بیش از یک شغل در کشورهای در حال توسعه مانند ایران دلیل بر اهمیت معضلی است که

ضرورت دارد عالمانه مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد و راهحلهایی مناسب ارائه گردد

.( (بهشتی، ۱۳۷۹

جمعیت ایران در طول سال‌های ۱۳۵۵ تا ۱۳۸۵ ، بیش از دو برابر شده است. منتها آنچه در

طول این سالها حائز اهمیت است، شکل‌گیری جمعیت ۳۶ میلیونی زیر ۲۵ سال است که تا

پایان قرن شمسی حاضر، بر همه ارکان اقتصادی و اجتماعی، به ویژه بر بازار کار کشور اثرگذار

۵۲

خواهد بود. اگر فرض شود که در طول ۲۵ سال آینده ۱۸ میلون نفر از این ۳۶ میلیون نفر وارد

عرصه کاروفعالیت خواهند شد، با پذیرش نرخ مشارکت ۵۰ درصد، جامعه ما با عرضه سالیانه

۸۰۰ هزار نفری مواجه است و اگر یک نرخ بیکاری ۱۰ درصدی را برای این عرضه قائل

باشیم، نیازمند ایجاد سالیانه هزار فرصت شغلی یا خلق روزانه ۲۰۰۰ فرصت شغلی در طول

.( یک دوره بلند مدت هستیم(طائی، ۱۳۸۴

معضل بیکاری ‌به‌عنوان یکی از مهمترین عوامل ‌آسیب‌های اجتماعی ایران در دو دهه گذشته

شناخته می شود. بیشترین میزان رشد جمعیت در طی ۴۰ سال اخیر تقریباً متعلق به سال‌های

۱۳۵۸ تا ۱۳۶۲ بوده است. رشد جمعیت ایران در فاصله سال های ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۵ حدود ۴

درصد برآورد شده است. بهطوری که این دوره را انفجار باروری می‌نامند. متولدین این سالها

۱۳ سال بودند که بخش قابل توجهی از جمعیت – در سرشماری سال ۱۳۷۵ عمدتاًً در سنین ۱۷

غیرفعال در قالب محصل را تشکیل میدادند. از سال ۱۳۷۶ ، متولدین دوره انفجار باروری دهه

۵۵ تا ۶۵ پا به سن اشتغال گذاشتند و تا به امروز آخرین ‌گروه‌های آن وارد بازار کار می‌شوند.

جدول و نمودار زیر متوسط رشد جمعیت ایران در فاصله سال‌های ۱۳۵۵ تا ۱۳۸۵ را نشان

می‌دهند.

( ۱ روند تغییرات جمعیت و متوسط رشد سالانه طی سال‌های ۱۳۳۵ تا ۱۳۸۵ – (جدول شماره ۲

سال جمعیت متوسط رشد جمعیت(درصد)

۳/۱۴ ۱۸۹۵۴۷۰۴ ۱۳۳۵

۳/۱۳ ۲۵۷۸۸۷۲۲ ۱۳۴۵

۲/۷۱ ۳۳۷۰۸۷۴۴ ۱۳۵۵

۳/۹۱ ۴۹۴۴۵۰۱۰ ۱۳۶۵

۲/۴۶ ۵۵۸۳۷۱۶۳ ۱۳۷۰

۱/۴۷ ۶۰۰۵۵۴۸۸ ۱۳۷۵

۱/۶۱ ۷۰۴۷۲۸۴۶ ۱۳۸۵

۵۳

( ۱ متوسط رشد جمعیت ایران در فاصله سال‌های ۱۳۳۵ تا ۱۳۸۵ – (نمودار شماره ۲

از آنجایی که جمعیت فعال بخش عمده و اصلی نیروی کار در هر جامعه را تشکیل می‌دهد،

، اطلاعات جمعیت فعال کشور در سه دهه گذشته می‌تواند مفید واقع شود. در سال ۱۳۶۵

۵۴/۱ درصد جمعیت ایران در سنین فعالیت ( ۱۵ تا ۶۴ سالگی) قرار داشتند. این رقم برای سال

۷۱ درصد جمعیت است. جدول زیر / ۱۳۷۵ معادل ۵۶ درصد و برای سال ۱۳۸۵ برابر ۴۱

اطلاعات جمعیت فعال کشور را (با در نظر گرفتن جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر ‌به‌عنوان جمعیت

فعال) نشان می‌دهد.

۲ توزیع جمعیت فعال ۱۰ ساله و بیشتر بر حسب شاغل و بیکار) – (جدول شماره ۲

این ارقام بیانگر اهمیت اشتغالزایی برای جمعیت فعال و آموزش و تحصیل برای جمعیت غیر

فعال در سال های ۷۵ به بعد و دهه بعدی است. زیرا هرم سنی جمعیت به آرامی از شکل

جوان به میانه نزدیک شده و این روند تا زمان حاضر ادامه دارد. هرم سنی جمعیت ایران شبیه

هرم سنی جمعیت سایر کشورهای در حال رشد دارای قاعدهای وسیع و ارتفاعی کوتاهتر

سال جمعیت فعال ۱۰ ساله و بیشتر(هزار نفر) شاغل(درصد) بیکار(درصد)

۱۴/۱۹ ۸۵/۸۱ ۱۲۸۲۰ ۱۳۶۵

۹/۰۸ ۹۰/۹۲ ۱۶۰۲۷ ۱۳۷۵

۱۲/۷۵ ۸۷/۲۵ ۲۳۴۶۶ ۱۳۸۵

۵۴

است. این جمعیت سنین پایین بهتدریج به افزایش جمعیت در سن فعالیت میانجامد. در ادامه

۲۰۲۰ بیان شده است. توجه به هرم سنی ایران ،۲۰۰۷ ، هرم سنی جمعیت ایران در سال ۲۰۰۰

در سال‌های مذکور این نکته را نشان می‌دهد که با حرکت ‌گروه‌های واقع در پایین هرم به

سوی ‌گروه‌های سنی بالاتر، سالانه تعداد بیشتری از جمعیت آماده به کار، به بازار عرضه می-

شوند. مقایسه بخش جمعیت فعال در ‌هرم‌های سنی سال‌های مذکور در نمودار ۵، افزایش

مداوم جمعیت فعال را به خوبی نشان می‌دهد.

( ۲: هرم سنی جمعیت ایران در سال ۲۰۰۰ – (نمودار شماره ۲

( ۳: هرم سنی جمعیت ایران در سال ۲۰۰۷ – (نمودار شماره ۲

۵۵

( ۴: هرم سنی جمعیت ایران در سال ۲۰۲۰ – (نمودار شماره ۲

هرم سنی جمعیت فعال

ایران در سال ۱۹۸۶

هرم سنی جمعیت فعال

ایران در سال ۲۰۰۷

هرم سنی جمعیت فعال

ایران در سال ۲۰۲۰

۲۰۰۷ ، ۵:مقایسه بخش جمعیت فعال هرم سنی ایران در سال های ۱۹۸۶ – (نمودار شماره ۲

( و ۲۰۲۰

(جمعیت در میلیون نفر)

۵۶

از سوی دیگر ورود بانوان به عرصه تحصیل و کار و بهدنبال آن افزایش تقاضای شغل سبب

افزایش جمعیت جویای کار شده است. بهتأخیر افتادن سن ازدواج، عامل تأثیرگذار مهمی در

بین دختران برای شغلیابی و پرکردن اوقات فراغت و تکمیل فرایند هویتیابی اجتماعی

۲۰ و – است. به نظر می‌رسد در سال‌های بسیار نزدیک نرخ فعالیت زنان در ‌گروه‌های سنی ۲۴

۲۵-۲۹ افزایش قابل توجه یابد، زیرا هویتیابی اجتماعی زنان و تحصیل آن ها در مقطع

آموزش عالی نشان از حضور پر رنگتر زنان در عرصه های کار اجتماعی است.

به‌دلیل انباشتهشدن تعداد بیکاران از سال‌های قبل و محدودیت تولید شغل در کشور، اگر

وضعیت اشتغال در کشور به همین روال ادامه یابد، احتمال دارد تا یک دهه دیگر هم این مسئله

جزء چالش‌های اصلی دولت باشد. چالشی که همه ابعاد زندگی اجتماعی کشور را تحت تأثیر

قرار داده است. مگر اینکه در میان سیاست‌های سنتی اشتغالزایی روش های جدید ایجاد

اشتغال هم مورد حمایت قرار بگیرد.

۱۲- : بررسی سیاست‌های اشتغال در برنامه های توسعه ۲

۱-۱۲-۲ : قانون برنامه سوم توسعه

در فصل ششم قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به سیاست‌های اشتغال

پرداخته شده و مسیر کلی سازمان‌های مختلف مشخص شده است.

ماده ۴۹ : به منظور تشویق کارفرمایان کارگاه های موجود به استخدام نیروی کار جدید، دولت

مؤظف است کارفرمایانی را که در دوران برنامه ا ز طریق مراکز خدمات اشتغال وزارت کار و

امور اجتماعی مبادرت به استخدام نیروی کار جدید نمایند مشمول تخفیفاتی ‌به شرح زیر قرار

دهد:

الف- تخفیف در میزان حق بیمه سهم کارفرما و پیش‌بینی اعتبار لازم برای جبران کاهش درآمد

سازمان تأمین اجتماعی در بودجه کشور.

ب- کاهش مالیات کارفرمایان ای نگونه کارگاه ها به میزان مالیات بر حقوق دریافتی از کارکنان

جدیدالاستخدام.

تبصره– کارگاههائی که در دوران برنامه به بهره برداری می‌رسند نیز ‌در مورد اشتغال مازاد بر

خانواده نخستین نهاد زندگی اجتماعی کودک است که در شکل گیری عادت­ها و اندیشه­ های اجتماعی کودک نقش بسیار مهمی‌دارد. در شکل­ گیری رفتار و دیدگاه های اجتماعی کودک، جنبه­ های عاطفی روابط والدین و فرزندان نقش مهمی‌دارد، در خانواده­هایی که والدین رفتارهای محبت آمیز دارند، معمولاً کودکان نیز با رفتارهای اخلاقی مثبت و احترام به دیگران و انگیزه پیشرفت رشد می­یابند (محبی نورالدین وند و همکاران، ۱۳۸۹).

خانواده با توجه به تأثیر قابل توجه بر رشد روانشناختی فرزندان، از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر شخصیت آنان بوده و به طور مستقیم و غیر مستقیم بر پیشرفت تحصیلی فرد تأثیر می­ گذارد (دسجردینس^[۲] و همکاران، ۲۰۰۸). به­طورکلی نقش و تأثیر خانواده برشکل­گیری شخصیت به طور عمده در سه محور تأثیر سبک­های فرزندپروری، سایر اعضاء خانواده و ترتیب تولد فرزندان مورد توجه قرار گرفته است (ویک نلسون و ایزرل^[۳]، ۲۰۰۹).

سبک فرزند پروری مجموعه ای از نگرش ها ‌در مورد کودک است که به ایجاد جوی هیجانی منجر می‌شود که والدین رفتارهای خود را با کودک در بستر آن شکل داده و تنظیم می‌کند(دارلینگ و اشتنبرگ^[۴]، ۱۹۹۳؛ به نقل از زمانی و عابدینی، ۱۳۹۲). باومیرند^[۵] (۱۹۹۱) بر اساس دوبعد توقع^[۶] و پاسخ دهی^[۷] چهار سبک فرزندپروری را مشخص ‌کرده‌است که عبارتند از: ۱- فرزندپروری مستبدانه^[۸] که در آن والدین از فرزندان خود توقع و انتظارات زیاد، ولی پاسخ دهی کمی‌دارند، بر اطاعت بی چون و چرا کودکان تأکید دارند، فاقد گرمی، صمیمیت و حمایت اند و بسیار سخت­گیر هستند؛ ۲-فرزندپروری مقتدرانه^[۹] که در آن والدین هم درخواست کننده و هم پاسخ دهنده اند، قوانین روشن و واضح دارند، از شیوه ­های منطقی و استدلالی برای متقاعد کردن کودکان استفاده می‌کنند، حمایت کننده اند و با کودک همدلی ‌می‌کنند (کوپلن^[۱۰] و همکاران، ،۲۰۰۲؛ به نقل از زمانی و عابدینی، ۱۳۹۲)؛ ۳- فرزند پروری سهل انگارانه^[۱۱] که در آن والدین بسیار پاسخ دهنده اند و کمتر درخواست کننده اند. آن ها قوانین زیادی برای فرزندشان وضع نمی­کنند و کنترلی بر رفتارهای آنان ندارند؛ ۴- فرزند پروری بدون توجه و مراقبت که در آن والدین نه پاسخ دهنده و نه درخواست کننده اند، فاقد قوانین مشخص اند، فاقد گرمی‌و حمایت و صمیمیت اند و نظارت و کنترلی بر رفتارهای فرزندان خود ندارند (کوپکو^[۱۲]، ۲۰۰۷).

در واقع سبک های فرزند پروری از طریق تأثیر بر عزت نفس، استقلال، خودکنترلی و راه های مقابله با تنیدگی کودکان و نوجوانان (کوپکو، ۲۰۰۷؛ وارگو^[۱۳]، ۲۰۰۸) سایر رفتارهای آنان، از جمله عملکرد تحصیلی، رفتارهای سازش نایافته و مشکل آفرین را تحت تأثیر قرار می‌دهند (ابر^[۱۴] و همکاران، ۲۰۰۹؛ ترنر^[۱۵] و همکاران، ۲۰۰۹؛ به نقل از زمانی و عابدینی، ۱۳۹۲).

یافته های پژوهشی حاکی از آن است که موفقیت زیاد در مدرسه با روش های فرزند پروری قاطعانه ارتباط دارد. در یک مطالعه وسیع معلوم شد که کودکان دبیرستانی بسیار موفق که نمره های بالایی داشتد والدینشان روشی قاطعانه داشتند و کمترین نمره متعلق به دانش آموزانی بود که والدین مستبد داشتند (بیرامی‌و بهادری خسروشاهی، ۱۳۸۹). به طور مثال در پژوهش آنولا^[۱۶] و همکاران (۲۰۰۰) نشان داده شد که بین شیوه تربیتی والدین با میزان موفقیت تحصیلی نوجوانان ارتباط وجود دارد؛ به نحوی که هرچه میزان حمایت و پاسخدهی والدین در شیوه تربیتی بالاتر باشد، میزان پیشرفت تحصیلی فرزندان نیز بالاتر است.

تغییرات اجتماعی، فرهنگی، تکنولوژیکی و اقتصادی پدید آمده در دوره ی جدید در استان ایلام، ساختارهای مختلف این جامعه را دستخوش تغییر ساخته و دامنه­ این تغییرات احتمالاً به روابط بین والدین و فرزندان نیز سرایت نموده که شیوه ­های فرزند­پروری والدین نیز بخشی از این تغییرات احتمالی را شامل می­ شود. با توجه بافت فرهنگی خاص جامعه­ ایلام، این پژوهش به دنبال بررسی این است که آیا بین شیوه های فرزند پروری والدین و عملکرد تحصیلی در دانش آموزان پایه دوم متوسطه شهر ایلام رابطه وجود دارد؟

۱-۳-ضرورت پژوهش

مطالعه عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی طی چند دهه اخیر بیش از پیش مورد توجه متخصصان تعلیم و تربیت قرار گرفته است. یافته ­های پژوهشی متعددی نشان داده ­اند که پیشرفت تحصیلی هم از ساختارهای دانش و فرآیندهای پردازش اطلاعات تاثیر می پذیرد، هم از عوامل محیطی از جمله عوامل خانواده و شیوه های فرزند پروری.

شیوه ­های فرزندپروی و روش های انظباطی آنان بی­تردید تحت تأثیر خصوصیات شخصیتی و سیستم اعتقادی آنان است. والدین سالم و بالغ در مقایسه با والدین نابالغ و ناسالم معمولاً با حساسیت و مهربانی بیشتری به نیازها و اشارات کودکان توجه ‌می‌کنند. این نوع فرزند­پروری امنیت عاطفی، استقلال، توانش اجتماعی و موفقیت هوشی کودکان را تشویق می­ کند. سبک­های فرزند­پروری به طور قابل توجهی پیامدهای مهمی‌را برای پیشرفت تحصیلی کودکان و نوجوانان به دنبال دارد (بلسکی^[۱۷] و همکاران، ۱۹۸۴؛ به نقل از بیرامی‌و بهادری خسروشاهی، ۱۳۸۹).

پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان یکی از شاخص­ های مهم در ارزیابی­های آموزش و پرورش است و تمام کوشش­ها و کشش­های این نظام در واقع برای جامه عمل پوشاندن ‌به این امر مهم است؛ به عبارتی جامعه و به طور ویژه آموزش و پرورش، نسبت به سرنوشت، رشد و تکامل موفقیت آمیز و جایگاه فرد در جامعه، علاقه­مند است و انتظار دارد فرد در جوانب گوناگون از جمله ابعاد شناختی و کسب مهارت و توانایی و نیز در ابعاد شخصیتی، عاطفی و رفتاری، آن چنان که باید پیشرفت کند و رشد و تعالی یابد. با توجه به اینکه میزان پیشرفت و افت تحصیلی یکی از ملاک های کارایی نظام آموزشی است، کشف و مطالعه متغیر­های تاثیرگذار بر عملکرد تحصیلی، به شناخت بهتر و پیش‌بینی متغیرهای مؤثر در مدرسه می‌ انجامد. ‌بنابرین‏ بررسی متغیرهایی که با پیشرفت تحصیلی در دروس مختلف رابطه دارد، یکی از موضوعات اساسی در آموزش و پرورش است (فراهانی، ۱۳۸۷).

با توجه به اهمیت پدیده پیشرفت تحصیلی و متغیرهای تاثیرگذار بر آن و همچنین از آنجا که فرزندان هر خانواده، به ‌عنوان سرمایه های یک کشور محسوب می‌شوند؛ پیشرفت تحصیلی آنان امری است که پس از سلامت جسمی‌و روانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. با توجه به اینکه فرزندان در محیط خانواده رشد می‌یابند و تربیت می‌شوند، الگوی تربیتی والدین نقش مهمی‌در پیشرفت تحصیلی فرزندانشان دارد ‌بنابرین‏ ضرورت بررسی رابطه بین سبک­های فرزند­پروری و عملکرد تحصیلی دانش آموزان قابل توجیه است.

۱-۴-اهداف تحقیق

گفتار پنجم : فعالیت شرکت

قانون گذار در ماده ۲۱ قانون تجارت ۱۳۱۱ شرط تشکیل شرکت سهامی را تجاری بودن آن قرار داده است اما در ماده ۲ لایحه قانونی ۱۳۴۷ این محدودیت از میان برداشته شده است و شرکت سهامی به صرف شکل آن تجاری تلقی شده است. «شرکت سهامی شرکت بازرگانی محسوب می شود ولو اینکه موضوع عملیات آن تجاری نباشد.^[۹۴]

مبحث چهارم: اقامتگاه شرکت‌های تجاری در حقوق تجارت بین الملل

هر شرکت تجاری به دلیل داشتن شخصیت حقوقی، دارای اقامتگاهی است که مستقل از اقامتگاه شرکاست و باید معین شود. فواید تعیین اقامتگاه شرکت عبارت اند از:

۱٫هرگاه قانون برای تأسیس شرکت در محلهای خاص(مثل مناطق آزاد تجاری) تسهیلاتی(از جمله تسهیلاتی مالیاتی) معین کرده باشد، اثبات وقوع اقامتگاه شرکت در این محل ها مزایایی در بر دارد.

۲٫ اقامتگاه شرکت معین می‌کند که شرکت تابعیت چه کشوری را دارد.

۳٫ دادگاه صلاحیت دار برای صدور حکم ورشکستگی شرکت، دادگاه محل اقامت خود شرکت است(ماده ۴۱۳ق.ت). برای صدور حکم ورشکستگی شرکت، طلبکاران فقط باید به دادگاه محل اقامت شرکت مراجعه کنند.

۴٫ برای اقامه دعوا علیه شرکت نیز طلبکاران علی الاصول می‌توانند به دادگاهی مراجعه کنند که اقامتگاه شرکت در حوزۀ آن واقع است.در این مبحث، مفهوم اقامتگاه، نحوه تعیین اقامتگاه و شرایطی تغییر اقامتگاه شرکت را مورد بررسی می پردازد .

گفتار اول : مفهوم اقامتگاه شرکت‌های تجاری در حقوق تجارت بین الملل

در حقوق بین الملل و ایران، در این باره که اقامتگاه شخص حقوقی کجاست، مباحثات زیادی در گرفته است و علت آن، وجود قوانین متناقضی است که ‌در مورد این تأسیس حقوقی وضع شده است.

به موجب ماده ۵۹۰ قانون تجارت: «اقامتگاه شخص حقوقی محلی است که اداره شخص حقوق در آنجاست»؛ در حالی که قسمت اخیر ماده ۱۰۰۲ قانون مدنی مقرر می‌کند: «… اقامتگاه اشخاص حقوقی مرکز عملیات آن ها خواهد بود». ماده ۲۳ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی نیز دعاوی مربوط به اصل شرکت و دعاوی بین شرکت و شرکا و اختلافات بین شرکا و همچنین دعاوی اشخاص خارج بر شرکت را در دادگاهی قابل اقامه می‌داند که مرکز اصلی شرکت در حوزه آن واقع است.

سؤال این است که با توجه به اختلاف در قوانین مذبور، اقامتگاه شخص حقوقی کجاست؟ مسلم است که قانون آیین دادرسی مدنی را باید از حوزه بحث خود خارج کنیم؛ چه این قانون در مقام معرفی اقامتگاه شرکت ها نیست، بلکه صلاحیت محلی دادگاه ها را نسبت به بعضی از دعاوی راجع به شرکت بیان می‌کند و در تعیین این صلاحیت، گاه دادگاه صالح را دادگاه واقع در محل اداره شرکت معرفی می‌کند(ماده ۲۲) و گاه دادگاه واقع در محل وقوع تعهد و یا دادگاه واقع در مجل اجرای تعهد شرکت با اشخاص ثالث(ماده ۲۳).

باید دید که ‌در مورد تناقص میان ماده ۵۹۰ قانون تجارت و ماده ۱۰۰۲ قانون مدنی چگونه باید حکم کرد و به عبارت دیگر، کدام یک از محلهای مندرج در این دو ماده را باید اقامتگاه شخص حقوقی دانست؛ مرکز اصلی شخص حقوقی (ماده ۵۹۰ ق.ت) یا مرکز علمیات (ماده ۱۰۰۲ ق.م)، با ذکر این نکته که این دو اصطلاح مفهوم واحد ندارد.

در این باره، حقوق ‌دانان پاسخهای متفاوتی داده‌اند. بعضی معتقدند: «چون قانون مدنی پس از قانون تجارت وضع شده است و با آن در خصوص اقامتگاه شخص حقوقی تفاوت دارد، باید قانون مدنی را در این مورد ناسخ قانون تجارت بدانیم و بگوییم در حقوق امروز، اقامتگاه اشخاص حقوقی مرکز عملیات آن ها‌ است ». مفهوم این عقیده این است که شرکت‌های تجاری نیز مانند سایر اشخاص حقوقی، مشمول قاعده عام قانون مدنی هستند و در نتیجه، اقامتگاه آن ها مرکز عملیات آن ها‌ است؛ اما نظر اکثر حقوق ‌دانان ایران این است که اقامتگاه شرکت‌های تجاری، به تبعیت از قانون تجارت، محل ادارۀ شرکت است. این نظر را ما نیز تأیید می‌کنیم؛ زیرا:

۱٫ برخلاف آنچه بعضی گفته اند، اصل این است که قانون عام، قانون خاص را نسخ نمی کند، مگر آنکه قانون عام به صراحت به نسخ قانون خاص اشاره کرده باشد. ماده ۱۰۰۲ قانون مدنی تصریح نکرده است که مقررات ذکر شده در قانون تجارت دربارۀ شرکت‌های تجاری از حیث تعیین اقامتگاه منسوخ است. ‌بنابرین‏، اقامتگاه شرکت‌های تجاری را باید همان دانست که در قانون تجارت آمده است.

۲٫ماده اول قانون ثبت شرکت‌ها(مصوب ۱۳۱۰) مقرر کده است: «هر شرکتی که در ایران تشکیل و مرکز اصلی آن در ایران باشد، شرکت ایرانی محسوب می شود» طبق این ماده، برای تعیین تابعیت ایرانی یا خارجی شرکت، مرکز اصلی، ملاک است، نه مرکز عملیات. وقتی این نکته را در نظر داشته باشیم که تابعیت شرکت‌ها با اقامتگاه آن ها مرتبط است(ماده ۵۹۱ ق.ت)، از ‌قانونا ثبت شرکت ها چنین استنباط می شود که قانون گذار مرکز اصلی و اقامتگاه را یکی دانسته و به عبارت دیگر، اقامتگاه شرکت و محل مرکز اصلی آن یکی است.

مع ذلک، بر این اصل که اقامتگاه شرکت تجاری محل اداره یا مرکز اصلی آن است یک استثنا وارد است و آن راجع به طرح دعاوی علیه شرکت است. همان طور که می‌دانیم، مطابق اصلی کلی، هر دعوایی باید در دادگاه محل اقامت خوانده مطرح شود؛ اما ماده ۲۳ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، به نحو استثنا مقرر کرده‌اند که بعضی از دعاوی علیه شرکت را می توان در محل دیگری غیر از اقامتگاه شرکت طرح کرد و اگر شرکت دارای شعب متعدد باشد، دعاوی برخاسته از تعهدات هر شعبه با اشخاص خارج باید در محل دادگاهی که شعبه طرف معامله در آن واقع است اقامه شود. راه حل اخیر را در فرانسه نیز پذیرفته اند؛ به نحوی که می توان گفت سیستم حقوقی ایران و فرانسه ‌در مورد دعاوی علیه شرکت، در حال حاضر یکسان است: اصل این است که دعوا باید در اقامتگاه شرکت طرح شود، مگر آنکه دعوا علیه شعبه شرکت باشد که در این صورت، تا شعبه وجود دارد، دعوا علیه شعبه مطرح می شود و اگر شعبه برچیده شده باشد، دعوا را می توان علیه شرکت و در مرکز اصلی آن مطرح کرد.^[۹۵]

گفتار دوم : نحوه تعیین اقامتگاه شرکت‌های تجاری در حقوق تجارت بین الملل

معمولاً مرکز اصلی شرکت در اساسنامه معین می شود و شرکت، حین ثبت، باید دارای مرکز اصلی باشد؛ اما آیا تعیین اقامتگاه به میل شرکت است یا اینکه اقامتگاه تعیین شده در اساسنامه باید با محلی که شرکت واقعاً در آنجا واقع است تطبیق کند؟ اگر به فرضی شرکتی در اساسنامه تهران را به عنوان اقامتگاه خود معین کن، ولی مرکز اصلی اش در عمل، کرج باشد، از نظر اشخاص ثالث اقامتگاه شرکت در تهران است یا در کرج؟

بر اساس یک تعریف دیگر، یک حالت از سلامت مالی، خوشحالی و عاری از نگرانی مالی که بر اساس شناخت ذهنی شخص از وضعیت مالی مبتنی است را رفاه مالی می‌گویند. محققین معانی و تعاریف گوناگونی را به واژه های رفاه مالی اختصاص داده‌اند مثلا فشار مالی را به عنوان ارزیابی ذهنی شرایط مالی شخص تعریف کرده‌اند که شامل توانایی ادراکی فرد برای برآورده ساختن هزینه ها، رضایت از شرایط مالی و سطح پس انداز و سرمایه گذاری و نگرانی ‌در مورد بدهی ها می‌باشد (کاتلین^[۱۷]، ۲۰۱۰، ۶۴).

رفاه مالی یک ساختار چند بعدی است تا یک ساختار یک بعدی. محققین ‌به این نتیجه رسیدند که آن هایی که سطح رفاه مالی بالاتری دارند سلامت بهتری هم دارند.بهبود نتایج رفاه مالی ، حاصل از تغییرات رفتاری است که مشکلات مالی را تسکین می بخشد. محتوای برنامه ارزیابی ، سطح معلومات ، زمانبندی و نحوه ارائه ، همگی ابعاد اثربخشی برنامه های آموزش مالی را نشان می‌دهند که برای تغییر رفتارهای مالی طراحی شده است. برنامه های مذکور باید قابلیت این را داشته باشند که نشان دهند رفتارهای علمی و مالی منجر به کاهش مشکلات مالی و افزایش رفاه مالی می‌شوند (کاتلین، ۲۰۱۰، ۶۴).

رفاه ذهنی

رضایت از زندگی ارزیابی‌های فردی از زندگی کنونی و سال های قبل را در بر می‌گیرد. این ارزیابی‌ها شامل واکنش هیجانی افراد به حوادث، حالات روانی و قضاوت ‌های آن ها در خصوص میزان رضایتشان از زندگی، کمال و بسندگی و رضایت از زمینه‌های خاص زندگی مانند ازدواج و کار است. رضایت از زندگی شامل مقایسه بین شرایط زندگی با ملاک های شخصی افراد هنگامی که سطوح بالای رضایت از زندگی را تجربه می‌کنند تا شرایط زندگی آن ها با ملاک هایی که برای خود تعیین کرده‌اند، مطابقت داشته باشد. رضایت از زندگی را می‌توان به عنوان جامعترین ارزیابی افراد از شرایط زندگی خود در نظر گرفت (دینر و همکاران^[۱۸]، ۲۰۰۳).

رفاه ذهنی به دریافت های شخص از خود و بینش ذهنی از تجربه زندگی اش اشاره دارد رفاه ذهنی، ارزیابی های احساسی و شناختی از زندگی افراد را در برمی گیرد و حالت پیشرفته خوشایند روان شناختی را ارائه می‌کند (هزارجریبی، ۱۳۹۱).

رفاه ذهنی به انواع ارزیابی های افراد از زندگی شان اعم از مثبت و منفی اطلاق می شود. وی در مطالعات خود شاخص ها ی کیفیت زندگی، دامنه رضایت، رضایت از زندگی، شادکامی، احساس منفی و احساس مثبت را برای رفاه ذهنی در نظر گرفته است (دینر^[۱۹]، ۲۰۰۳).

رفاه از مباحث مهم اخیر در نیمه دوم قرن بیستم بوده است . این مقوله نشان دهند ه توجه به شأن و انسانیت و هم بستگی اجتماعی افراد در جامعه است که برای دست یابی فرد و گروه به حد مقبولی از زندگی ‌و تندرستی و … به کار می رود. این مفهوم، در دو بعد عینی و ذهنی تعریف می شود. در گذشته بیشتر بر بعد عینی این مفهوم تأکید می شده است؛ ولی ازآنجاکه ابعاد عینی مثل داشتن شغل و درآمد و … ، به تنها یی تأمین کنند ه رفاه افراد نیست، توجه به رفاه ذهنی از قبیل امنیت، رضایت شغلی، احساس آرامش و … به علت تأثیر مستقیم آن بر کیفیت زندگی انسان اهمیت ویژه ای یافته است (الکساندوا^[۲۰]، ۲۰۰۵).

۲-۳-۱- عوامل تاثیر گذار بر رفاه مالی

اطلاعات مربوط به تحقیقات اجتماعی نشان می‌دهد که چهار عامل تاثیرگذار بر رفاه در اکثر فرهنگ ها هستند: سلامت، وضعیت اقتصادی، اشتغال و روابط خانوادگی. وقتی افراد سلامت، شاغل، متاهل یا درگیر یک رابطه متعهدانه باشند و از لحاظ مالی امنیت داشته باشند، خوشحال تر هستند (باربارا^[۲۱]، ۲۰۰۵، ۷۱).

۲-۴- مفهوم ماکیاولی گری

ماکیاولی یک دیپلمات و نویسنده فلورانسی بوده است که از سال ۱۴۶۹ تا ۱۵۲۷ زندگی کرد و به عنوان پدر اندیشه سیاسی غرب شناخته شده است. معروف ترین کتاب ماکیاولی (تحت عنوان شهریار^[۲۲]) حدود سال ۱۵۲۳ نوشته شد. او وقت کمی برای تدوین تئوری های دستوری و جدید داشته است و در مقابل، روی شیوه اجرای استراتژی متمرکز بوده است. ماکیاولی و نگرانی هایی که ‌در مورد استفاده استراتژیک از قدرت داشته است. به نوعی یک انسان شناسی قدرت بوده است.

کریستی و جیس^[۲۳] (۱۹۷۰) در تحقیقات خود بر اساس ‌گروه‌های افراطی مذهبی و سیاسی، بر شیوه دستیابی رهبران این گروه ها به تمایلات و علایق خود متمرکز بوده اند. ویژگی های این رهبران در سایه تحقیقات سیاسی و ابعاد تاریخی قدرت مشخص شده است.

ماکیاولی گری باید به عنوان یکی از مفاهیم اصلی برای آموزه های مدیریت در نظر گرفته شود واین موضوع حتی در ادبیات تحقیق سازمانی اثباتی نیز به چشم می‌خورد. از دیدگاهی ساده تر می توان گفت که مدیران پاکدامن مثل مدیران دیگر کار و زندگی نمی کنند و در حوزه قدرت از جنبه واقعیت گرایی کار می‌کنند. ‌بنابرین‏، آن ها بر اساس محرک های قدرتی کار می‌کنند که گاهی باعث می شود نیاز به تصمیم گیری به شیوه ای داشته باشند که با ابعاد مثبت در ارتباط نیست. ماکیاولی نشان داده است که حتی مدیران پرهیزگار هم باید کارهایی که لازم می دانند انجام شود را انجام دهند؛ در حالی که این مدیران تلاش می‌کنند تا از ارزش های فردی حمایت کنند و در جهت اهداف جدید و عالی قدم بردارند.

رایبون^[۲۴] (۲۰۰۶) بیان می‌کند، ماکیاولیسم به عنوان اصطلاحی برای توصیف تمایل به تقلب و گمراه کردن دیگران به منظور دستیابی به منافع شخصی، با تجاوز به حقوق دیگران مرتبط است و بخشی از ویژگی های شخصی است که بر انتخاب شغل فرد و همچنین انتخاب رویکرد مردم در حرفه خود و تعامل آنان با دیگران تاثیر می‌گذارد. افراد با ماکیاولیسم بالا از هنجارهای اخلاقی به منظور دستیابی به اهداف شخصی چشم پوشی می‌کنند. ماکیاولی گرایی با قدرت طلبی رابطه ای تنگاتنگ دارد.فردی که این ویژگی ها را دارد اهل عمل (عمل گرا) است، احساساتی نیست و بر این باور است که هدف، وسیله را توجیه می‌کند.

قراچه داغی (۱۳۸۵) عنوان می‌کند، اشخاص پیرو خط مشی ماکیاولی با عبارات زیر موافق نیستند:

۱- وقتی از کسی می خواهید که کاری برای شما انجام دهد، بهتر این است که علت درخواست خود را با او در میان بگذارید.

۲- دروغ گفتن به دیگران هرگز کار درستی نیست.

۳- اغلب اشخاص ذاتا خوب و مهربان هستند.

۴- تنها اگر به لحاظ اخلاقی درست باشد باید دست به کار شد و اقدامی صورت داد. اشخاص مجهز به باورهای ماکیاولی تیپ بارزی دارند. اغلب جذاب، خوش برخورد و مطمئن هستند اما در ضمن از کبر و نخوت برخوردارند، حسابگرند، شکاک و بدبین هستند و آماده برای سلطه جویی و بهره برداری می‌باشند.

سرمایه اجتماعی در گذشته درباره افراد و گروه ها کاربرد داشته است و اخیراً در تجزیه و تحلیل سازمانی وارد شده است. بهترین این یافته ها در بررسی رابطه سرمایه اجتماعی در محیط کار تئوری برت ^[۶۶](۱۹۹۲) است که سرمایه اجتماعی را با تعداد شکاف های ساختاری^[۶۷] ‌در شبکه های ساختاری پایین فردی مرتبط می‌داند. تئوری شکاف ساختاری، بینشی در خصوص رابطه بین سرمایه اجتماعی و پیشرفت شغلی در محیط کار فراهم می آورد. با بررسی و مطالعه مدل های اقتصادی، برت (۱۹۹۲) ابتدا متوجه شد که شکاف در ساختار بازار به خاطر کمبود جریان اطلاعات یکنواخت صورت می‌گیرد.(تیمبرلک،۲۰۰۵ ، ص۳۶)

موضوع قابل توجهی در خصوص تفاوت های جنسی برای پیشرفت در یک سازمان وجود دارد اول مبتنی بر سرمایه انسانی است. مردان و زنان ممکن است با سطوح یکسانی از سرمایه انسانی مثل هوش، تحصیلات، مهارت ها و تجربه وارد سازمان شوند هر دو موقعیت و پیشرفت آن ها فقط با سرمایه انسانی شان تعیین نخواهد شد. مرور بر ادبیات در این زمینه نشان می‌دهد که بازده توانایی ها، دانش و منابع دیگری که افراد دارند در محیط کار به وسیله شبکه های اجتماعی و شرایط محیطی و زمینه ای کم یا زیاد می شود. در حقیقت بین سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی ارتباط وجود دارد. برخی از نویسندگان بیان می‌کنند که سرمایه اجتماعی از طریق تسهیم اطلاعات و دانش به ایجاد سرمایه انسانی کمک می‌کند و برخی اشاره کرده‌اند که سرمایه انسانی نتیجه تحصیلات و تجربیات کاری بیشتر است که به ایجاد سرمایه اجتماعی کمک می‌کند، اما بیشتر افراد اظهار نموده اند که سرمایه اجتماعی فرصت هایی را که برای موقعیت در محیط کار ضروری است، فراهم می آورد.

برر^[۶۸] ( ۱۹۹۸) دو روش برای به دست آوردن سرمایه اجتماعی در درون سازمان شناسایی کرد: اولین روش، به دست آوردن سرمایه اجتماعی به طور غیر مستقیم از دیگران است. (کانتر^[۶۹]۱۹۹۷) ‌به این پدیده قدرت انعکاسی^[۷۰]می‌گوید که از طریق همکاری با افراد قدرتمند به دست می‌آید. وقتی یک حامی و پشتیبان برای مردان مهم است حتما برای زنان نیز لازم است. دومین روش، ایجاد سرمایه اجتماعی از طریق شکل دادن به روابط با گروه هایی که در درون یا بیرون سازمان قطع ارتباط شده اند، است.

این روش برای زنان مشکل است چون به عنوان افراد خارجی هستند و مشروعیت لازم را برای ایجاد سرمایه اجتماعی ندارند. روش برر، زنان را محدود به گرفتن سرمایه اجتماعی از همتایان مردشان یا شبکه ارتباطی شان در سازمان می‌کند، بعید به نظر می‌رسد که این دو روش منحصر به تغییر لازم برای برابری کامل زنان با مردان در محیط کار ایجاد شود . برت (۱۹۹۲)برای بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و جنسیت مطالعه عمیقی بر روی نزدیک به ۳۰۰ مدیر در شرکت های بزرگ انجام داد.(تیمبرلک ، ۲۰۰۵ ، ص ۴۰) او دریافت که زنان و مردان با روش های مختلفی به سطوح عالی مدیریت وارد می‌شوند، مردان سرمایه اجتماعی را با حرکت در محیط های پر از شکاف های ساختاری و فرصت هایی برای مبادله اطلاعات و قدرت ایجاد می‌کنند. در حالی که زنان در شبکه های کوچک و محدودیت زیاد به موفقیت دست می‌یابند. شبکه ها و سرمایه اجتماعی هم برای زنان و هم برای مردان اهمیت دارد، ولی روش هایی که مردان و زنان به سرمایه اجتماعی دست

می‌یابند متفاوت است .(تیمبرلک ، ۲۰۰۵ ، صص۴۲-۴۱)

۲-۲-۱۱- ابعاد مختلف سرمایه اجتماعی :

مدل های مختلفی در برخورد با مفهوم سرمایه اجتماعی مطرح شده اند و به کار می‌روند، لذا این امر در روش های مطالعه آن نیز تاثیر می‌گذارد و از بین این مدل ها، مدلی که نتایج ملموس و واقعی را بیان نماید، مدل مفهومی تحقیق انتخاب شده است .

• ابعاد سرمایه اجتماعی از دیدگاه بوردیو

ابعاد سرمایه اجتماعی از دیدگاه بوردیو به صورت زیر می‌باشد:

۱- اندازه گروه یا شبکه

۲- حجم سرمایه ای که هر کدام از اعضای شبکه دارای آن هستند. ( معمارزاده ، ۱۳۸۸ ، ص۱۱)

• ابعاد سرمایه اجتماعی از نظر کلمن

کلمن سه بعد زیر را برای سرمایه اجتماعی در نظر می‌گیرد:

۱- تعهدات، انتظارات و اعتماد متقابل

۲- کانال های ارتباطی

1. هنجارها و ضمانت های اجرایی مؤثر (بولینو ، ۲۰۰۲ ، ص۵۰۶)

• ابعاد سرمایه اجتماعی از نظر گروه کندی

گروه «کندی »در دانشگاه هاروارد ابعاد زیر را برای سرمایه اجتماعی مورد شناسایی قرار دادند:

۱- اعتماد(اعتماد اجتماعی، اعتماد میان نژادهای مختلف)

۲- مشارکت سیاسی(مشارکت سیاسی عادی،مشارکت سیاسی نقادانه)

۳- مشارکت و رهبری مدنی(رهبری مدنی: رهبری مدنی به میزان مشارکت افراد در گروه ها، باشگاه ها، انجمن ها و امور شهر یا مدرسه و نظایر آن ها می پردازند. مشارکت مدنی: منظور آن است که افراد تا چه اندازه در انواع ‌گروه‌های گوناگون، از قبیل ‌گروه‌های مذهبی، ‌گروه‌های حرفه ای، مؤسسات خیریه و مانند آن، فعالیت

می‌کنند).

۴- پیوندهای اجتماعی غیر رسمی: برخی از جوامع واجتماعات، سعی در توسعه توسط روابط غیر رسمی دارند، و عضویت ها و مشارکت های غیر رسمی را بیشتر ترجیح می‌دهند.

۵- بخشش و روحیه داوطلبی: این بعد به بررسی میزان عضویت و همکاری اعضاء با نهادهای داوطلبانه و خیریه می پردازد.

۶- مشارکت مذهبی

۷- عدالت در مشارکت مدنی: میتوان این بعد را با عواملی از قبیل طبقات نژاد، درآمد، تحصیلات مورد بررسی قرار داد.

۸- تنوع معاشرت ها و دوستی ها : به عبارتی هرچه فرد با افراد طبقات و ‌گروه‌های متعلق به نژادها و مذاهب گوناگون در ارتباط بوده و با آن ها حالت دوستی ایجاد کرده باشد، موجب فزونی سرمایه اجتماعی شده است.(الوانی و سید نقوی ، ۱۳۸۱، صص ۲۶-۳ )

• ابعاد سرمایه اجتماعی از نظر لیناوون بورن

۱- وابستگی: اولین جزءسرمایه اجتماعی سازمانی وابستگی است که به منزله تمایل و توانایی افراد در سازمان، برای اینکه هدف های فردی را تابع هدف ها و کنش های جمعی نمایند، تعریف می شود تعامل افراد برای مشارکت در کنش های جمعی بستگی به اعتقاد آن ها دارد یعنی اعتقاد به اینکه کوشش های فردی که به طور مستقیم به کل سود می رساند باعث بهره مندی افراد به طور غیر مستقیم نیز می‌گردد.

۲- اعتماد: دومین بعد سرمایه اجتماعی سازمانی اعتماد است که از نظر محققان سازمانی هم به عنوان مقدمه ای برای کنش جمعی موفقیت آمیز است و هم می‌تواند به منزله نتیجه کنش های جمعی موفق قلمداد گردد. این بعد برای اینکه افراد بتوانند در کنار یکدیگر، بر روی پروژه های مشترک کار کنند لازم است. (لینا و ون بورن ، ۱۹۹۹ ، ص۵۴۲)