قنبری هاشم آبادی و همکاران( ۱۳۹۱) پژوهشی تحت عنوان بررسی ارتباط ادراک از خدا با خودپنداره و خودکارآمدی با توجه به متغیرهای فردی در میان دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد انجام گردید. با بهره گرفتن از گروه نمونه ­ای به حجم ۴۵۵ نفر از دانشجویان دانشگاه فردوسی که به شیوه تصادفی انتخاب شده بودند آزمون­های ادراک خدا (لاورنس، ۱۹۹۷)، خودپنداره راجرز (۱۹۵۱) و خودکارآمدی عمومی (نظامی و همکاران، ۱۹۹۶) اجرا گردید. داده ­ها توسط ضریب همبستگی پیرسون، اسپیرمن و ایتا و آزمون خی دو تحلیل گردید. یافته­ ها ضمن تأیید خصوصیات روان­سنجی آزمون ادراک خدا، بین احساس خودکارآمدی و خرده مقیاس­های حضور، پذیرش، خیرخواهی، تاثیر و کل نمره ادراک خدا ارتباط معنی­دار یافته شد. بین خودپنداره و خرده مقیاس­های حضور، چالش، پذیرش، خیرخواهی، تاثیر، مشیت و کل نمره ادراک خدا ارتباط معنی­دار نشان داد. نتایج همچنین بیان کرد که بین ادراک خدا و وضعیت مذهبی خانواده ارتباط معنی­داری وجود دارد. نتایج این پژوهش همچنین نشان داد ادراک خدا با خودپنداره و احساس خودکارآمدی، دو متغیر مهم روانی، در ارتباط است.

بهاری و همکاران(۱۳۹۰) در پژوهش خود که با هدف بررسی تاثیر آموزش مهارت­ های ارتباط همسران بر کاهش تعارض زناشویی انجام شد پژوهش شبه آزمایشی از نوع ‌پیش‌آزمون – ‌پس‌آزمون با گروه کنترل و نمونه گیری در دسترس و جایگزینی تصادفی بود. جامعه آماری ۴۴۰ زوج مرکز مداخله در بحران شهر اصفهان در سال ۱۳۸۷ بود. ۳۰ زوج به طورتصادفی در دو گروه جایگزین شدند. زوج­های گروه مداخله طی دو ماه هشت جلسه دو ساعته مهارت­ های ارتباط همسران را آموزش دیدند. یافته­ ها نشان دادند که بین میانگین نمرات پس آزمون زوج­های گروه مداخله و گروه گواه تفاوت معنادار وجود دارد . همچنین نشان دادند که این برنامه ‌در کاهش واکنش­های هیجانی، جلب حمایت فرزندان، رابطه با اقوام و دوستان خود و میزان کلی تعارض زناشویی زوج­های متقاضی طلاق مؤثر بوده است.

دهقانی فیروز آبادی و آرین (۱۳۸۸) پژوهشی به منظور، بررسی اثربخشی خودگوئی­های درونی مثبت بر افزایش میزان باورهای خودکارآمدی عمومی زنان انجام گرفته است. ابزاری که در این پژوهش مورد استفاده قرارگرفته است، مقیاس خودکارآمدی عمومی (GSE) شرر و همکاران (۱۹۸۲) است . جامعه آماری پژوهش، زنان متأهل مراجعه کننده به مرکز آموزش خانواده کمیته امداد امام خمینی(ره) غرب استان تهران بودند. از بین مراجعه کنندگانی که پس از فراخوان مرکز در تیرماه ۸۶، داوطلب شرکت در دوره آموزشی شدند، پس از مصاحبه اولیه وکسب اطمینان از علاقه و تعهد آن ها نسبت به شرکت در تمام جلسات، ۲۴ نفر به طور تصادفی انتخاب شدند که در دو گروه ۱۲نفر کنترل و آزمایش به صورت تصادفی جایگزین شدند. سپس اعضای دو گروه به پرسش­نامه خود کارآمدی عمومی پاسخ دادند. آنگاه گروه کنترل در نوبت انتظار قرار گرفته و گروه آزمایش طی ۸ جلسه یک ساعت و نیمی در برنامه آموزش خودگوئی های درونی مثبت ‌بر مبنای‌ مفاهیم مکتب شناخت درمانی شرکت کردند. پس از آن، از هردوگروه ‌پس‌آزمون به عمل آمد و داده ­های حاصله توسط آزمون t برای مقایسه میانگین­های دو گروه مستقل مورد تجزیه و تحلیل واقع گردید. نتیجه پژوهش نشان داد که آموزش خودگویی­های مثبت در افزایش میزان باورهای خودکارآمدی عمومی زنان مورد نظر مؤثر بوده است.

بخشایش و مرتضوی(۱۳۸۸) به بررسی رابطه رضایت جنسی، سلامت عمومی و رضایت زناشویی در زوجین پرداخت. روش پژوهش از نوع همبستگی چند متغیری بود که ۵۰ زوج به روش نمونه گیری در دسترس از میان زوجین ساکن یزد انتخاب شدند. یافته­ ها نشان دادند همبستگی بین رضایت جنسی ورضایت زناشویی مثبت است . اما این دو متغیر با سلامت عمومی رابطه ندارند . همچنین تفاوت زنان و مردان (زن و شوهرها) از لحاظ این متغیرها معنادار نبود . رابطه میزان تحصیلات بارضایت جنسی معنادار بود، ولی با رضایت زناشویی و سلامت عمومی معنادار نبود . رابطه مدت زمان ازدواج با رضایت زناشویی و سلامت عمومی زوجین معنادار نبود،. اما با رضایت جنسی رابطه معنادار و معکوس است.

پورابراهیم و رسولی (۱۳۸۷) در مطالعه­ ای با عنوان اثربخشی معنادرمانی گروهی بر کاهش افسردگی و ارتقای معنای زندگی در زنان سالمند ، که در یک نمونه ۳۰ نفره از زنان بالای ۶۵ سال مقیم آسایشگاه قدس تهران انجام شد، که پس از اجرای آزمون افسردگی سالمندان و آزمون معنای زندگی افرادی که نمره ۱۵یا بالاتر در آزمون افسردگی سالمندان کسب کردند به روش تصادفی ساده انتخاب و به طور تصادفی در گروه آزمایشی و گروه گواه جایگزین شدند. پس از معنادرمانی گروهی مجددا آزمون های مذکور اجرا و برای تجزیه و تحلیل یافته ها از آزمون آماری تحلیل کواریانس استفاده شد . نتایج نشان داد گرچه افسردگی گروه آزمایش پس از اجرای روش درمانی کاهش یافته است اما این کاهش، بین گروه ­های گواه و آزمایش معنی­دار نیست در حالی که در ارتقای معنای زندگی، بین گروه ­های آزمایش و گواه تفاوت معنادار بود.

خانه یی (۱۳۸۶) در پژوهش خود به بررسی اثربخشی درمان گروهی با رویکرد تحلیل محاوره ای برن( TA) بر افزایش ابراز احساسات و رضایت زناشویی در بین زنان شهر تهران پرداخته شده است . پژوهش از نوع تحقیق آزمایشی و روش نمونه گیری تصادفی و خوشه­ای چند­مرحله بود . از بین نواحی آموزش و پرورش استان تهران منطقه ۴ و سپس از بین دبیرستان­های منطقه مذکور یک دبیرستان به طور تصادفی انتخاب گردید . بعد از گرفتن آزمون از ۹۰ نفر، ۲۴ نفر نمونه به صورت تصادفی انتخاب شد که ۱۲ نفر در گروه آزمایش و ۱۲ نفر در گروه کنترل قرار گرفتند . درابتدا ازهر دو گروه آزمون­های ابراز احساسات و رضایت زناشویی بعمل آمد . سپس گروه آزمایش تحت ۱۲ جلسه درمان گروهی با رویکرد تحلیل محاوره ای (TA) قرار گرفتند و بعد از انجام درمان گروهی(TA) وضعیت ابراز احساسات و رضایت زناشویی دو گروه مورد آزمون قرارگرفت . سپس ‌یک‌ماه بعداز آخرین جلسه گروهی باردیگر هر دو آزمون برای پی­گیری از گروه آزمایش گرفته شد . آنگاه داده ­ها مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفته، برای گرد­آوری اطلاعات و سنجش رضایت زناشویی از پرسشنامه ۴۷ سؤالی رضایت زناشویی انریچ استفاده شد و جهت آزمودن ابراز احساسات افراد گروه­ ها از پرسشنامه ۳۴ سؤالی و ابراز احساسات که توسط محمد امینی قمی ساخته شده استفاده شده است . پس از تحلیل داده های آماری از آزمون( t) و برای نرمالیتی کردن ‌پیش‌آزمون­ها در گروه ­های آزمایش و گواه از آزمون کالموگروف – اسمیرنف استفاده شد و مشخص گردید که درمان گروهی با رویکرد تحلیل محاوره ای (TA ) بر شیوه ­های صحیح ابراز احساسات و رضایت زناشویی تأثیر مثبت داشته است.

1. 1. ۲-اصل نود وششم قانون اساسی :تشخیص مغایرت مصوبات مجلس شورای اسلامی با احکام اسلام با اکثریت فقهای شورای نگهبان تشخیص عدم تعارض آن ها با قانون اساسی بر عهده ی اکثریت همه ی اعضای شورای نگهبان است. ↑

   

1. 1. ۳-محمد باهری،حقوق جزای عمومی(تقریرات)،تهران،برادران علمی،۱۳۴۰،به نقل از کتاب حقوق جزای عمومی دکتر محمد علی اردبیلی،ص۲۳۵ ↑

1. 1. ۱-قران،آیه۱۷سوره انفال،«واین تو نبودی انداختی،بلکه خدا انداخت»این ایه مربوط به غزوه بدر در سال دوم هجرت است،ظاهر معنی ایه فوق این است که پیامبر(ص) مشتی خاک وریگ به سمت دشمن انداخت،وبه خواست خدا دشمن شکست خورد.وچه زیبا گفته مولوی در مثنوی خود«مارمیت اذ رمیت گفت حق،کارحق بر کارها دارد سبق. ↑

1. 1. ۱-سید مهدی دادمرزی،فقه استدلالی،قم،نشر کتاب طه،چاپ هفتم(۱۳۸۳)،ص۶۳۴ ↑

1. 1. ۱-اصل فقهی درء:تدرء الحدود بالشبهات؛حدود با وجود شبهه در مرتکب برداشته می شود. ↑

1. 1. ۱- محمد علی اردبیلی،حقوق جزای عمومی،تهران،نشر میزان،چاپ ششم،۱۳۸۳،جلد نخست،ص۲۳۸ ↑

1. 1. ۱-بند ب ماده ۲۹۵ ق.م.ا:قتل یا جرح یا نقص عضو که به طور خطا شبیه به عمد وارد می شودو ان در صورتی است که جانی قصد فعلی را که نوعا سبب جنایت نمی شودداشته باشد وقصد جنایت را نسبت به مجنی علیه نداشته ‌باشد مانند ان که کسی را به قصد تادیب به نحوی که نوعا سبب جنایت نشودبزند واتفاقاموجب جنایت گرددو یا طبیبی مباشرتا بیماری را به طور متعارف معالجه کندو اتفاقا سبب جنایت بر او شود. ↑

1. 1. ۱-کار فرمایانی که مشمول قانون کار هستند،مسئول جبران خساراتی می‌باشند که ‌از طرف‌ کار کنان اداری ویا کارگر انان در حین انجام کار یا به مناسبت ان وارد شده است مگر این که محرز شود تمام احتیاط هایی که اوضاع واحوال قضیه ایجاب می نموده،به عمل اورده یا این که اگر احتیاط های مذبور را به عمل می ‌آوردند باز هم جلو گیری از ورود زیان مقدور نمی بود کار فرما می‌تواند به وارد کننده خسارت در صورتی که مطابق قانون مسئول شناخته شود مراجعه نماید.ماده ۱۲قانون مسئولیت مدنی ایران. ↑

1. 1. ۱-قرآن ،سوره مائده،آیه ۳۲ ↑

1. 1. ۲-قرآن ،سوره نساء،ایه۹۳ ↑

1. 1. ۳-قران سوره اسراء،ایه۳۳٫ ↑

1. 1. ۱-سوره بقره،آیه ۱۷۹٫ ↑

1. 1. 1. ۱-مراد از قاعده نفی سبیل این است که خداوند متعال حکمی جعل نکرده است که در اثر ان کفار بر مسلمین برتری پیدا کنند.این قاعده فقهی که بسیار مورد تمسک فقهاست دارای پایه قرانی و روایتی است؛در ایه ۱۴۱سوره نساء خداوند متعال می فرماید«لن یجعل الله للکافرین علی المسلمین سبیلا»ترجمه؛خداوند هیچ تسلطی برای کافران بر مسلمین قرار نداده است.و هم چنین این حدیث نبوی که اشعار می‌دارد؛«الاسلام یعلو ولا یعلی علیه والکفار بمنزله الموتی لا یحجبون ولا یرثون» والبته ادعای اجماع بر این قاعده فقهی هم وجود دارد. ↑

   

1. 1. ۱- ایرج گلدوزیان،حقوق جزای اختصاصی،چاپ دهم ،تهران،نشر دانشگاه تهران۱۳۸۳،ص۴۲٫ ↑

1. 1. ۲- محمد هادی صادقی،جرایم علیه اشخاص،چاپ یازدهم،تهران ،نشر میزان۱۳۸۶،ص ۳۸٫ ↑

1. 1. ۳- حسین اقایی نیا،جرایم علیه اشخاص،چاپ ششم،نشر میزان،تهران،۱۳۸۹،ص ۲۰٫ ↑

1. 1. ۱-ایرج گلدوزیان،حقوق جزای عمومی ایران،ج اول ،چ ششم،انتشارات دانشگاه تهران،سال ۱۳۸۳،ص۱۵۳ ↑

1. 1. ۱-حقوق کیفری اسلام ،از کتاب شرایع الاسلام محقق حلی ومسالک الافهام شهید ثانی،ترجمه ابو الحسن محمدی،ج اول،مرکز نشر دانشگاهی،۱۳۸۴،ص۱۸۸٫ ↑

1. 1. ۱-امام خمینی،تحریرالوسیله ،ج چهارم،دفتر انتشارات اسلامی،۱۳۶۶،ص۲۶۸۲-محمد حسن مرعشی،فصل نامه حق،دفتر ششم،انتشارات رو زنامه رسمی،۱۳۶۵،ص۱۰۵٫ ↑

1. 1. ۳-سید محمد موسوی بجنوردی،فقه تطبیقی،فصل نامه رهنمون،انتشارات مدرسه عالی شهید مطهری،ش ۲و۳،۱۳۷۱،ص۸٫ ↑

1. 1. ۴-«ومن یقتل مومنا متعمدافجزاءه جهنم خلدا فیها وغضب الله علیهو لعنه واعد له عذابا عظیما»۵-وما کان لمومن ان یقتل مومناالا خطئاً…» ↑

1. 1. ۱-محمد تقی دامغانی،اولین قوانین ایران قبل از مشروطیت،انتشارات بهزاد،ص۲۲٫منقول از کتاب جرائم علیه اشخاص دکتر محمد هادی صادقی،ص ۳۰٫ ↑

1. 1. ۱- محمد علی صاحی،تقریرات حقوق جزای عمومی،مقطع ارشد،دانشگاه قم،سال تحصیلی ۸۹-۹۰٫ص۱۶ ↑

1. 1. ۱- منبع پیشین،ص۳۲ ↑

1. 1. ۱- حسین اقایی نیا،جرایم علیه اشخاص،(جنایات)،بنیاد حقوقی میزان،چاپ ششم،زمستان ۸۹،نهران،ص ۳۱٫ ↑

1. 1. ۲- ایرج گلذدوزیان،حقوق جزای اختصاصی،لنتشارات دانشگاه تهران،چاپ دهم،تهران،۱۳۸۳،ص۷۱٫ ↑

1. 1. ۱-روح الله موسوی خمینی،تحیر الوسیله،جلد دوم،تهران ،دار العلم،چاپ دوم،۱۳۶۶،صص۵۶۱-۵۶۲٫مساله۱۰ ↑

1. 1. ۱- حسین میر محمد صادقی،جرایم علیه اشخاص،بنیاد حقوقی میزان،چاپ اول،۱۳۸۶،تهران،ص۵۷٫ ↑

1. 1. ۱- محمد علی صالحی،تقریرات حقوق جزای عمومی،دانشگاه قم،سال تحصیلی۸۹-۹۰٫ص۳۱ ↑

1. 1. ۲-حسین اقایی نیا،جرایم علیه اشخاص،بنیاد حقوقی میزان،چاپ ششم،زمستان۸۹،تهران،ص۳۶٫ ↑

1. 1. ۳-ماده ۶۴۲ق.م.ا مصوب۱۳۷۵«هر کس با داشتن استطاعت مالینفقه ی زن خود را در صورت تمکین ندهد یا از تادیه ی نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع نماید دادگاه او را از سه ماه یک روز تا پنج ماه حبس محکوم می کند.» ↑

1. 1. ۱- محمد علی اردبیلی،حقوق جزای عمومی،ج اول،نشر میزان،چاپ ششم ۱۳۸۳،ص۲۱۱٫ودکتر حسین اقایی نیا،جرایم علیه اشخاص،نشر میزان،چاپ ششم،۱۳۸۹،تهران،ص۳۷٫۲- حسین میر محمد صادقی،جرایم علیه اشخاص،بنیاد حقوقی میزان،چاپ اول۱۳۸۶،تهران،ص۳۷٫ ↑

1. 1. ۱- منبع پیشین،ص۲۹ ↑

1. 1. ۱-محمد حسن نجفی ملقب به شهید ثانی،مسالک الافهام،ج ۴۲،ص۱۵۳٫ ↑

1. 1. ۲- ایرج گلدوززیان،محشای قانون مجازات اسلامی،نشر مجد،چاپ چهارم،۱۳۸۳،تهران،ص۱۱۹٫ ↑

1. 1. ۳- حسین میر محمد صادقی،جرایم علیه اشخاص،نشر میزان،چاپ اول،۱۳۸۶،ص۳۷٫استنباط از بند اول.۴-روح الله الموسوی الخمینی،تحریر الوسیله،قم،انتشارات دار العلم چاپ دوم ۱۳۶۶،ج۲،ص۵۱٫ ↑

1. 1. ۱-نظریه مشورتی شماره۱۰۹۸/۷،مورخ۱۷/۲/۱۳۷۵اداره حقوقی قوه قضاییه. ↑

1. 1. ۱-روح الله موسوی خمینی،تحریر الوسیله،قم،انتشارات دارالعلم،چاپ دوم۱۳۶۶،ج ۲،ص۵۱٫ ↑

1. 1. ۱-برای مثال رجوع کنید محمد جواد حسینی عاملی،مفتاح الکرامه،ج۱۰،ص۳۴۳؛محمد حسن نجفی،جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام،ج۱۰ص۳۴۳؛به نقل از دکتر محمد هادی صادقی،جرایم علیه اشخاص،ص۶۱٫۲-محمد رضا گلپایگانی،مجمع المسایل،قم،مؤسسه‌ دار القران کریم،۱۳۶۹،ج۳،ص۲۸۹به نقل از حسن پوربافرانی،بررسی ترک فعل در جرم قتل عمدی،نشریه دادرسی،سال نهم،شماره۵۲،مهر وابان۱۳۸۴،صص۲۴-۳۴٫در ص۳۴ ↑

1. 1. ۱-یوسف مدنی تبریزی،کتاب القضاء،قم،۱۴۲۶قمری،بی نا،صص۲۲۰-۲۲۱،سوال۱۴۴٫۲-سید ابوالقاسم خویی،مبانی تکمله المنهاج،ج دوم،مؤسسه‌ احیا اثار الامام الخویی،س ۱۴۲۲،ص۶٫٫ ↑

فصل دوم

ادبیات تحقیق

۲-۱- مقدمه

کاربرد فراوان اینترنت و جذابیت های آن سبب شده است که در سال‌های اخیر، پدیده ای با عنوان “اعتیاد به اینترنت” ظهور یابد. افراد در این حالت ساعتها و روزها وقت خویش را صرف ارتباط درون شبکه ای می‌کنند، توان قطع این ارتباط را ندارند و علاقه ای به ترک کامپیوتر نشان نمی دهند. در حالی که در همین راستا فعالیت‌های زندگی واقعی و روابط اجتماعی آنان از هم فرو می پاشد(یانگ و تانگ، ۲۰۰۴)^[۲۶].

انوارزاک اظهار می‌کند که افراد معتاد به اینترنت مانند دیگر معتادان به جای اینکه کامپیوتر را به خدمت بگیرند، اجازه می‌دهند تا کامپیوتر بر آن ها تسلط داشته باشد. علایم فیزیکی، مانند وعده های غذایی نامرتب، جراحات در اثر فشار روانی مکرر، چشمان خشک و بی اشک، سردرد و کمر درد، در آن ها ظاهر شود. (سول، لوری، شل، ۲۰۰۲)^[۲۷].

در این فصل هدف، بررسی تاریخچه، میزان شیوع و سبب شناسی اعتیاد به اینترنت و ویژگی های شخصیتی مرتبط به آن می‌باشد با تکیه بر تمایل استفاده از اینترنت. ازاین جهت که می‌خواهیم بدانیم افرادی که تمایل به استفاده از اینترنت دارند چه ویژگی های شخصیتی خواهند داشت وآیا این تمایل استفاده از اینترنت بر روی اعتیاد اینترنتی اثری دارد یا خیر و مشخص کنیم افراد با چه اهدافی جذب اینترنت می‌شوند. ابتدا در بخش اول به تعریف شخصیت و نظریه های آن میپردازیم و در بخش دوم، اینترنت و اعتیاد اینترنتی را تعریف می‌کنیم و در آخر تمایل استفاده از اینترنت را بیان می‌کنیم.

۲-۲- شخصیت^[۲۸] (تعاریف و نظریه ها )

درزبان روزمره مردم یکدیگررا با عباراتی مانند «بسیاربا شخصیت »یا«دارای شخصیت خوب»توصیف می‌کنند. معمولاً این راهی است برای بیان این مطلب که فرد مورد نظر به مجموعه‌ متنوعی از رفتارهای جالب توجه اجتماعی را از خود نشان می‌دهد. اما درزبان یک روانشناس گفتن اینکه فرد از شخصیت«بیشتر»یا «کمتر»برخوردار است، کاملاً،بی معنی خواهد بود. هرچند جنبه‌های فردی شخصیت، از قبیل درجه برونگرایی را می توان اندازه گرفت، اما خود شخصیت مفهومی گسترده و پیچیده است که به کمیت در نمی آید.

مسئله قضاوت اخلاقی درباره ی اینکه چه ویژگیهایی به وجود آورنده ی شخصیت خوب یابد است. مورد نظر ما نیست گرچه این نکته روشن است که وجود خاصی از شخصیت یک فردمی تواند از دید اجتماع کم و بیش مطلوب باشد. برخی از نظریه پردازان شخصیت را به معنای کلیه ی صفات پایدار یک فرد تلقی کرده‌اند، درحالی که دیگران این واژه را ‌در مورد ویژگی‌های قابل مشاهده ای که ماهیت بارز شناختی ندارند به کار برده اند. یعنی اینکه شخصیت شامل ویژگیهایی نظیرهوش و استعداد نیست.

بعضی از پژوهشگران که در این حوزه نیزبه تحقیق اشتغال دارند شخصیت را بر حسب تجارب فرد از جهانی که در آن زندگی می‌کند تعریف می‌کنند، درحالی که در نوشته های نظریه پردازان دیگر به تجاربفردی اشاره ی کمتری شده است (یا حتی اشاره نشده است)در این آثار،رفتار فردی مورد تأکید قرار گرفته است. با توجه ‌به این چندگانگی دیدگاه ها می توان چنین نتیجه گرفت که شخصیت تعریف ساده و صحیحی ندارد و هرکس تعریف خود را ‌بر اساس آنچه از نظر او مهم است و با توجه به کاربردی که ازنظرشخصیت درذهن دارد، انتخاب می‌کند.

بدین ترتیب اگرگرایش به رویکرد فروید داشته باشید ممکن است اهمیت نقش ناخودگاه را در تعریفی که از شخصیت می کنید بگنجانید. اما یک تعریف رفتار گرا ‌بر اساس رفتارهای آموخته و قابل مشاهده خواهد بود (شکلتون و فلچر). برای اینکه شخصیت را دقیق ترتعریف کنیم می توان به منبع آن نگاهی بیاندازیم. شخصیت از واژه ی لاتین پرسونا گرفته است که به نقابی اشاره دارد که هنرپیشه‌ها درنمایش به صورت خود می زدند. پی بردن به اینکه چگونه پرسونابه ظاهربیرونی اشاره دارد یعنی، چهره ی علنی که به اطرافیانمان نشان می‌دهیم، آسان است. تعریفی از شخصیت ‌در یکی از واژه های استاندارد با این استدلال موافق است. این تعریف می‌گوید: شخصیت جنبه ی آشکار منش فرد به گونه ای که بر دیگران اثرمی گذارد است. در دهه‌ی۱۹۶۰،والترمیشل^[۲۹]۱روانشناس، باعث مجادله‌ای درروانشناسی شد که درباره‌ تأثیر نسبی متغیرهای شخصیتی پایدارمثل صفات و نیازهای متغیرهای مربوط به موفقیت بررفتار بود. (میشل، ۱۹۷۳، ۱۹۶۸ ـ به نقل از شولتز ). یک تعریف معمول و نسبتاً کلی که مورد توجه اغلب روانشناسان است را به عنوان تعریف شخصیت بیان می‌کنیم: «شخصیت به جنبه‌های نسبتاً ثابت و با دوام یک فرد که او را از دیگران متمایز می‌کند و درعین حال پایه ای برای پیش‌بینی ‌در مورد رفتار آینده اوست، اطلاق می شود ». (رایت^[۳۰]۲و همکاران ۱۹۷۰ـ به نقل از شکلتون و فلچر ). تعریف دیگر از شخصیت که می توان نام برد و از کارهای تحقیقاتی نشأت گرفته است تعریف کاتل است: «شخصیت آنچه رفتار را دریک موقعیت معینو با یک حالت عاطفی معین تعیین می‌کند (کاتل، ۱۹۶۵، به نقل ازشکلتون و فلچر ).

شخصت به مجموعه ویژگی‌های جسمی و روانی و رفتاری گفته می شود که هر فرد را از دیگری متمایز می‌کند (اتکینسون، به نقل از نوری، ۱۳۷۷). شخصیت را به عنوان الگوی منحصربه فرد و نسبتاً پایدار، افکار، احساس ها و اعمال نیز تعریف می‌کنند (هافمن و همکاران ۱۹۶۷).

۲-۳- نظریه ویژگی های شخصیت

نظریه ویژگی های شخصیت یکی از مهم ترین محدوده های نظری در مطالعه شخصیت است. ‌بر اساس این نظریه، شخصیت افراد از خصوصیات وصفات گسترده ای ترکیب یافته است. برای مثال، در نظر بگیرید که خودتان چگونه شخصیت یک دوست نزدیکتان را توصیف می‌کنید. به احتمال زیاد، از تعدادی از ویژگی های او مانند اجتماعی بودن، مهربانی و خونسردی نام می برید. منظور‌‌از «ویژگی» یک خصوصیت نسبتاً پایدار است که باعث می شود افراد به شیوه های خاصی رفتار کنند. نظریه ویژگی های شخصیت بر خلاف سایر نظریه های شخصیت مانند نظریه های روانکاوانه و انسان گرایانه، بر تفاوت های بین افراد تمرکز دارد. ترکیب و تعامل ویژگی های مختلف است که شخصیت یک فرد را تشکیل می‌دهد و این برای هر شخص، یگانه و منحصر به فرد است. نظریه ویژگی‌های شخصیت بر تعیین و اندازه گیری این خصوصیات فردی شخصیت تمرکز دارد.

۲-۴- سه بعد شخصیت آیزنک

هانس آیزنک، روان شناس انگلیسی، مدلی برای شخصیت، بر پایه تنها سه ویژگی عمومی بنا کرد:

۱) برون گرا

شخص برون گرا،انرژی حیاترابه خارج از خود و به سوی رویدادهای خارجی، اشخاص و موقعیت ها معطوف می‌کند. و سنخ برون گرا به شدت زیرنفوذ نیروهای محیطی قرار دارد و در گستره‌ی وسیعی از موقعیت ها مردم آمیز و دارای اعتماد به نفس است. (یونگ، ۱۹۲۷ ـ به نقل از شولتز). برونگرایان در واکنش های زیستی خود نسبت به سر و صدا نیز از ‌درون‌گرایان متفاوتند (‌درون‌گرایان به سر و صدا واکنش بیشتر نشان می‌دهند)و هر کدام، در صورتی که سر و صدا به قدر دلخواهشان باشد، بهترین عملکرد را خواهند داشت (گین^[۳۱]۱، ۱۳۶۳).

۲)درون گرا

از جمله مسائل مهمی که در نظام حقوقی اسلام مطرح است،”‌حقوق مربوط به زنان” است که در آیات قرآن کریم، روایات ائمه معصومین (علیهم‌السلام) و آرای اندیشمندان مسلمان، بدان پرداخته شده است. زنان نیز مانند مردان از حقوق اساسی و اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی برخور دارند. تصویری که اسلام از زن ارائه می‌دهد این است که زن “انسان” است، اما مرد نیست. چنان که مرد نیز “انسان” است ولی زن نیست.

ساحت زندگی نیز به دو بخش انسانی و جنسیتی تقسیم می شود.ساحت انسانی، زن و مرد نمی شناسد، جنسیت نمی پذیرد، در این وادی هر دو فعّالند و رهپو و کمال جو؛ اما در ساحت جنسیتی زندگی، زن باید زن باشد و کارهای زنانه انجام دهد و به لوازم و آثارش پایبند گردد، همچنان که مرد باید در این عرصه مرد باشد.

شناخت و تفکیک این دو حوزه و به دست آوردن احکام و قوانین حاکم بر هر یک، کار سهلی نیست و بسیاری در این راه لغزیده اند؛ افراط گونه یا تفریط وار. ‌بنابرین‏ برای دوری از هر گونه لغزش در پرداختن به حقوق زن در خانواده و محدوده اختیارات مرد در خانواده، ابتدا باید در مبحث اول مفاهیمی که در این زمینه مطرح می‌شوند مورد بررسی قرار بگیرند، سپس در مبحث دوم، محدوده ای که مرد می‌تواند به اعمال ریاست و مدیریت اقدام کند مشخص شود. بر این اساس مطالب مورد نظر در دو مبحث ارائه می شود.

مبحث اول: ‌تبیین مفاهیم

برای اینکه ‌در مورد موضوعی صحبت شود، ابتدا باید مفاهیم آن را تشریح نموده و مورد بررسی قرار داده شود. تبیین مفاهیمی که در زمینه ی موضوعی مطرح خواهند شد در واقع دروازه ورود به مباحث آن موضوع می‌باشد. زیرا تا زمانی که مفاهیمی که در خصوص آن مطرح می شود تشریح نشده و در معرض بررسی قرار نگیرد نمی توان نتیجه ی روشنی از بحث در خصوص آن به دست آورد. ‌بنابرین‏ در این مبحث طی دو گفتار مفاهیمی که در طول بحث مطرح خواهند شد مورد بررسی قرار می گیرند.

گفتار اول: حقوق مدنی

با نوجه به اینکه محور بحث در این پژوهش حقوق مدنی زوجه می‌باشد و بر همین اساس در فصل بعد حقوق مدنی زوجه مورد بررسی قرار خواهد گرفت، در این گفتار سعی بر این خواهد شد که به طور اختصاصی واژه حقوق مدنی مورد بررسی قرار گیرد.

الف) مفهوم لغوی

کلمه سیویل از کلمه لاتینی سیویز به معنای شهروندان گرفته شده است. در فارسی به حقوق مدنی ترجمه شده است و ترجمه تحت اللفظی آن حقوق شهروندان است.

حقوق مدنی در انگلیسی سیویل لا و در فرانسه دغوا سیویل (Droit civil) نامیده می‌شود که از لحاظ تاریخی، از واژه (jus civilis) اخذ شده است.در حقوق رم، (jus civilis) قانونی مدنی ویژه شهروندان بود که در مقابل(jus gegtium) یا قانون عام که خاص بیگانگان و بردگان بود، به کار می‌رفت( ساکت، ۱۳۷۶: ۳۱ و ۳۲). در قرون وسطی حقوق مدنی در مدارس و دانشگاه‌های اروپا به معنی حقوق رم و در مقابل حقوق مسیحی به کار می‌رفت (کاتوزیان، ۱۳۷۳: ۷۸). یوریس سیویلیس، همان معنای شهروند را دارد که از ترجمه‌های لاتینی به وسیله زبان سریانی به زبان عربی راه پیدا ‌کرده‌است. در روزگار ژوستنین، امپراتور رم، با جدایی دین از سیاست، حقوق نیز به حقوق کلیسا و حقوق مدنی تقسیم شد. ‌به این علت در تمام قرون وسطی مقصود از حقوق مدنی، حقوق رم بود که در برابر حقوق کلیسا به کار می‌رفت. با سقوط امپراتوری رم، قانون ژوستنین نیز مفهوم خود را از دست داد.

به تدریج حقوق مدنی، مفهوم اصلی خود را از دست داد و به معنای “حقوق خصوصی” در مقابل حقوق عمومی بود. علت این تغیر هم از بین رفتن قدرت امپراطوری رم بود (ساکت، ۱۳۷۶: ۲۲). از این پس حقوق مدنی مترادف حقوق خصوصی بود که در مقابل حقوق عمومی قرار داشت. منتسکیو درباره این تقسیم می‌گوید:«در هر جامعه برای حفظ روابط میان فرمانروایان قوانینی وجود دارد که ضامن حفظ و بقای جامعه است.اصول آن قوانین حقوق سیاسی است.برای روابط افراد با یکدیگر نیز قوانینی وجود دارد که عبارت از حقوق مدنی است». (شارل، ۱۳۶۲: ۹۰). پس از انقلاب کبیر فرانسه(سال ۱۷۸۹) نیز همین معنا مورد قبول عام قرار گرفت؛ چنان که قانون ۱۸۰۴ ناپلئون نیز ‌به این نام خوانده شد و امروز نیز به قانون مدنی ناپلئون مشهور است.در ایران نیز چون تدوین کنندگان جلد اول قانون ۱۳۰۷ با تمدن فرانسه آشنایی داشتند، ماحصل کار خود را قانون مدنی نامیدند(کاتوزیان، ۱۳۷۷: ۳۵۲).

به نظر می‌رسد که در ایران نیز زمانی که از حقوق مدنی ( البته به معنای خاص آن ) صحبت می شود منظور از آن مجموعه قواعدی است که روابط میان افراد را تنظیم می‌کند و در مقابل حقوق عمومی قرار می‌گیرد.

ب) مفهوم اصطلاحی:

تعریف حقوق، نقطه عزیمت برای تعریف حقوق مدنی است.در ادبیات حقوقی، اصطلاح حقوق در دو مفهوم ذاتی و شخصی، بر مفاهیم گوناگونی دلالت دارد که به اختصار از آن ها یاد می شود:

1. حقوق در مفهوم ذاتی

در معنای نخست، حقوق به معنای دسته ای از قواعد الزامی است که بر جامعه خاصی حکومت دارد.. الحاق صفت به حقوق، جنس و دسته خاصی از قواعد الزامی را تعریف می‌کند که به اعتبار آن وصف، حاکم بر روابط خاص یا قلمرو سیاسی خاص و یا زمان معین است. اصطلاحاتی نظیر حقوق تجارت، حقوق کار، حقوق طبیعی، حقوق موضوعه، حقوق قدیم، حقوق جدید، حقوق فرانسه و…از این قبیل است. ‌به این اعتبار، هنگامی که از حقوق کار یا حقوق فرانسه سخن گفته می شود، مقصود بیان دسته ای از قواعد الزامی اجتماعی است که بر روابط کارگر و کار فرما در جامعه ای مشخص- مثلا در فرانسه- حاکم است (امیری قائم مقامی، ۱۳۵۵: ۳). حقوق در این مفهوم را حقوق موضوعی، عینی و فعلی نیز می‌گویند. در فقه به حقوق در این مفهوم، شرع گفته می شود (شایگاه، ۱۳۷۵: ۱۸).

1. حقوق در مفهوم شخصی

در معنای دوم، حقوق جمع حق است. حقوق در این مفهوم را حقوق فردی یا حقوق شخصی یا حقوق جزئی نیز می‌گویند. «حق» واژه ای عربی است. فرهنگ‌های عربی و فارسی زبان معانی فراوانی برای این واژه ذکر کرده‌اند، از این قبیل: واجب، درستی، عدالت، ثابت و پابرجا (دهخدا، ۱۳۷۷: ۹۴۲). در علم حقوق، تعریف های فراوانی برای حق، به عنوان هسته اصلی علم حقوق ارائه شده است. چون هدف اصلی ، داوری بین آرای صاحب نظران در تعریف حق و نقد آن ها نیست، می توان با توجه به قدر مشترک این تعاریف و چشم پوشی از پاره ای اختلاف نظرها، درباره تعریف حق و ارکان آن، با انتخاب یکی از این تعریف ها گفت: «حق امتیاز و نفعی است متعلق به شخص که حقوق هر کشور در مقام اجرای عدالت از آن حمایت می‌کند و به او توان تصرف در موضوع حق و منع دیگران از تجاوز به آن را می‌دهد». (کاتوزیان، ۱۳۷۷: ۴۴۱).

به ملاحظه اینکه رکن اصلی در تعریف حق، اختیار و توانایی شخص صاحب حق نسبت به موضوع حق است، آقای دکتر جعفری لنگرودی، به کارگیری واژه پارسی «توانه» را به جای استفاده از لغت عربی حق پیشنهاد کرده‌اند (جعفری لنگرودی، ۱۳۷۴: ۱۳). چون در این مفهوم، حق در ارتباط با شخص یا اشخاص معین صاحب حق، مطمح نظر است، حق را در این مفهوم، حقوق شخصی یا جزئی یا فاعلی نیز گفته اند.

شاه طلبی، قلی زاده و شریفی (۱۳۸۹) از ارزش گذاری به میراث فرهنگی، آگاهی از نقش خود به عنوان شهروند، توانایی ارزیابی و نقد مسائل به عنوان مؤلفه‌ های فرهنگ شهروندی برای دانش آموزان دوره راهنمایی نام می‌برند.

با توجه به اهمیت و جایگاه تربیت شهروندی که اکثر صاحب‌نظران عرصه تعلیم و تربیت و پژوهش­های صورت گرفته به آن اذعان دارند و اهمیت دوره نوجوانی لزوم بررسی برنامه درسی راهنمایی تحصیلی در این زمینه ضروری به نظر می‌رسد، لذا پژوهش حاضربدنبال یافتن پاسخ ‌به این سوال است که آیا بین وضعیت موجود ومطلوب برنامه درسی دورۀ راهنمایی تحصیلی در تربیت شهروندی دانش آموزان از دید معلمان تفاوت وجود دارد ؟

۱-۲- اهمیت موضوع تحقیق و انگیزه انتخاب آن

نهاد آموزش وپرورش به ‌عنوان موثرترین نهاد دراجتماعی کردن افراد نقش مهمی را ایفا می‌کند که عملکرد اشتباه این نهاد تأثیر مستقیم بر روی سایر نهادهای جامعه خواهد داشت. اگر مدارس کارکرد اجتماعی کردن افراد را به درستی انجام ندهد ، افرادی به جامعه تحویل می‌دهند که نه تنها یک شهروند وظیفه شناس برای جامعه نخواهند بود بلکه به وظایف خود درآینده به ‌عنوان پدر و مادر آگاه نیستند و موجبات نابسامانی اجتماعی را فراهم می‌سازند. نظام تعلیم وتربیت کشور در اشکال رسمی وغیر رسمی بیگمان با تربیت شهروندی به ‌عنوان محوری ترین وبنیادی ترین رسالت خویش مواجه است. درحقیقت منظور از تشکیل نظام آموزش وپرورش کشور آماده سازی شهروندان برای ورود به زندگی اجتماعی، اقتصادی(حرفه ای)، سیاسی وفرهنگی است ازاینرو میتوان نتیجه گرفت که جامعه مدنی اساساً به شهروندان فعال و متناسب با ویژگی های فرهنگی وارزشی خود نیاز دارد و هم ازاینرو امکانات ‌و توجیه لازم رابرای شکل گیری وتوسعه نظام آموزش وپرورش فراهم می آورد واز سوی دیگر نظام تربیتی آیینۀ تمام نمای ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی جامعه است و وظیفه تربیت شهروندان را برای زیست در جامعه و فعالیت مؤثر بر عهده دارد.( فتحی، ۱۳۸۲ )

اتزیونی^[۹] (۱۹۹۸) نشان داد که آموزش شهروندی از اهمیت والایی برخوردار است و اظهار می‌دارد کودکان را باید به گونه ای تربیت کرد که در اجتماع شرکت کنند، افرادی که نه تنها ارزش های مورد ستایش جامعه را دارا باشند بلکه بتوانند در راستای بهسازی و ارتقای فرهنگ جامعه تلاش مؤثری را به نمایش بگذارند. در سایه چنین برداشتی است که از نظر مربیان بزرگ تعلیم و تربیت، مدرسه نه تنها یک مکان جهت آماده شدن برای زندگی است، بلکه در حقیقت جایی برای تمرین زندگی و تجربه عرصه های مختلف آن است، مدرسه مکانی برای یادگیری حقوق و مسئولیت های شهروندی است. از این رو آنچه می‌تواند رسالت و فلسفه اصلی شکل گیری و توسعه مدارس را در دوران کنونی توجیه کند، تربیت شهروندی و به عبارت دیگر عمل کردن به عنوان “مدرسه زندگی” است. بی توجهی ‌به این امر و سوق دادن برنامه های درسی مدارس به سوی موضوعات و مباحث نظری و حاکمیت و سیطره نظام مبتنی بر آزمون های استاندارد مثل کنکور برای ورود به مقاطع تحصیلی دیگر، تأثیر مخربی بر نظام آموزش و پرورش داشته است و سبب گشته است تا آموزش مهارت های زندگی و تربیت شهروندی برای زیست مؤثر دانش آموزان آنطور که باید مورد توجه و امعان نظر قرار نگیرد و عملا بخش عمده ای از منابع نظام آموزشی صرف توسعه رشد شناختی دانش آموزان و در نتیجه فروگذاری سایر ابعاد رشد گردد.

این نگاه تک بعدی و بیمارگونه به فرایند تربیت در مدارس، همان‌ طور که منتقدان برجسته ای چون پائولو فریره از آن یاد می‌کنند، مدارس را تبدیل به مکان های ویژه ای چون بانک ها نموده است که در آن معلمان در نقش سپرده گذار و دانش آموزان به عنوان سپرده گیر عمل می‌کنند. به همان سان که سپرده گذاران به تدریج سپرده ها را در حساب خود در نزد سپرده گیرها (بانک ها) ذخیره می‌کنند، معلمان نیز در طول سال تحصیلی، مطالب آموزشی را در نزد دانش آموزان به تدریج به امانت می سپارند و در پایان در یک زمان معین (جلسه امتحان) تمام آن اندوخته ها را یکجا مطالبه می‌کنند. نتیجه نهایی این فرایند، یعنی نظام بانکداری تعلیم و تربیت، یادگیری حفظی، طوطی وار بی ارتباط با نیازهای واقعی زندگی و البته سطحی و گذرا می‌باشد.و به قول آلبایر^[۱۰] (۱۹۹۸)دانش آموزان در مدارس باید یاد بگیرند که یادگیری برای زندگی کردن است و این امر مهم از طریق آموزش شهروندی اتقاق خواهد افتاد. با توجه به اهمیت دوره راهنمایی که زمان ورود به دوره نوجوانی است ضرورت ایجاب می کند به بررسی برنامه درسی این دوره در زمینه تربیت شهروندی پرداخته شود که این پژوهش در پی دست یابی ‌به این امر است.

۱-۳- ‌هدف‌های‌ تحقیق (کلی و جزئی)

۱-۳-۱- هدف کلی:

• بررسی وضعیت موجود و مطلوب مهارت های تربیت شهروندی در برنامه درسی دوره راهنمایی(متوسطه اول) از دیدگاه معلمان

۱-۳-۲- اهداف جزئی:

• • بررسی وضعیت موجود و مطلوب مهارت ­های مورد نیاز بعد اجتماعی تربیت شهروندی در برنامه درسی از دید معلمان

• • بررسی وضعیت موجود و مطلوب مهارت ­های مورد نیاز بعد فردی تربیت شهروندی در برنامه درسی از دید معلمان

• • بررسی وضعیت موجود و مطلوب مهارت ­های مورد نیاز بعد فرهنگی تربیت شهروندی در برنامه درسی از دید معلمان

• • بررسی وضعیت موجود و مطلوب مهارت ­های مورد نیاز بعد اقتصادی تربیت شهروندی در برنامه درسی از دید معلمان

• • بررسی وضعیت موجود و مطلوب مهارت ­های مورد نیاز بعد سیاسی تربیت شهروندی در برنامه درسی از دید معلمان.

• بررسی وضعیت موجود و مطلوب مهارت‌های تربیت شهروندی در برنامه درسی از دید معلمان با توجه به رشته تحصیلی آن ها

۱-۴- سوالات یافرضیه های تحقیق(بیان روابط بین متغیرهای موردمطالعه)

1. 1. آیا بین وضعیت موجود و مطلوب مهارت های مورد نیاز بعد اجتماعی تربیت شهروندی در برنامه درسی دوره راهنمایی(متوسطه اول) از دید معلمان تفاوتی وجود دارد؟

1. 1. آیا بین وضعیت موجود و مطلوب مهارت های مورد نیاز بعد فردی تربیت شهروندی در برنامه درسی دوره راهنمایی(متو سطه اول )از دید معلمان تفاوتی وجود دارد؟

1. 1. آیا بین وضعیت موجود و مطلوب مهارت های مورد نیاز بعد فرهنگی تربیت شهروندی در برنامه درسی دوره راهنمایی(متوسطه اول) از دید معلمان تفاوتی وجود دارد؟

1. 1. آیا بین وضعیت موجود و مطلوب مهارت های مورد نیاز بعد اقتصادی تربیت شهروندی در برنامه درسی دوره راهنمایی (متوسطه اول)از دید معلمان تفاوتی وجود دارد؟

1. 1. آیا بین وضعیت موجود و مطلوب مهارت های مورد نیاز بعد سیاسی تربیت شهروندی در برنامه درسی دوره راهنمایی(متوسطه اول) از دید معلمان تفاوتی وجود دارد؟

1. آیا بین وضعیت موجود و مطلوب مهارت‌های پنج گانه تربیت شهروندی در برنامه درسی دوره راهنمایی(متوسطه اول) از دید معلمان با توجه به رشته تحصیلی آن ها تفاوت وجود دارد؟

۱-۵- متغیرها (تعاریف مفهومی و عملیاتی)

۱-۵-۱-تعاریف نظری: