حق نسبی با فرزند ندارد، البته این ‌به این معنا نیست که صاحب رحم با فرزند ارتباطی ندارد یا بر وی محرم نیست که انشاء‌ا… در جای خود بحث خواهد شد.

گفتار دوم.شرایط قانون‌گذار اسلام در پذیرش مفهوم عرفی نسب

تحقیقات کرانوسیت و فانل بریج^[۳](۲۰۰۹) نشان می‌دهد که سهام‌داران عمده در فرایندهای عملیاتی، تأمین مالی و سیاست های پرداخت ضرروزیان یک شرکت تأثیر می‌گذارند. با توجه ‌به این که مدیریت تحت تأثیر سیاست های شرکت های بزرگ و گزارشگری مالی قرار می گیرند. همچنین سهام‌داران عمده نیز تحت تأثیر این سیاست ها قرار گرفته، که ممکن است سهام‌داران عمده به طور جداگانه بر کیفیت گزارشگری مالی اثر داشته باشند. در حالی که مدیران به طور مستقیم می‌توانند بر کیفیت گزارشگری مالی اثرگذار باشند. سهام‌داران عمده به اثر قیمت بروی سهام خود توجه دارند، اما به دلیل اینکه به اطلاعات شخصی و محرمانه دست یابند از استراتژی تهدید خروج استفاده می‌کنند و گاهی اوقات نیز با نارضایتی از شرکت خارج می‌شوند. مطالعات نشان می‌دهد که سهام‌داران عمده با تهدید به خروج و کناره گیری از شرکت باعث به وجود آوردن نظم و انضباط در کنترل شرکت می‌شوند و این نظم را در چارچوب نقدینگی سهام نشان می‌دهند. سهام‌داران عمده با سرمایه گذاری در شرکت می‌توانند نفوذ قابل ملاحظه ای در مدیریت برای حفظ موقعیت خود داشته باشند ‌بنابرین‏ سهام‌داران عمده به طور بالقوه می‌توانند بر کیفیت گزارشگری مالی تأثیر داشته باشند.

نفوذ سهام‌داران عمده از طریق مداخله:

اولین نوع نفوذ سهام‌داران عمده به طور مستقیم دخالت در تصمیم گیری های عامل، تأمین مالی و سرمایه گذاری و نظارت شرکت ها به صورت جایگاه در هیئت مدیره و یا اعضای اصلی هیئت مدیره رخ می‌دهد.

نفوذ سهام‌داران عمده از طریق خروج:

شواهد بررسی شده در تحقیقات سانتر و همکاران (۲۰۱۲) و ناگار (۲۰۱۳) نشان می‌دهد که نهادها یا سهام‌داران عمده از تئوری خروج استفاده می‌کنند و این تهدید سهام‌داران عمده به خروج و کناره گیری از شرکت به طور قابل توجهی در افزایش ارزش شرکت اثر دارد. ممکن است مدیران اجرایی شرکت ها به تصمیم گیری مالی شرکت های مرتبط باشند و یا با تصمیم گیری سهام‌داران عهده و بزرگ برای نگهداری سهام و یا خروج از شرکت مرتبط باشند.

۲-۲-۲ سهام‌داران نهادی :

هیئت مدیره ترکیب مهمی در ساختار سازمانی هر شرکتی می‌باشد که محور ارتباطی بین سهام‌داران عهده و نهادی و مدیران تلقی می شود، و به واسطه همین موضوع، ایفا کننده نقش مهمی در راهبری شرکتی در سطح شرکت‌ها می‌باشد. هیئت مدیره، عامل کلیدی در انجام هر چه بهتر راهبری شرکتی در سطح شرکت‌ها می‌باشد. هیئت مدیره مهم ترین عاملی است که از طریق آن سهام‌داران می‌توانند مدیریت اجرایی را کنترل کنند. در ادبیات موضوعی این مبحث مطالعات تجربی گوناگونی انجام شده است که به بررسی جنبه‌های مختلف ارتباط هیئت مدیره و عملکرد شرکت پرداخته‌اند. نقطه عطف این مطالعات، تأثیر هیئت مدیره در نظارت بر فرایند بیشینه سازی ارزش سهام سهام‌داران است. اندازه، ترکیب و تعداد اعضای هیئت مدیره جزء ویژگی هایی بوده است که در مطالعات متعدد، به عنوان عوامل ارزیابی شرکت و عملکرد مورد استفاده و آزمایش قرار گرفته است( انکوب ۲۰۰۶). هیئت مدیره هایی که تعداد مدیران آن ها زیاد است می‌توانند برای شرکت مفید نباشند و هزینه های زیادی نیز به همراه داشته باشند. به نظر می‌رسد هیئت مدیره بزرگتر موجب بهبود وظیفه نظارتی خود و در نتیجه اثر بخشی بیشتر می شود. اما از سویی دیگر ممکن است هیئت مدیره بسیار بزرگ شود و متعاقب آن کیفیت ارتباطات موجود در آن نیز تحت تأثیر این موضوع قرار گیرد .

هفلن و شاو(۲۰۰۰) در تحقیق خود به رابطه ی مثبت بین درصد سهام بلوکی در دست سهام‌داران و اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و روش سهام دست یافتند و بیان می دارند که شرکت هایی که ساختار مالکیت متمرکزی دارند سهام‌داران بزرگ به اطلاعات خصوصی دسترسی دارند، در نتیجه معاملاتی که آن ها در آن دخیل هستند طرف های معامله را با خطر انتخاب نادرست مواجه می‌سازد. این امر موجب می شود تا طرف های معامله سهام، اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام را به منظور کاهش خطر انتخاب نادرست افزایش دهند، در نتیجه با افزایش اختلاف پیشنهادی خرید و فروش سهام، معاملات سهام در بازار کاهش و نقد شوندگی بازار نیز کاهش می‌یابد.

بلتون و ون تاون^[۴](۱۹۹۸) بیان می دارند که تمرکز مالکیت باعث کاهش تعداد سهامدارانی که می‌توانند به معامله سهام بپردازند می شود، این امر سرمایه گذاری مؤثر بازار را کاهش می‌دهد و در نتیجه افزایش نقد شوندگی بازار سهام کاهش می‌یابد. تجزیه سهام عاملی برای افزایش تعداد سهام و در نتیجه افزایش نفد شوندگی سهام از طریق افزایش تعداد دفهات انجام معاملات سهام محسوب می شود. نسبت بالای سهام نگهداری شده توسط افراد داخلی مانع از اثر مثبت تجزیه سهام بر نقدشوندگی سهام می شود. ‌بنابرین‏ نقد شوندگی سهام بایستی بعد از تجزیه سهام برای شرکت هایی که مالکیت افراد داخلی در آن ها بالا است بدون تغییر باقی بماند. تأثیر پراکندگی مالکیت بر نقد شوندگی بازار سهام ممکن است به دلیل اندازه های مختلف شرکت ها، متفاوت باشد. تمرکز مالکیت در شرکت های کوچک، احتمال معامله بر اساس اطلاعات نهانی در آن ها را افزایش می‌دهد. ‌بنابرین‏ ممکن است تأثیر پراکندگی مالکیت بر نقد شوندگی سهام در شرکت های کوچک بیشتر باشد.

در دهه های اخیر سهام تحت تملک سرمایه گذاران نهادی به طور چشم گیری افزایش یافته است. منظور از سرمایه گذاران نهادی، شرکت های بیمه، صندوق های سرمایه گذاری، مؤسسات مالی، بانک ها و شرکت های سهامی است که در سایر شرکت های سهامی سرمایه گذاری می‌کنند. از این رو، سرمایه گذاران نهادی بزرگترین گروه سرمایه گذاران شرکت های سهامی عام را تشکیل می‌دهند. در رابطه با مالکیت سرمایه گذاران نهادی با عملکرد شرکت سه فرضیه وجود دارد: