۲-۱۵ نتیجه گیری ۵۲

فصل سوم: معماری خزنده وب و استراتژی های خزش ۵۳

۳-۱ مقدمه ۵۴

۳-۲ معماری خزنده های وب ۵۴

۳-۳ انتخاب صفحه ۵۶

۳-۴ اهمیت صفحه ۵۷

۳-۵ چالش های اجرای یک خزنده ۵۷

۳-۵-۱ انتخاب صفحات برای دانلود ۵۷

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳-۵-۱ انتخاب صفحات برای دانلود ۵۷

۳-۶ پیچیدگی های فرایند خزیدن ۵۸

۳-۶-۱ استرات‍ژی های سنجش انتخاب صفحات ۵۸

۳-۶-۱-۱ معیار مبتنی بر گرایشات کاربران ۵۸

۳-۶-۱-۲ معیار مبتنی بر شهرت صفحات ۵۸

۳-۶-۱-۳ معیار مبتنی بر محل قرار گرفتن صفحات ۵۸

۳-۷ چگونگی آغاز و ختم فرایند استخراج و ذخیره سازی صفحات وب ۵۹

۳-۷-۱ خزش و توقف ۵۹

۳-۷-۲ خزش و توقف مبتنی بر مقدار آستانه ۵۹

۳-۸ استراتژی های روزآمدسازی صفحات ۶۰

۳-۸-۱ سیاست روزآمد سازی یکپارچه ۶۰

۳-۸-۲ سیاست روزآمد سازی نسبی ۶۰

۳-۹ به حداقل رساندن بار روی وب سایت های بازدید شده ۶۰

۳-۱۰ موازی سازی روند خزنده ۶۰

۳-۱۱ ساختار وب ۶۱

۳-۱۲ استراتژی های خزش ۶۲

۳-۱۲-۱ جستجوی ناآگاهانه ۶۲

۳-۱۲-۱-۱ حرکت اول عمق ۶۲

۳-۱۲-۱-۲ حرکت اول سطح ۶۳

۳-۱۲-۱-۳ جستجو با هزینه یکنواخت ۶۵

۳-۱۲-۲ جستجوی آگاهانه یا اکتشافی ۶۶

۳-۱۲-۲-۱ حرکت بهترین-شروع ۶۷

A 69

۳-۱۲-۳ جستجوی محلی ۶۹

۳-۱۲-۳-۱ جستجوی تپه نوردی ۷۰

۳-۱۲-۳-۲ جستجوی پرتو محلی ۷۰

۳-۱۲-۳-۳ جستجوی شبیه سازی حرارت ۷۱

۳-۱۲-۳-۴ الگوریتم آستانه پذیرش ۷۲

۳-۱۲-۳-۲ جستجوی پرتو محلی ۷۰

۳-۱۳ نتیجه گیری ۷۳

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از تحقیق ۷۴

۴-۱ مقدمه ۷۵

۴-۲ مرحله اول: بررسی روش اول سطح ۷۵

۴-۳ مرحله دوم: بررسی روش اول عمق ۸۰

۴-۴ مرحله سوم: بررسی روش ترکیبی ۸۶

۴-۴-۱ ترکیب اول: پیمایش اولین سطح به صورت BFS 86

۴-۴-۲ ترکیب دوم: پیمایش اولین و دومین سطح به صورت BFS 86

۴-۴-۳ ترکیب سوم: پیمایش اولین و دومین و سومین سطح به صورت BFS 86

۴-۵ مرحله چهارم: بررسی روش بهترین-شروع ۸۶

۴-۶ مرحله پنجم: بررسی روش تپه نوردی ۸۷

۴-۷ نتایج تجربی بدست آمده ۸۸

۴-۸ تعداد صفحات دانلود شده برای هر پرس و جو ۹۰

۴-۹ نتیجه گیری ۹۱

فصل پنجم: نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات ۹۷

۵-۱ نتیجه گیری و جمع بندی نهایی ۹۳

۵-۲ پیشنهادات و کارهای آینده ۱۰۰

منابع ۱۰۱

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول ۴-۱ میزان مرتبط بودن صفحات با بهره گرفتن از روش های اول سطح، اول عمق، بهتـرین- شروع و تپه نوردی ۸۸

جدول ۴-۲ میزان مرتبط بودن صفحات با بهره گرفتن از روش های ترکیبی اول، دوم و سوم ۸۹

جدول ۴-۳ تعداد صفحات خزش شده برای هر پرس و جو در الگوریتم های مختلف ۹۰

فهرست اشکال

عنوان صفحه

شکل ۲-۱ درصد تغییرات صفحه ۸

شکل ۲-۲ متوسط تغییرات صفحه در هر ۱۰ روز ۸

شکل ۲-۳ موتور جستجوی یاهو ۱۶

شکل ۲-۴ معماری موتورهای جستجو ۲۰

شکل۲-۵ کدهای HTML سازنده یک صفحه وب ۲۳

شکل۲-۶ خزش در وب ۲۴

شکل۲-۷ ماتریس اطلاعات کلیدواژه ها ۲۵

شکل ۲-۸ نحوه استخراج و شاخص دهی ۳۲

شکل ۳-۱ معماری خزنده وب ۵۵

شکل ۳-۲ الگوریتم پایه خزنده وب ۵۶

شکل۳-۳ نمایی کلی از ساختار وب ۶۱

شکل۳-۴ ساختار گراف وب ۶۱

شکل۳-۵ حرکت خزنده در بین صفحات با بهره گرفتن از الگوریتم اول عمق ۶۲

شکل۳-۶حرکت خزنده در بین صفحات با بهره گرفتن از الگوریتم اول سطح ۶۳

شکل۳-۷ یک خزنده با استراتژی اول سطح ۶۳

شکل ۳-۸ الگوریتم خزنده با استراتژی اول سطح ۶۴

شکل ۳-۹ محاسبه پیچیدگی زمانی یک درخت جستجوی دودویی با بهره گرفتن از جستجوی اول سطح ۳۳

شکل ۳-۱۰ مراحل رسیدن به هدف با بهره گرفتن از روش UCS 66

شکل ۳-۱۱ یک خزنده با استراتژی بهترین-شروع ۶۸

شکل ۳-۱۲ الگوریتم خزنده با استراتژی بهترین-شروع ۶۹

شکل ۳-۱۳ شبه کد جستجوی تپه نوردی ۷۰

شکل ۳-۱۴ شبه الگوریتم پرتومحلی ۷۱

شکل ۳-۱۵ شبه الگوریتم شبیه سازی حرارت ۷۲

شکل ۴-۱ لینک های استخراج شده سطح اول با بهره گرفتن از تکنیک BFS ۷۵

شکل ۴-۲ لینک های استخراج شده سطح دوم با بهره گرفتن از تکنیک BFS 76

شکل ۴-۳ لینک های استخراج شده سطح سوم با بهره گرفتن از تکنیک BFS 77

شکل ۴-۴ مسیر طی شده در اولین هسته از پرس و جوی Computer networks در روش اول سطح ۷۷

شکل۴-۵ مسیر طی شده در دومین هسته از پرس و جوی Computer networks در روش اول سطح ۷۸

شکل۴-۶ مسیر طی شده در سومین هسته از پرس و جوی Computer networks در روش اول سطح ۸۰

۸۱

شکل ۴-۸ محتوای a₁ S₁ ۸۱

۸۱

۸۲

۸۲

شکل ۴-۱۲ مسیر طی شده در اولین مرحله از روش اول عمق ۸۲

شکل ۴-۱۳ مسیر طی شده در nامین مرحله از روش اول عمق در هسته اول ۸۴

شکل ۴-۱۴ مسیر طی شده در اولین مرحله از روش اول عمق ۸۴

شکل ۴-۱۵ مسیر طی شده در nامین مرحله از روش اول عمق ۹۰

شکل۵-۱ نمودار ستونی درصد مرتبط بودن صفحات در پرس و جوی”Computer networks“ ۹۴

شکل ۵-۲ نمودار ستونی درصد مرتبط بودن صفحات در پرس و جوی”Artificial Intelligence“ ۹۴

شکل ۵-۳ نمودار ستونی درصد مرتبط بودن صفحات در پرس و جوی“Web crawler“ ۹۵

شکل ۵-۴ نمودار ستونی درصد مرتبط بودن صفحات در پرس و جوی”Search engine“ ۹۵

شکل ۵-۵ نمودار ستونی درصد مرتبط بودن صفحات در پرس و جوی ”Cloud Computing“ ۹۶

شکل ۵-۶ نمودار ستونی درصد مرتبط بودن صفحات در پرس و جوی ”Software engineering“ ۹۶

شکل ۵-۷ نمودار ستونی درصد مرتبط بودن صفحات در پرس و جوی”Data mining“ ۹۷

شکل۵-۸ نمودار ستونی درصد مرتبط بودن صفحات در پرس و جوی ”Computer architecture“ ۹۷

شکل ۵-۹ نمودار ستونی درصد مرتبط بودن صفحات در پرس و جوی”Operatin system “ ۹۸

شکل۵-۱۰ نمودار ستونی درصد مرتبط بودن صفحات در پرس و جوی”Wi-Fi“ ۹۸

فهرست نشانه ها(فرمول ها)

…………………………………………………………………………………………………………………………………………… ۶۷

Sim(q , p) = ………………………………………………………………………………………………………………… 68

h(n)≤h*(n)

h(n)≥۰ …………………………………………………………………………………………………… ۶۹

۰ ≤h(n) ≤h*(n)

فهرست اختصارات

BFS Best First Search

DFS Depth First Search

DNS Domain Name System

FTP File Transfer Protocol

HTTP Hyper Text Transfer Protocol

IP Internet Protocol

PPC Pay Per Click

SA Simulated Annealing

TA Threhsold Acceptance

URL Uniform Resource Locator

TFIDF ………………………….………………Term Frequency Inverse Document Frequency

چکیده

در عصر اطلاعات، وب امروزه به یکی از قدرتمند ترین و سریع ترین ابزارهای ارتباطات و تعـامل میان انسان ها بدل شده است. موتورهای جستجو به عنوان برنامه های کاربردی وب به طور خودکار پهنه وب را پیمایش نموده و مجموعـه ای از اسناد و مـدارک بروز موجـود را دریافـت می کننـد. فرآینـد دریافت، ذخیره سازی، رده بندی و شاخص دهی بر اساس الگوریتم های نیمه هوشمند به صورت خودکار انجـام می شود. اگر چه بسیاری از حقایق در مورد ساختار این برنامه های کاربردی به عنـوان اسـرار تجاری پنهان باقی مانـده است، ادبیات تحقیق در شاخه ی موتورهای جستجو و ابزارهای بازیابی اطلاعات تلاش در یافتن بهترین راهکارها برای عملکرد بهینه ی هر ماژول در ساختار موتورهای جستجو دارد. با توجه به زمان محدود کاربران وب امروزی، ارائه مرتبط ترین و تازه ترین اسناد به آنها اغلب مهمترین چالشی برای موتورهای جستجو می باشد. برای انجام این مهم، هر ماژول در معماری موتور جستجو باید به گونه ای هوشمند طراحی شود که نه تنها اسناد مرتبط را ارائه دهد بلـکه به پاسخگویی در سریع ترین زمان ممکن بپردازد. در میـان این ماژول ها بخش حساس و حیاتی به نام خزنده وجود دارد. یکی از مسائل قابل بحث در بهینه سازی عملکرد موتورهای جستجو این است که، سیاست خزیدن پیکربندی مجـدد گردد به طریقی که لینک های خارجی مرتبطی که به محتوای مرتبط با صفحات منبع پیوند می خورند دنبال گردد. ماژول خزنده مسئول واکشی صفحات برای ماژول رتبه بندی است. اگر صفحات با کیفیت بالاتر با انحراف موضوع کمتر توسط خزنده نمایه سازی شوند، رتبه بندی سریع تر انجام خواهد شد.

با در نظر گرفتن ساختار وب به صورت گراف، نحوه ی پیمایش وب به صورت روش های جستجوی گرافی می باشد. در این پژوهش، با بکار بردن تجربی روش های مختلف جستجوی گراف و ترکیبات مختلف آنها و با صدور پرس و جوهایی به موتور جستجوی گوگل جهت اندازه گیری کیفیت صفحات دریافتی و با ثابت در نظر گرفتن فاکتور عمق پیمایش به شناسایی بهترین روش با پیچیدگی زمانی و فضایی معقول به منظور بکار گیری در بخش خزنده در معماری موتور جستجو پرداخته خواهد شد.

کلمات کلیدی: خزنده وب، پیمایش گراف، موتورهای جستجو، انحراف موضوع.

فصل اول

کلیات

۱-۱ مقدمه

بدون وجود موتورهای جستجوگر تقریباً وب جهان گستر بدون فایده است. اما سؤال این است که موتورهای جستجوگر چگونه در میان این همه وب سایت اطلاعات مورد نیاز ما را پیدا می کنند. اینترنت بسیار وسیع است و کاربران وب در حدود دو میلیارد برآورد می شوند. در این میان حداقل ۲۵۰ میلیون وب سایت اینترنتی وجـود دارد که در مجمـوع چیزی در حدود ۳۰ میلیارد صفحه وب را در خود جـای داده اند. گشتن در محیط وب^[۱] زمانی که بسیار کوچک و وب سایت ها بسیار کم بودند معمولاً اختصاص به پژوهشگران و اساتید دانشگاه داشت و می توان گفت که کار دشواری نیز به شمار می رفت[۹].

با توسعه وب و زیاد شدن حجم اطلاعات و وب سایت ها نیاز به ابزاری جهت یافتن اطلاعات در این اقیانوس اطلاعات بیش از پیش احساس می شد. در همین حال در اوایل دهه نود میلادی بود که اولین موتورهای جستجوگر به نام آرچی^[۲] پا به عرصه حضور گذاشتند. یک موتور جستجوگر در قدم اول و قبل از آنکه بخواهد نتایجی را به کاربر نمایش دهد بایستی اطلاعات را جمع آوری و طبقه بندی کرده باشد. بنابراین موتورهای جستجو باید تا حد امکان وب سایت ها را مرور کنند و آدرس صفحات را با چکیده ای از محتویات صفحه ذخیره و طبقه بندی کنند. این وظیفه بسیار سنگین است و توسط خزندگان وب^[۳] انجام می شود[۵۳].

این برنامه ها به صورت خودکار در وب به جستجو پرداخته و محتویات صفحات وب سایت ها را برای تحلیل بعدی ذخیره می کنند. از آنجا که تعداد صفحات و حجم آنها بسیار بالاست از این رو این کار در مقیاس بسیار بزرگی انجام می شود و به زمان و پهنای باند بالایی نیاز دارد. موتورهای جستجوگر معروف مخزن بسیار بزرگی را در صفحات وب ایجاد کـرده اند اما خزندگان جدیدتر باید این کار را از صفر شـروع کنند. خزنده ها برای شروع معمولاً به سراغ دایرکتوری های معروف می روند چون از طریق آنها می توانند به لیست بزرگی از سایت های مرتبط دسترسی پیدا کنند و با مرور این وب سایت ها خزنده وب هر چه بیشتر در فضای داخلی وب سایت ها فرو می رود و اطلاعات بیشتری بدست می آورد. تمامی این اطلاعات در مخزن ذخیره می شوند تا بعداً مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند[۴۴].

یک خزنده با طراحی خوب می تواند محتوای صفحـات وب را با سرعت بالایی مرور کند و در عین حال همگی خزندگان با کمک یک برنامه هماهنگ کننده اقدام به جستجو در وب می کنند تا این عمل دوباره تکرار نشود. این هماهنگ کننده باعث می شود که فاکتور تازگی صفحات حفظ شود تا جدیدترین نسخه آنها در بانک اطلاعاتی موتور جستجو قرار گیرد[۴۶].

پس از آنکه خزندگان اطلاعات را در صفحات وب جمع آوری کردند این اطلاعات باید بر روی سرورهای سایت جستجوکننده ذخیره شوند. ذخیره و ایندکس کردن صفحات فراوان و بی شمار در وب یک چالش بزرگ است اما از آن مهم تر این است که موتور جستجو بداند که کاربرانش به دنبال چه چیزی هستند. هر چه قدر اطلاعات نمایـش داده شده توسط یک موتـور جستجو با عبارت جستجـو شده توسـط کاربر منطبق تر باشد، موتور جستجو عملکرد و محبوبیت بهتری دارد.

اما آنچه که یک وب سایت را در نتایج جستجوی یک موتور جستجوگر در رتبه ی بالاتری قرار می دهد در واقع نوع الگوریتم موتور جستجوگر در رتبه بندی صفحات یافت شده است. این الگوریتم مجموعه ای پیچیده از قواعد و ملاحظات گوناگون است که البته مدام در حال بهینه سازی است تا نتایج بهتری را در معرض نمایش کاربران قرار دهد. هر چقدر الگوریتم یک موتور جستجوگر بهتر عمل کند آن وب سایت نیز نتایج بهتری را به کاربران ارائه می دهد و از همین رو ضامن موفقیت یک موتور جستجوگر همان معماری و نوع الگوریتم جستجوی آن است. موتورهای جستجو همگی کل صفحات را بر اساس کلمات موجود در آن مورد ارزیابی قرار می دهند. اهمیت یک وب سایت هم در رتبه آن تاثیر مهمی دارد و اگر سایت های زیادی به یک صفحه خاص لینک دهند، موتور جستجو با وزن دهی^[۴] متوجه می شود که آن صفحه مهم است و به آن صفحه توجه بیشتری می کنـد. هر چه تعـداد لینک ها از سایت های دیگر به یک سایت بیشتر باشد یعنی آن وب سایت مهمتر و معتبرتر است.

حال اگر وب سایتی که رتبه بالایی دارد به وب سایت دیگری لینک دهد، آن لینک ارزش بیشتری نسبت به چندین لینک خواهد داشت[۳۵].

۱-۲ بیان مسأله

یک خـزنده وب برنامـه ای است که صفحـات وب را عمـوماً برای یـک موتور جستجـوی وب دانلـود می کند. خزنده های موتورهای جستجوی بزرگ مانند گوگل، آلتاویستا و … از بخش قابل توجهی از صفحات وب متنی به منظور ساخت شاخص های محتوا استفاده می کنند. خزنده های دیگر همچنین ممکن است صفحات زیادی را مشاهده کنند و تنها برای نوع خاصی از اطلاعات مانند آدرس ایمیل مورد استفاده قرار گیرند. در انتهای دیگر این طیف، خزنده های شخصی سازی شده وجود دارد که صفحات مورد علاقه یک کاربر خاص را به منظور ساخت یک حافظه نهان در دسترس سریع پیمایش می کنند. طراحی یک خزنده خوب چالش های بسیاری را به دلیل گسترده بودن وب به همراه دارد و به طور دائم باید بروز باشد. بر طبق مطالعـات مختلف بیش از یک میلیون صفحه در دسترس در وب وجود دارد و پیش بینی می شود که این نرخ رشد همچنان ادامه یابد. گذشته از این، صفحاتی که به تازگی ایجاد شده اند به طـور مداوم در

حال بروز رسانی می باشند[۵].

دشـواری پیاده سـازی خزنده وب کارآمد به روشنـی بیان می کند کـه پهنای باند برای انجام عمـل خزیدن نه بی نهایت است و نه آزاد. بنابراین، ضروری است که عمل خزیدن در وب را نه تنها در یک مقیاس، بلکه به صورت یک روش کارآمد انجام دهیم به طوریـکه میزان قابل قبولی از کیفیت و یا تازگی صفحـات وب حفظ شود پس مجری یک خزنده وب باید رفتارش را تعریف کند. بنابراین خزنده باید مشخص کند که از چه الگوریتمی جهت دانلود صفحات با کیفیت بالاتر استفاده می نماید و چگونه صفحات، جهت بروز رسانی و جلوگیری از ایجاد سربار در وب سایت ها انتخاب می شوند.

با توجه به اندازه فعلی وب، ضروری است که خزنده روی کسری از وب که از کیفیت محتوایی بالاتری برخوردارند عمل خزیدن را انجام دهد. حتی موتورهای جستجوی بزرگ امروزی نیز عمل خزیدن را فقط روی کسری از صفحات موجـود در وب انجام می دهند اما خزنده باید عمل خزیدن را روی کسری از صفحات که با موضوع موردنظر مرتبط هستند انجام دهد نه فقط روی صفحات تصادفی یعنی صفحات باید بستـه به اهمیتشـان انتخاب شـوند. اهمیـت یک صفحـه وب وابسته به تعداد لینک ها یا ملاقات ها آنها می باشد [۲۳].

خزنده وب برای اینکه بتواند صفحات را با توجه به اهمیتشان ملاقات کند باید بتواند از یک استراتژی خوب و قوی جهت تشخیص کیفیت صفحات بهره ببرد. در این پژوهش، برای انتخاب یک استراتژی مناسب، کلیه استراتژی های پیمایش گراف و خزش مورد آزمایش قرار داده شد. این تحقیق ضمن بررسی روش هـای مختلـف موجود در تشخیص اهمیـت پیونـدها به ارائه ی راهـکار و الگوریتمـی به منظور بهینه سازی روش های شناخت اهمیت پیوندها پرداخته است.

۱-۳ اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

شبکه اینترنت در سایه وب جهان گستر، به یکی از قدرتمندترین و سریع‌ترین ابزارهای ارتباط و تعامل میان انسانها تبدیل گشته است. اینترنت به عنوان شاخص ترین نماد عصر اطلاعات با سرعتی حیرت انگیز در طی دهه اخیر رشد کرده است. یکی از امکانات وسیع اینترنت که سریع ترین رشد را نسبت به سایر امکانات اینترنت داشته است، وب است که بی تردید یکی از اصلی ترین عوامل رشد این شبـکه به شمار می آید.

با توجه به اینکه بهترین موتورهای جستجو دارای پایگاه داده ای حدوداً ۵۰ درصد صفحات موجود در وب هستند از این رو مستقر شدن پیوندهای با اهمیت بیشتر و الگوشناسایی و کشف آنها در کارایی موتورهای

جستجو و تامین رضایت کاربران بسیار حیاتی است[۱۵].

یکی از راههایی که موتورهای جستجو، برای کاهش زمان جستجو به کار می برند، پیش پرداش محتوای وب سایت هاست. به این ترتیب که وقتی کاربر درخواست یک پرس و جو را می دهد. به جای این که این پرس وجو به میلیون ها وب سایت فرسـتاده شـود، با داده از پیـش پردازش شـده در یـک سـایت مقایسـه می شـود و مطابقت صـورت می پذیـرد. پیش پـردازش به کمـک برنامه نرم افزاری به نام خـزنده انجام می گیرد. خزنده موظف است صفحات وب را برای تحلیل و ایجاد شاخص در یک روال منظم، سریع و جامع استخراج کرده و تحویل انباره صفحات بدهد[۱۰].

با توجه به مطالب ذکر شده، بررسی و بهینه نمودن موتورهای جستجو و به خصوص چگونگی دانلود صفحات و نوسازی آنها و هم چنین کم کردن بار به وجود آمده بر روی وب سایت ها و غیره، همگی مواردی هستند که ضرورت بحث را به طور واضح نشان می دهند.

۱-۴ ساختار پایان نامه

در این پایان نامه، در فصل دوم به بیان مبانی و مفاهیم پایه ای درباره انواع موتورهای جستجو، معماری و اجزای آن ها، همچنین نحوه ی عملکرد هر یک از اجزا خواهیم پرداخت و در ادامه مراحل کار موتورهای جستجو، الگوریتم های رتبه بندی و دسته بندی موتورهای جستجو از لحاظ کاربرد مورد بررسی قرار خواهند گرفت. در فصل سوم، معماری خزشگرهای وب، سیاست ها و استراتژی های انتخاب صفحات، چالش های اجرای یک خزنده وب بیان خواهد شد و در ادامه استراتژی های خزیدن به همراه الگوریتم های هر یک از آنان به طور کامل تشریح خواهد شد. در فصل چهارم نیز نتایج تجربی که بر روی برخـی از الگوریتـم های خـزش مورد کاربـرد در موتورهای جستجوی امروزی صورت گرفته، بیان و نمودارهای هر یک ترسیم و توضیح داده شده است و در آخر در فصل پنجم نیز نتایج حاصل شده بیان می گردد.

فصل دوم

مبانی و مفاهیم پایه

۲-۱ مقدمه

دنیای امروز دنیای اطلاعات است و سریع ترین راه انتقال اطلاعات استفاده از فضای وب می باشد. با وجود آن که پیدایش وب موجب تحول شگرفی در فراگیری اخبار و اطلاعات علمی شده است اما همانطور که در شکل های ۲-۱ و ۲-۲ مشاهده می شود افزایش زیاد حجم اطلاعات در جهان مشکل یافتن اطلاعات ارزشمند و معتبر را از میان میلیون ها صفحه اطلاعاتی در سراسر جهان به دنبال داشته است به همین دلیل امروزه مسئله بازیابی اطلاعات از مهم ترین مباحث مورد توجه در حوزه مطالعات فضای وب است. برای حل این مسئله ابزارهای مختلفی به وجود آمده است، کارآمدترین و محبوب ترین ابزار بازیابی اطلاعات، موتورهای جستجو می باشد. موتورهای جستجو، طبقه بندی و دسترسی به اطلاعات را ساده می‌سازند. وب منبع عظیمی‌از اطلاعات است که روز به روز بر حجم آن افزوده شود. وب محلی برای ترافیک و رد و بدل اطلاعات در موضوعات مختلف است. با عمومی شدن استفاده از صفحات وب نیاز به پیدا کردن این صفحات یک مساله جدی برای کاربران اینترنت شده است. در حال حاضر میلیونها صفحه که اطلاعات فراوانی از موضوعات مختلف را در بر دارند بر روی سرویس دهنده های مختلف وجود دارند و این در حالی است که هر روز نیز بر حجم این اطلاعات افزوده می‌شود. [۴۴]

شکل۲-۲ متوسط تغیرات صفحه در هر ۱۰ روز]۶۱[

شکل۲-۱ درصد تغیرات صفحه]۹[

جنبه مثبت وب این است که اطلاعات فراوانی را در موضوعاتی بسیار گسترده، ارائه می‌دهد اما جنبه منفی آن این است که اگر کاربری دنبال موضوعی خاص باشد، کدام صفحه را بخواند و از میان میلیونها صفحه موجود، کدام صفحه و یا صفحات نیاز او را برآورده می‌کند. در چنین مواقعی کاربران سراغ موتورهای جستجوگر می‌روند. آمارهای رسمی‌نشان می‌دهد که افراد بسیاری سفر در دنیای وب را با موتورهای جستجوگر آغاز می‌کنند.

شبکه جهانی اینترنت در اواخر دهه ۱۹۶۰ پا به عرصه ظهور گذاشت، اما تا سال ۱۹۹۰ ابزارهایی برای کاوش اطلاعات موجـود در آن وجـود نداشت. با مروری اجمالی بر تاریخچـه ابزارهـای کاوش در وب می توان دریافت که تقریباً کلیه پیشرفتها در این زمینه توسط دانشجویان و طرحهای پژوهشی آنها صورت گرفته است. در سـال ۱۹۹۰ اولیـن ابـزار کاوش تـوسـط آلان اِمتیـج^[۵] در دانشـگاه مـک گـیل^[۶] تحـت عنـوان آرچـی^[۷] توسعه یافت. این ابزار کاوش تنها می توانست فایلهای اینترنتی، نه متن و اسناد موجود در اینترنت را بازیابی کند[۵۳].

در سال ۱۹۹۳ در دانشگاه نوادا برای بازیابی اسناد و متون در سرورهای گوفر^[۸] نظامی موتور جستجویی مشابه آرچی طراحی شد که ورونیکا^[۹] نام داشت. در واقع ورونیکا برای اولین بار امکان جستجو و بازیابی متن و اسناد ساده بدون تصویر یا پیوندهای فرامتنی را در اینترنت فراهم کرد[۵۰].

آرچی و ورونیکا، پدر و مادر تمام ابزارهای کاوش امروزی به شمار می آیند. بعدها دو ابزار کاوش برای جستجوی اطلاعات در محیط وب توسعه یافتند که عبارت بودند از آلی وب^[۱۰] و شبکه جهانی وب واندر^[۱۱]. شبکه جهانی وب واندر که توسط ماتئوگری^[۱۲] در دانشگاه ام آی تی توسعه یافت از روبات ها به تعبیر دیگر برنامه های کامپیوتری برای جستجو و نمایه سازی صفحات وب استفاده می کرد. به این ترتیب اولین موتور کاوش پا به ظهور گذاشت و پایگاه موتور کاوش تحت عنوان وندکس^[۱۳] شکل گرفت[۵۳].

در اوایل سال ۱۹۹۴ دو دانشجوی دوره دکتری مهندسی برق دانشگاه استانفورد به نامهای دیوید فیلو^[۱۴] و جری^[۱۵] یانگ فهرستی از سایتهای وب مورد علاقه و منتخب را تهیه و در محیط وب ارائه کردند . سپس به منظور جستجو در پایگاه اطلاعاتی گرد آوری شده از سایتها، نرم افزار کاوشی به آن افزودند و آن را یاهو نام نهادند. پس از مدتی، حجم اطلاعات موجود در یاهو افزایش یافت و روزانه هزاران نفر به آن مراجعه کردند[۱۸].

در دسامبر ۱۹۹۵ آلتا ویستا^[۱۶] به عنوان یکی از شناخته شده ترین موتور های کاوش ظهور پیدا کرد و به دلیل ویژگیها و نوآوری هایی که در آن پیش بینی شده بود، به سرعت به عنوان یکی از بهترین ابزارهای کاوش اینترنت مطرح شد به طوری که توانایی انجام روزانه میلیون ها جستجو را بدون کاهش سرعت بازیابی اطلاعات به همراه داشت[۵۳]. آلتا ویستا اولین موتور کاوشـی بـود که از زبان طبیعی «مانند جستجوی جمله آب و هوای تهران چطور است؟» و عملگرهای بولی برای بازیابی اطلاعات در محیط وب استفاده کرد.

در مـاه مـی ۱۹۹۶ هات بات^[۱۷] بــه عنــوان یـکی دیـگـر از ابـزارهـای مهــم کـاوش ابـداع شـد که روبات آن قـادر بـود روزانـه حـدود ۱۰ میلیـون صفحـه در محیـط وب را در پایــگاه خـود نمایه کنـد. در سـال ۱۹۹۵ اولیــن متا کراولر^[۱۸] توسـط سلبـرگ ظهـور پیـدا کرد. این ابـر موتـور کاوش می توانست در پایگاه شش موتور کاوش و راهنمای موضوعی به طور هم زمان به جستجو بپردازد. در اواخر سال ۱۹۹۷ یکی از بزرگترین و مهمترین ابزارهای کاوش امروزی یعنی موتور جستجوی گوگل^[۱۹] از طریق طرح تحقیقاتی دانشگاه استانفورد ظهور یافت. گوگل تلاش کرد که در نظام رتبه بندی نتایج کاوش خود مبتنی بر میزان ارتباط آنها با کلید واژه های جستجو، تحول اساسی به وجود آورد که از طریق استفاده از معیار میزان استناد به یک سایت مشخص توسط سایت های دیگر صورت می گیرد[۵۳].

پیرولی^[۲۰] در سال ۱۹۹۷ به مطالعاتی درباره ی رابطه بین “شرایط مطلوب” یک صفحه و طول عمر آن پرداختند. از آنجا که بسیاری از خزنده^[۲۱] ها تنها می توانند زیر مجموعه کوچکی از وب را دانلود کنند، خزنده باید به دقت تصمیم بگیرید که کدام صفحات را دانلود کند. بنابراین بررسی می کنیم که چطور یک خزنده می تواند پیوند “مهـم” را خـیلی زود کشـف و شناسایی کند[۱۸].

ادوارد^[۲۲]، ریچارد^[۲۳] و دوستانشان در سـال ۱۹۹۸ مطالعـاتی در مورد «چگونگی زمانبندی یک خزنده وب برای بهبود نوسازی صفحه» انجام دادند. نتیجه این مطالعات به این صورت بود که در آن خزنده های وب به منظور حفظ صفحات به روز شـده، صفحات دانلـود شـده را به صـورت دوره ای به روز می کنند.

فرد^[۲۴]، آنجا فلدمن^[۲۵] و بالاچاندر^[۲۶] در سال ۱۹۹۹ مطالعات تجربی درباره چگونگی تغییر صفحات وب را انجام دادند. کمیته علوم کامپیوتر دانشگاه استانفورد در سال ۲۰۰۱ پژوهشی را با عنوان «پیمایش وب: کشف و نگهداری مقیاس بزرگی از داده های وب» انجام دادند[۵۳].

موتور جستـجوگر با گرفتن عبارتـی مختصـر، کاربر را با لیستـی از سایتها روبه رو می‌کنـد که به موضـوع مـورد عـلاقه او مرتبـط اسـت. موتـور جستجـوگـر برای کمـک به کاربـران در یافتـن اطلاعات موجـود در سایـر سایتهـا طراحی شده اسـت. بسیاری از آن ها در ابتـدا تنهـا پـروژه های دانشـگاهی بـوده اند نظیـر: Google, Inktomi, Yahoo.

وقتی یک کاربر عبارتی را جستجو می‌کند، موتور جستجوگر لیستی از سایتها را نشان می‌دهد که تعداد آنها از چند مورد تا میلیونها صفحه متغیر است. سایتهایی که موتور جستجوگر به عنوان نتایج جستجویشان نشان می‌دهند بر حسب میزان ارتباط با موضوع جستجو شده به ترتیب نزولی لیست می‌شوند. به عبارت دیگر سایتی که به عنوان اولین نتیجه جستجو معرفی می‌شود، مرتبط ترین سایت به عبارت جستجو شده از دید آن موتور جستجوگر بوده است[۵۹].

هر چه بر محبوبیت وب افزوده می‌گردد نیاز به بایگانی کردن اطلاعات آن نیز بیشتر می‌شود. افرادی که دستی در تجارت الکترونیک دارند اذعان می‌کنند که آوردن بیننده به سایت ضروری ترین شرط موفقیت برای سایتهای تجارت الکترونیک است. فرقی نمی‌کند که سایت چه کالا و خدماتی را ارائه می‌کند، هر سایت اگر خواهان کسب در آمد و محبوبیت است، باید بیننده داشته باشد. موتور جستجو نیز باید اطلاعات را به سرعت در اختیار کاربران قرار ‌دهد. بدون موتور جستجوگر، وب تنها به بخش کوچکی از موفقیت امروزی خود دست می‌یافت، زیرا موتور جستجوگر وب را به رسانه ای قابل استفاده برای همه تبدیل کرده است چرا که از هیچ کس توقع نمی‌رود که آدرسهای بسیاری از سایتهای مختلف را به یاد داشته باشند. آنچه که تمام موتورهای جستجو گر با درجات متفاوتی از موفقیت انجام می‌دهند، فراهم آوردن یک وسیله جستجوی ساده است[۱۲ و ۴۵].

موتورهای جستجـو همیشـه به عنوان بخشی از طرح های تجـاری شرکت ها پدید می آیند و فلسفه تأسیس این شرکت ها در اصل ایجاد نظام های جستجوی رایگان برای کاربران اینترنت نیست. شرکت های مذکور این موتورهای جستجو را به دلایل مختلفی از جمله برای تبلیغ نام یک محصول، فروش فضای تبلیغـاتی، تبلیغ یک محصول نرم افزاری یا سخـت افزاری، ارتقاء یک خـدمت اطلاعاتی پیوستـه یا مشـتری یابی برای یک سایت وب تهیه می کنند. لازم به ذکر است به طور مستقیم از یک موتور جستجو سودی به دست نمی آید، بلکه سود حاصل، ناشی از مشتری هایی است که آنها به خود جلب می کنند.

ممکن است در نگاه اول این امر برای افراد عادی به راحتی قابل هضم نباشد و به دلیل رایگان بودن جستجو، افراد دیگر ضرورتی نمی بینند که به نیات واقعی فراهم کنندگان خدمات جستجوی اطلاعات توجه نمایند. برای جلب توجه بیشتر مشتریان و در نتیجه رقابت میان موتورهای جستجو، آنها به طور دائم در تلاش هستند که خدمات خود را ارتقا بخشند و اطلاعات خود را بروز نمایند اما کاربران باید به این نکته توجه نمایند که نیت واقعی فراهم کنندگان خدمات جستجو، کسب سود بیشتر است، اگر در کوتاه مدت هـم این مدنظر نباشـد، به طور حتم در دراز مدت هـدف همین است. تنها موتورهای جستجـویی می توانند کسب سود مناسب را در دراز مدت تضمین نمایند که قابلیت جوابدهی بیشتر و مناسب تر را به سؤالات مختلف کاربران داشته باشند[۴۵].

تعداد بینندگان هر سایت، در برگیرنده آن در دنیای وب است. سایتی که بیننـده ندارد بدون شک مرگی آنلاین را تجربه می‌کند. آمارهای رسمی‌ به خوبی نشان می‌دهند که موتورهای جستجوگر ابزار مناسبی هستند که کاربران آنها خدمات و اطلاعات مورد نیاز خود را می‌یابند. البته تنها رتبه های بالای نتایج جستجو است که مورد توجه کاربران قرار دارد و آنها به سایتهای لیست شده در این رتبه ها مراجعه می‌کنند. کاربران هنوز هم علاقه دارند که ده سایت اول در نتایج جستجو را مرور کرده از بقیه سایتها صرف نظر کنند. این رفتار کاربران پیام بسیار واضحی دارد: «سایتهایی که در رتبه های بالا قرار نمی‌گیرند، بینندگان چندانی هم نخواهند داشت»[۳۱].

با دقت در این رفتار کاربران اهمیت کسب رتبه های بالا در موتورهای جستجوگر روشن تر می‌شود. نکته دیگر آنکه بینندگانی که بدین ترتیب از طـریق موتورهای جستجـوگر روانه سایت ها می‌شوند عمـوماً علاقه مندان به آن سایت هستند و این در حالی است که هزینه چندانی صرف آوردن آنها به سایت نشده است. امورزه تجارت الکترونیک خود را با مسئله رتبه بندی در موتورهای جستجوگر هماهنگ کرده است زیرا رتبه های بالاتر مستقیماً به فروش بیشتر تعبیر می‌شوند. طبق آمارهای ارائه شده در ابتدای سال میلادی ۲۰۰۳ نزدیک به ۹۳ درصد بینندگان سایتهای فعال در زمینه ارائه هدایای کریسمس را موتورهای جستجوگر فراهم کرده اند که در این بین گوگل با ۲۷ درصد در صدر ایستاده است. هر روزه سایت های بسیاری در وب منتشر می‌شوند که دارندگان آنها به امید کسب در آمد و موفقیت به این تجارت نوین وارده شده اند اما تنها تعداد معدودی از آنها با بهره گرفتن از تکنیک های موثر کسب درآمد و با تکیه بر تخصص خود در این بین به موفقیت دست می‌یابند[۳۱ و ۴۵].

امروزه بازاریابی در اینترنت روش های بسیاری را برای کسب در آمد هر چه بیشتر در اختیار سایت های قرار داده است اما انتخاب اول تمامی‌سایت ها رتبه های بالا در موتـورهای جستجوگر است. موتورهای جستجوی اولیه به کاربـران امکان می دادند که فقط بخشی از وب را جستجـو نمایند اما امـروزه با پیشرفت های اخیر و افزایش قابلیت های آنها، می توانند دیگر بخش های اینترنت را نیز کاوش نمایند. به طور خلاصه می توان گفت که موتور جستجوگر ابزاری است که کاربران اینترنت به کمک آنها سایت ها و اطلاعات مورد علاقه خود را می‌یابند. نتایج جستجوی تمام موتورهای جستجوگر دقیق نیست. بسیاری از کاربران دریافته اند که در اغلب موارد ۱۰ رتبه اول نتایج جستجوی موتورهای جستجوگر می‌تواند خواسته آن ها را برآورده کند. تجارت الکترونیک به شدت خود را با مسائل رتبه بندی در موتورهای جستجوگر هماهنـگ کـرده است و همه سایـت ها برای کسب رتبه های بالا تلاش می‌کنند[۴۵].

در بخـش اول این فصـل، جهت آشـنایی بیشتـر با مـوتورهای جستجـو و اجـزای آن، مفاهیم اولیه مـربوط به موتورهای جستجو و انواع آن را بیان نموده و نحوه عملکرد هر یک شرح داده می شود.

۲-۲ انواع موتورهای جستجو

موتورهای جستجو از لحاظ نحوه عملکرد و نوع انجام جستجو به چندین دسته زیر تقسیم می شوند:

• موتورهای جستجوی کلید واژه ای^[۲۷]
• موتورهای جستجو بر اساس فهرست راهنمای موضوعی^[۲۸]
• موتورهای جستجوی مبتنی بر خزنده^[۲۹]
• موتورهای جستجوی ترکیبی^[۳۰]
• موتورهای جستجوی متا^[۳۱]
• موتورهای جستجوی هوشمند ^[۳۲]
• موتورهای جستجوگر مبتنی بر پرداخت^[۳۳]

۲-۲-۱ موتورهای کلید واژه ای

این جستجوگرها دارای کادر مشخصی برای تایپ کلمه یا عبارت مورد جستجو هستند. کاربران با تایپ عبارت مربوط به موضوع از طریق موتور جستجو، کلیه سایت ها و صفحاتی که آن کلمـه یا عبارت را در بر دارند بازیابی می کنند. این موتورها با سرعت زیاد، حجم انبـوهی از منابع مرتبـط با موضوع مشـخص شده را به ترتیـب ارائه می کنند. این موتورها به دلیل دقیق و تخصصی نبودن سایت های بازیابی شده، گاهی اوقات نتایج نامرتبط به موضوع مورد نظر را به کاربر برمی گرداند و معمولاً برای جستجوی عمومی یک موضوع خاص مورد استفاده قرار می گیرند[۷ و ۵۰].

۲-۲-۲ موتورهای جستجو بر اساس فهرست راهنمای موضوعی

این موتورها تنها سرفصل‌ها و عناوین موضوعات را جستجو می‌کنند مانند یاهو. این جستجو، ‌شبیه جستجو در فهرست یک کتاب است. این جستجوگرها دارای فهرست موضوعی خاص خود می باشند. با کلیک کردن بر روی هر موضـوع، زیر مجمـوعه آن موضـوع در اختیار کاربـر قـرار می گیـرد و به همین ترتیب تا دقیـق ترین سایت های مربوط به موضوع مورد جستجو مشخص می شوند.

این نوع جستجو با دخالت مستقیم و نظارت صاحبان اسناد و مستندات وب ثبت و سازماندهی می شود. به

طور مثال کلیه اسناد در چندین شاخه از قبیل: هنر، ورزش، تفریح، خبر و … تقسیم بندی شده و تمامی این شاخه ها نیز به چندین زیر شاخه تقسیم می شوند. مثلاً شاخه هنر به زیرشاخه های موسیقی، سینما، نقاشی و… تقسـیم می شود و خود این زیرشاخه ها نیز به زیرشاخه های دیگری تقسیم می شوند.

صاحب یک سند موظف است آن را با توضیحـات کافی که در ویراستارهـای ویژه درج می شود در فهرسـت دایرکتوری متناسب با آن سند درج کند. در این روش، کاربران شانس بیشتری برای یافتن نتیجه مطلوب خواهند داشت. این روش ممکن است برای برخی کاربران آماتور راضی کننده نباشد زیرا این کاربران علاقه ای به جلو رفتن در میان شاخه ها و زیرشاخه ها را ندارند[۷].

برخی از مزیت های موتورهای جستجو بر اساس فهرست راهنمای موضوعی عبارتند از[۷ و ۵۰]:

• کیفیت بهتر اطلاعات به علت نمایه سازی آنها توسط انسان
• دسترسی بهتر به اطلاعات مرتبط
• صرف زمان کمتر برای دسترسی به اطلاعات
• سهولت مرور و بازیابی اطلاعات

این موتورهای جستجو دارای نقاط ضعفی نیز می باشند که می توان به موارد زیر اشاره نمود[۷ و ۵۰]:

• در سازماندهی اختیاری منابع که روش اصلی موتورهای راهنما است، یک موتور راهنما ممکن است منابع را به گونه‌ای طبقه‌بندی کند که متفاوت از موتور راهنمای دیگر باشد. به این ترتیب نمی‌توان از یک الگوی واحد در همه موتورهای راهنما برای ارزیابی استفاده کرد.
• انتخاب، رتبه‌بندی و طبقه‌بندی صفحات وقت‌گیر و هزینه زیادی را تحمیل می‌کند. به این ترتیب نه‌تنها نمی‌توان منابع جدید را به سرعت اضافه نمود، در نتیجه منابع بازیابی شده از موتورهای جستجو روزآمد نیستند.
• افراد با ذهینت خود در رابطه با مفید بودن یا نبودن منابع تصمیم‌گیری می‌کنند، به این ترتیب آنچه که از طرف یک نفر ممکن است مفید باشد از طرف شخص دیگر ممکن است مفید نبوده و در راهنما قرار نگیرد.
• پایگاه های اطلاعاتی آنها اندک است.
• روز آمدی آنها نسبتا دیر انجام می شود.
• پوشش کم اطلاعات موجود در وب.
• نیاز به آگاهی از ساختار سلسله مراتب موضوعی علوم.

تعداد موتورهای راهنما در مقایسه با سایر موتورهای جستجو زیاد نمی‌باشد ولی مهم ترین آن‌ها عبارتند از:

• Galaxy (http://galaxy/.Com)
• HotBot Directory (http://hotbot/. Lycos.Com)
• LookSmart (http://www/.looksmart.Com)
• Open Directory Project (http://dmoz/.Org)
• Yahoo! (http://www/.yahoo.Com)
• Google Directory (www. google.Com)

۲-۲-۳ موتورهای جستجوی مبتنی بر خزنده

در این نوع از موتورهای جستجوگر، کار جمع آوری اطلاعات بر عهده خزنده ها است. در حالت کلی زمانی که صحبت از موتور جستجو می‌شود مقصود این نوع آن است. این نوع از موتورهای جستجو در واقع به صورت هوشمند پهنه وب را پیمایش، مجموعه اسناد و پرونده ها را دریافت و رده بندی می کنند. بررسی آیتـم های مـورد جستجـو کاربران بر اسـاس شاخـص های تهیه شده صـورت می گیرد. فرایند های دریافـت، ذخیـره، رده بنـدی و شاخص دهی بر اسـاس الگوریتـم ها و به صـورت خودکار انجـام می شود.

پایگاه داده این نوع از موتورهای جستجوگر بزرگتر از سایر انواع است و اطلاعاتی را که آنها ارائه می‌دهند معمولاً بروزتر می‌باشد. عملیات بروز رسانی و گستـرش پایگاه داده موتور جستجـوگر از یک هفتـه تا چند ماه به طول می‌ انجامد. خزنده ها، هیچ گاه از کار نمی‌ایستند و به طور مداوم به جمع آوری اطلاعات مشغول هستند. ممکن است اطلاعات جمع آوری شده توسط آن ها از صفحات جدیدی باشد و یا اطلاعات بروز شده از صفحاتی باشد که قبلا هم به آنها مراجعه کرده اند[۵۰ و ۳۱].

موتورهای جستجوی مبتنی بر خزنده در مقایسه با راهنماهای موضوعی دارای پایگاه های اطلاعاتی بزرگی هستند. این نوع از موتورهای جستجو، بهترین گزینه برای جستجوهای ترکیبی محتوا/کلیدواژه هستند و اطلاعات روزآمدی را در اختیار کاربران قرار می دهد. محدودیت جستجو بر اساس تاریخ، نوع قالب، رشته و …، جستجوی حجم عظیمی از اطلاعات در مدت زمان اندک و کنترل در طول جستجو که در موارد لزوم بتوان عبارات جستجو را ترکیب نمود، را می توان از دیگر مزایای این نوع از موتورهای جستجو به شمار آورد.

موتورهای جستجوی مبتنی بر خزنده دارای معایبی نیز می باشند که می توان به مواردی از قبیل: دشواری یافتن موارد موردنـظر به دلیل نداشتن دسته بنـدی های موضوعـی، بازیابی های نامرتبـط، متفـاوت بودن تکنی

Law on the Establishment of the Extraordinary Chambers, with inclusion of amendments as promulgated on 27 October 2004 (NS/RKM/1004/006). Art. 40 & 3, 4, 5, 6, 7, 8. Available at: http://www.eccc.gov.kh/en/documents/legal/law-establishment-extraordinary-chambers-amended (Last Visited 17 January 2014) ↑

• به موجب قانون ایجاد هیئت های ویژه رسیدگی به جرایم سنگین نسل کشی، جرایم علیه بشریت، جنایات جنگی، قتل عمد، جرایم جنسی و شکنجه تحت صلاحیت انحصاری این هیئت ها قرار گرفتند.
  UNTAET/REG/2000/15 of 6 June 2000. Available at: http://www.unorg/peace/etimor/untaetR/Reg0015E.pdf. In Ntoubandi, op.cit, p. 212 ↑

• Ibid ↑

• Dugard, op.cit, p. 701 ↑

• Ibid, pp. 701-703 ↑

• Extraordinary Session of the Assembly of the African Union, Addis Ababa, Ethiopia. Available at: http://www.au.int/en/content/extraordinary-session-assembly-african-union (Last Visited at 14 January 2014) ↑

• Dugard, op.cit, p. 702; Wyngaert, Christian, Van den & Ongena, Tom, “Ne bis in idem Principle, Including the Issue of Amnesty“, Cassese, Antonio et al. eds, The Rome Statute of the International Criminal Court: A Commentary, Oxford University Press, New York, 2002, p. 726 ↑

• Interests of Justice ↑

• Gavron, Jessica,” Amnesties In the Light of Developments In International Law and the Establishment of the International Criminal Court“, The International and Comparative Law Quarterly, Vol.51, No.1, Jan. 2002, p.110 ↑

• Dukic, Drazan, “Transitional Justice and the International Criminal Court-In the Interest of Justice“, International Review of the Red Cross, Vol.89, No.887, September 2007, pp. 696-697 ↑

• O’Brien, op.cit, p. 271 ↑

• وضعیت قانون عفو اوگاندا با توجه به این که رسیدگی به وضعیت اوگاندا یکی از اوّلین وضعیت های تحت رسیدگی دیوان است، می تواند موضع دیوان بین المللی کیفری را در این موضوع مشخص نماید. در رابطه با قانون عفو عمومی اوگاندا لازم به ذکر است که این قانون تنها عاملان جرایم را از مسئولیت کیفری مبری نموده است و مسئولیت مدنی آن ها همچنان قابل اقامه دعواست.
  Ibid, p. 271 ↑

• Dukic, op.cit, p. 697 ↑

• Ibid, p. 712 ↑

• “Policy paper: the meaning of “the interests of justice”in Article 53 of the Rome Statute“, op.cit, pp. 4–۶ ; Hall, Christopher, “Suggestions concerning International Criminal Court prosecutorial policy and strategy and external relations“, Contribution to an Expert Consultation Process on General Issues Relevant to the ICC Office of the Prosecutor, 28 March. 2003, p. 28. Available at: http://www.icc-cpi.int/library/organs/otp/hall.pdf (Last Visited 18 January 2014) ↑

• Cassese, Antonio, International Criminal Law, Oxford University Press, New York, 2003, pp. 301–۲; Dugard, op.cit, p. 703; “Policy paper: the meaning of “the interests of justice”in Article 53 of the Rome Statute“, op.cit, pp. 9-11; Ratner& Abrams, op.cit, pp. 242-43 ↑

• در تأیید این نظر رجوع شود به نظر اداره دادستانی دیوان بین المللی کیفری در تبیین معنای منافع عدالت:
  “Interest of Justice“, September 2007 Policy Paper on the Interests of Justice, pp.1.3.8. Available at:
  http://www.iccـcpi.int/en_menus/icc/structure%20of%20the%20court/office%20of%20the%20prosecutor/policies%20and%20strategies/Pages/documents.aspx (Last Visited at 19 January 2014) ↑

• عبارت منافع عدالت در واقع از نظام حقوقی کامن لا وارد اساسنامه دیوان بین المللی کیفری شده است. منافع عدالت در حقوق آمریکا به معنای در نظر گرفتن ملاحظات انصاف از سوی قاضی پرونده است که در هنگام صدور حکم می تواند بر اساس آن ها عمل نماید. البته منافع عدالت معیاری کاملاً شخصی است که تفسیر آن به وقایع و اشخاص درگیر در هر پرونده بستگی دارد.
  http://definitions.uslegal.com/i/interest-of-justice/ (Last Visited at 19 January 2014) ↑

• عبارت منافع عدالت در ماده ۵۳ اساسنامه دیوان می تواند بیانگر رویکرد متناسب بودن تعقیب دعوای کیفری باشد که در پرتو آن به مقام قضایی اختیار داده می شود در صورت مفید نبودن تعقیب این دسته از دعاوی از تعقیب آن صرف نظر کرده و تصمیمی متناسب با واقعیت های موجود در پرونده کیفری اتخاذ نماید. در این روش قانونگذار با واگذاری اختیار ارزیابی تعقیب و پیامدهای آن امکان توقف تعقیب کیفری دعوای کیفری، البته با احراز شرایط لازم را فراهم می آورد. از این رو دادستان می تواند با سنجش موضوع، مقدم شمردن منافع عمومی و با لحاظ جهات ویژه ای از تعقیب دعوای کیفری؛ حتی با وجود دلایل اثبات کننده بزهکاری، خودداری ورزد. نیازپور، همان، ص. ۹۶ ↑

• به نظر اداره دادستانی دیوان بین المللی کیفری تشخیص منافع صلح به عهده شورای امنیت سازمان ملل است و به همین علت شورای امنیت می تواند به موجب ماده ۱۶ اساسنامه دیوان تقاضای معلق نمودن رسیدگی ها در دیوان بین المللی کیفری را بنماید. بنابراین منافع عدالت مندرج در ماده ۵۳ اساسنامه دیوان متفاوت از منافع صلح است.

  ( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

  “Interest of Justice“, September 2007 Policy Paper on the Interests of Justice, op.cit, p. 8 ↑

• Ibid, pp. 7-8 ↑

• Minogue, Orlaith, “Peace vs. Justice: The Utility of Amnesties“, Criminal Justice Ethics, Vol.29, No.3, December 2010, p. 310
  به نظر برخی دیوان ابتکارات ملی در رابطه با تعقیب مرتکبان رده پایین را تحمل می نماید و تمرکز دیوان بر تعقیب مرتکبانی است که بیشترین مسئولیت را دارند. برای توضیح بیشتر رجوع شود به:
  Arsanjani, Mahnoush, Riseman, Michael, “The Law-in-Action of International Criminal Court“, American Journal of International Law, Vol.99, 2005, pp. 385-403 ↑

• O’Brien, op.cit, pp. 270-271; Dukic, op.cit, p. 695 ↑

• Gavron, op.cit, p. 110 ↑

• Ibid, pp. 111-112 ↑

• برای اطلاع از نظر مخالف رجوع شود به:
  Dugard, op.cit, p. 702; Wyngaert & Ongena, op.cit, pp. 726-727 ↑

• Mallinder, op.cit,p. 378 ↑

• Ibid, pp. 368-69, 374-75 ↑

• Ibid, p. 368 ↑

• Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights, Making Peace Our Own: Victims’ Perceptions of Accountability, Reconciliation and Transitional Justice in Northern Uganda, op.cit, p. 49 ↑

• Hayner, Unspeakable Truths, Transitional Justice and the Challenge of Truth Commissions, op.cit, pp. 99-102 ↑

• برای اطلاع از نظر موافق رجوع شود به:
  Minogue, op.cit, p. 310; Dukic, op.cit, p. 697; Mallinder, op.cit, pp. 291-292; Scharf, Michael, “The amnesty exception to the jurisdiction of the International Criminal Court“, Cornell Law Journal, Vol.32, 1999, pp. 521–۲ ↑

• برای اطلاع از نظر موافق رجوع شود به:
  Oshea, op.cit, pp. 195-196; Ntoubandi, op.cit, p. 229; Cassese, International Criminal Law, op.cit, pp. 301–۲ Law on the Establishment of the Extraordinary Chambers, with inclusion of amendments as promulgated on 27 October 2004 (NS/RKM/1004/006). Art.40. Available at: http://www.eccc.gov.kh/en/documents/legal/law-establishment-extraordinary-chambers-amended (Last Visited at 22 January 2014); Statute of the Special Court for Sierra leone, Art. 10. Available at: http://www.sc-sl.org/DOCUMENTS/tabid/176/Default.aspx (Last Visited at 22 January 2014) ↑

• Apartheid
  به موجب ماده ۱ کنوانسیون منع و مجازات آپارتاید ۱۹۷۳، آپارتاید جرم انگاری شده است و به موجب ماده ۳ این کنوانسیون دولت های عضو متعهد به تعقیب و مجازات عاملان این جرم صرفنظر از انگیزه ارتکاب جرایم مندرج در کنوانسیون شده اند.
  International Convention on the Suppression and Punishment of the Crime of Apartheid, 1973, Art. 1 & 3. Available at: http://treaties.un.org/doc/Publication/UNTS/Volume%201015/volume-1015-I-14861-English.pdf. (Last Visited at 20 September 2012) ↑

• Minogue, op.cit, pp. 310-11 ↑

• Ibid, p. 308 ↑

• Huyse, Luc, “Introduction: Tradition-Based Approaches in Peacemaking, Transitional Justice and Reconciliation Policies“, Huyse, Luc, Salter, Mark, Traditional Justice and Reconciliation after Violent Conflict, Learning from African Experiences, International Institute for Democracy and Electoral Assistance, Stockholm, Sweden, 2008, p. 1 ↑

• برای نمونه رجوع شود به موضع دیده بان حقوق بشر در لزوم اجرای عدالت کیفری توسط دیوان بین المللی کیفری
  “Policy paper: the meaning of “the interests of justice”in Article 53 of the Rome Statute“, op.cit, p. 2 ↑

• Ibid, p. 5 ↑

• The Rule of Law and Transitional Justice in Conflict and Post-conflict Societies, op.cit, para. 7 ↑

• Waldorf, op.cit, p. 16 ↑

• Mobekk, op.cit, p. 281; Drumbl, Mark.A, “Punishment, Post Genocide: From Guilt to Shame to Civis in Rwanda“, N.Y.U.L.Review (New York University Law Review), Vol.75, 2000, pp. 1253-1263; Waldorf, op.cit, p. 14 ↑

• نجفی ابرندآبادی، همان، صص. ۸-۷ ↑

فرضیه فرعی بیستم: عوامل نهادی فروشگاه بر وفاداری به برند خرده فروشی تأثیر دارد.

تأیید

فرضیه بیست و یکم: امکانات فیزیکی فروشگاه بر وفاداری به برند خرده فروشی تأثیر دارد.

رد

فرضیه فرعی بیست و دوم: قیمت ادراک شده از فروشگاه بر وفاداری به برند خرده فروشی تأثیر دارد.

تأیید

فرضیه فرعی بیست و سوم: خدمات کارکنان فروشگاه بر وفاداری به برند خرده فروشی تأثیر دارد.

تأیید

نتیجه آزمون فرضیه اصلی:
با توجه به خروجی های آزمون رگرسیون در سطح معنا داری ۰۰۰/۰ ضریب همبستگی چندگانه ۸۲۹/۰ وجود رابطه معنادار میان ابعاد تصویری فروشگاه وارزش ویژه برند خرده فروشی را تأیید می کند که نشان دهنده رابطه قوی میان آن هاست. به علت ورود همزمان متغییرهای مستقل آزمون رگرسیون توانایی پیش بینی تنها تأثیر دو متغییر عوامل نهادی و امکانات فیزیکی فروشگاه بر ارزش ویژه برند را با ضریب رگرسیون استاندارد شده ۳۸۸/۰ و ۴۴۷/۰ را دارد.
۵-۴ پیشنهاد های کاربردی مبتنی بر یافته های تحقیق
بر طبق نتایج بدست آمده حاصل از بررسی فرضیه های تحقیق، پیشنهادهای کاربردی ذیل، ارائه میگردد:
۵-۴-۱ تسهیلات فروشگاه
با توجه به نتایج بررسی فرضیه های فرعی چهارم، پنجم، ششم و نوزدهم پیشنهادات زیر ارائه می گردد. سطح بالا و قابل ملاحظه ای از تسهیلات نه تنها به معنی مکانی با دسترسی راحت می باشد بلکه موجب می گردد که یک فروشگاه از نظر خرید کردن، صرفه جویی در زمان، دسترسی به خدمات، بسیار مناسب و راحت شود. با این حال دور از انتظار نیست که افزایش چشمگیری در رضایت مشتریان خواهیم داشت. بنابراین، مدیران فروشگاه های زنجیره ای و به طور کلی خرده فروشی ها می توانند بر روی برخی از مؤلفه های تسهیلات در جهت ایجاد ارزش ویژه برند خرده فروشی سرمایه گذاری کنند. در ایران با توجه به شرایط و طرح های اقتصادی در حال اجرا به طور ویژه طرح هدفمند سازی یارانه ها صرفه جویی مالی و زمانی بسیار بیشتر از قبل حائز اهمیت شده است؛ و با توجه به این نکته که بیشتر خانواده های ایرانی برای خرید از اتومبیل شخصی استفاده می کنند، فروشگاه ها می توانند به ساختن پارکینگ های مناسب و یا احداث ساختمان های خود در نزدیکی ایستگاه های مترو و اتوبوس های تندرو توجه کنند. با توجه به وقت اندک بیشتر خانواده ها در طول روز برای خرید یکی از راه کارهای مناسب جهت افزایش آسانش خرید و رضایت مشتریان داشتن ساعت کاری در زمان های تعطیلی بیشتر ادارات و شرکت ها می باشد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۵-۴-۲ عوامل نهادی فروشگاه
با توجه به نتایج بررسی فرضیه های فرعی هفتم، هشتم، نهم و بیستم پیشنهادات زیر ارائه می گردد. مدیران باید سطح عوامل نهادی را افزایش دهند که می توان دلیل آن را این گونه بیان کرد که مشریان ترجیح می دهند که برای دفعات بعدی از فروشگاهی بازدید و خرید کنند که دارای شهرت خوب، اعتبار بالا بوده و مدرن و به روز نیز باشد. همچنین، تبلیغات دهان به دهان و رضایت مشتری که به دلیل وجود چنین عوامل مناسب و قابل قبول است آگاهی از خرده فروشی و تداعی ها/تمایزات برند خرده فروشی را افزایش می دهند. بنابراین، بهبود شرایط نهادی ارزش ویژه قوی برای خرده فروشی و فروشگاه ایجاد می نماید. تأثیر قوی که عوامل نهادی بر کیفیت ادراک شده از برند دارد با نگاهی به اهمیت کیفیت ادراک شده در جبران اثرات روانی مبالغ پرداختی جهت خرید کالا می تواند نکته مهمی برای مدیران فروشگاه ها و خرده فروشی ها باشد به جهت افزایش بینش مشتریان نسبت به کیفیت . این راه مناسبی برای برندهای فروشگاه های زنجیره ای کشور می باشد که به منظور افزایش ارزش ویژه برند خود به این عوامل توجه بیشتری نماید، به این دلیل که برخی از این فروشگاه ها در بین مشتریان دارای اعتبار مناسبی هستند که وجود تبلیغات دهان به دهان و آشنایی نسبتاً زیاد با این فروشگاه ها بیانگر این موضوع است. کالاها باید به طور منظم به روز آوری شوند، کالاهای جدید و متناسب با شرایط جامعه برای پاسخ به نیازهای مختلف در قفسه های فروشگاه قرار بگیرد. مدرن بودن و به روز بودن فروشگاه در جامعه در حال توسعه ایران منجر به این خواهد شد که مشتریان نام فروشگاه را به سهولت به یاد آورند.
۵-۴-۳ امکانات فیزیکی فروشگاه
با توجه به نتایج بررسی فرضیه های فرعی دهم و یازدهم پیشنهادات زیر ارائه می گردد. متمایز شدن فروشگاه و داشتن آگاهی نسبت به برند فروشگاه پایه و اساس این نکته است که مدیران باید مجموعه ای از امکانات فیزیکی جذاب را در فروشگاه های خود در نظر بگیرند؛ زیرا رضایت مشتریان که افزایش فروش و سودآوری را برای شرکت و سهامدارن در پی دارد، می تواند تحت تأثیر آگاهی و تمایز قرار بگیرد. بنابراین، سرمایه گذاری روی امکانات فیزیکی می تواند در ایجاد ارزش ویژه برند برای خرده فروشی ها بسیار مؤثر باشد. فروشگاه های زنجیره ای و بزرگ می توانند از امکانات رفاهی مانند محلی برای استراحت، صرف غذا و سرگرمی به منظور کاهش خستگی ناشی از خرید و ایجاد محیطی شاد و لذت بخش استفاده کنند و مجموعه ای کامل به مشتریان ارائه دهند. علاوه بر این ها، امکانات خوب و مناسب، مانند سرویس های بهداشتی تمیز، دکور و طبقه بندی جذاب، فضای تردد قابل قبول داخل فروشگاه می توانند نشانه هایی برای ایجاد تمایز و یا تداعی برند در ذهن مشتری و افزایش آگاهی نسبت به یک برند خرده فروشی خاص باشند. تمام این شرایط موجب می شود که خرید تبدیل به فرایندی سرگرم کننده و مفرح گردد. با افزایش آگاهی و تمایز برند، ارزش ویژه برند نیز رو به فزونی خواهد گذاشت.
۵-۴-۴ قیمت ادراک شده از فروشگاه
با توجه به نتایج بررسی فرضیه های فرعی سیزدهم، چهاردهم، پانزدهم و بیست و دوم پیشنهادات زیر ارائه می گردد. قیمت به عنوان یک ابزار اصلی رقابت برای جذب مشتریان می باشد. تصویر ارزش قیمت، منعکس کننده کیفیت ادراک شده از خرده فروشی است. ارزش مناسب برای پول می تواند احساس صرفه جویی ایجاد نماید، که منجر به رضایت بیشتر مشتری و متمایز شدن فروشگاه می گردد. بنابراین، تصویر قیمتی مناسب منجر به ایجاد ارزش ویژه برند قویتر می گردد. با توجه به شرایط اقتصادی کشور که با عدم اطمینان برای آینده همراه شده است قیمت ابزاری کارا و مؤثر در ایجاد ارزش ویژه برند خرده فروشی و افزایش وفاداری است که به دنبال خود افزایش درآمد و سود را به همراه دارد. نگهداشتن قیمت ها در سطح پایین می تواند به عنوان یک استراتژی موفق در زمینه متمایز سازی از طریق ایجاد ارزش برای پول گزینه ای مناسب برای مدیران فروشگاه ها باشد. بدین منظور مدیران باید کنترل مناسبی بر هزینه ها داشته باشند. باید در نظر داشت که زمانی قیمت می تواند به عنوان یک مزیت رقابتی برای برند، موفق عمل کند که مشتریان نسبت به قیمت ها حساس بوده و واکنش معقولانه ای را نشان دهند.
۵-۴-۵ خدمات کارکنان فروشگاه
با توجه به نتایج بررسی فرضیه های فرعی هفدهم، هجدهم و بیست و سوم پیشنهادات زیر ارائه می گردد. با نگاهی به نتایج به دست آمده متوجه خواهیم شد که خدمات کارکنان بر کیفیت ادراک شده از برند، آگاهی از برند و وفاداری به برند خرده فروشی تأثیر دارد. فرض تأثیر خدمات کارکنان فروشگاه بر تداعی‌ها/تمایزات برند خرده فروشی مورد تأیید قرار نگرفته است. اگرچه در فروشگاهای بزرگ و زنجیره ای مانند موارد مورد مطالعه در این پژوهش بیشتر مشتری به صورت شخصی به خرید می پردازد و اطلاعات مربوط به کالاها را یا از طریق تجربه و یا از روی بسته بندی کالاها به دست می آورد، با این وجود خدمات کارکنان برای بیشتر مشتریان مورد توجه قرار دارد. مشتریان ادارک و احساس عمیقی از تجربیات خود در مورد خدمات کارکنان به دست می آورند که از این ادراک و احساسات در فرایند تصمیم گیری های خود به صورت آگاهانه و یا غیر آگاهانه استفاده می کنند. خدمات ضعیف کارکنان، مانند عدم برخورد مناسب و مؤدبانه با مشتری، رفتارهای غیر صادقانه و نگرش های خشونت آمیز، منجر به این خواهد شد که مشتریان در مورد کیفیت کالاها قضاوت اشتباه و نادرست کنند و آگاهی های آن ها در مورد برند که از قبل در ذهن آنها بوده است تغییر کند. علاوه بر این، مشتریانی که از خدمات کارکنان رضایت نداشته باشند از خرید مجدد خودداری خواهند کرد، که این خود منجر به کاهش وفاداری به برند فروشگاه خواهد شد. مسلماً مشتریان به فروشگاهی بازخواهند گشت که به آن ها احترام گذاشته می شود. بنابراین، خدمات کارکنان نامناسب و ضعیف به ارزش ویژه برند خرده فروشی لطمه وارد خواهد کرد. فروشگاه ها می توانند بر روی استاندارد کردن فرایند خدمات و سیستم رسیدگی به شکایات مشتریان به منظور بهبود خدمات ارائه شده توسط کارکنان سرمایه گذاری نمایند، که در نهایت درک مثبت تری از ارزش ویژه برند در بین مشتریان به وجود خواهد آمد. ترکیب آموزش کارکنان و پاداش های تشویقی می تواند روش مطلوبی جهت دستیابی به هدف مورد نظر باشد. البته داشتن ظاهری مناسب، در دسترس بودن و داشتن اطلاعات کامل در مورد کالاهایی که توسط یک کارمند فروش ارائه می گردد نکاتی است که در عین سادگی از نظر مشتریان بسیار حائز اهمیت است.
۵-۵ پیشنهاد برای تحقیقات آینده
علاوه بر تلاش های فراوانی که توسط اساتید و پژوهشگر در جهت انجام این تحقیق به صورت کامل و جامع صورت پذیرفته است ولی به علت وجود موانع و مشکلاتی بعضی از موارد در این تحقیق در نظر گرفته نشده است، که در صورت اعمال آنها می توان تحقیقات دیگری در این زمینه به انجام رسانید.
پیشنهادهای زیر را می توان جهت بررسی و تحقیق به محققان بعدی مطرح نمود:
بررسی رابطه بین ابعاد دیگری از تصویر فروشگاه مانند: تبلیغات، ترفیعات، عرضه کالا و… با ارزش ویژه برند خرده فروشی.
بررسی نقش ارزش ویژه برند خرده فروشی در موفقیت فروشگاه ها و شرکت های فروشگاهی. به این علت که ارزش ویژه نه تنها برای شرکت و مشتریان بلکه برای کارکنان و سهام داران نیز ایجاد ارزش می کند.
بررسی رابطه بین ابعاد تصویری فروشگاه و برند خرده فروشی در گروه دیگری از خرده فروشی ها مانند: فروشگاه های لباس و یا سوپرمارکت ها.
بررسی رابطه بین ارزش ویژه برند خرده فروشی و قصد خرید.
۵-۶ مشکلات و محدودیت های فراروی تحقیق
محقق در مراحل مختلف اجرای این تحقیق به مشکلات و تنگناهای مختلفی روبرو شد که به برخی از آنها اشاره می گردد:
کمبود تحقیقات داخلی مرتبط با موضوع تحقیق
عدم وجود منابع کتابخانه ای فارسی مرتبط با تحقیق؛
عدم همکاری برخی از مسئولین فروشگاه ها ؛
عدم تمایل بیشتر مشتریان فروشگاه ها به تکمیل پرسشنامه؛
عدم دقت در تکمیل پرسشنامه به علت کمبود وقت در زمان خرید.
منابع

در مرکز قرص سوخت سوراخی تعبیه شده است جهت کاهش حرارت در مرکز سوخت و جلوگیری از تورم آن و جبران انبساط حرارت حجمی سوخت و درنهایت ایجاد فضای اضافی برای انباشته شدن محصولات گازی شکل شکافت . قرص های سوخت توسط یک غلاف محصور شده‏اند. این غلاف به منظور محافظت از قرص های سوخت در برابر تاثیرات خنک کننده و نیز جلوگیری از پراکنده شدن محصولات شکافت می باشد.[۱۱]

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

بین قرص های سوخت و غلاف فاصله ای وجود دارد. این فاصله به منظور جبران تورم سوخت و تغییر شکل دادن آن در حرارت بالا تعبیه شده است. علاوه براین فاصله بین سوخت و غلاف می تواند فضای مناسبی برای تجمع محصولات گازی شکل شکافت باشد. در واقع فضای پیش‏بینی شده برای تجمع محصولات گازی شکل تقریبا ۳۰ سانتیمتر مکعب می باشد . این فضا شامل فضای آزاد در قسمت بالای سوخت ، فضای سوراخ های وسط قرص سوخت و فضای حد فاصل غلاف و قرص ها می باشد.
به منظور بهبود شرایط انتقال حرارت از میله های سوخت به خنک کننده ، در فاصله بین قرص ها و غلاف ابتدا عمل خلاسازی صورت می گیرد و سپس این فضا را ازگاز هلیوم با فشارتقریبا” ^۲kgf/cm 30 – ۲۰ پر می شود. انتخاب هلیوم در واقع به خاطر ویژگی قابلیت هدایت گرمایی بالای آن می‏باشد . فشاری که توسط هلیوم از درون میله سوخت به سطح داخلی غلاف اعمال می شود مقاومت میله سوخت را در برابر فشار خنک کننده که در اطراف میله سوخت در جریان بوده و بر میله سوخت وارد می‏گردد ، افزایش می دهد. [۱۱]

انتقال حرارت در فضای خالی بین سوخت و غلاف

در انواع راکتورها که قرص های سوخت سرامیک با غلاف فلزی پوشیده شده اند فاصله یا شکاف کوچکی با ضخامت چند هزارم سانتی متر وجود خواهد داشت که معمولا با گاز بی اثری نظیر هلیوم پر می شود. اگرچه ضخامت فضای بین قرص های سوخت و غلاف خیلی کم می باشد ، به دلیل قابلیت هدایت گرمایی پایین گازها افت دمایی نسبتا زیادی در شکاف خواهیم داشت. اگر گاز داخل شکاف را یکنواخت فرض کنیم ، می توانیم به سادگی هدایت گرمایی را برای گاز داخل شکافت حل کنیم و افت دمایی را بدست بیاوریم.[۱۰]
از آنجایی که هیچ تولید گرمایی در شکاف نداریم ، خواهیم داشت :
( ۱-۲ )
اگر قابلیت هدایت گرمایی گاز K_G ، را ثابت در نظر بگیریم و نیز با توجه به این که تمام گرمای تولید شده در سوخت باید از شکافت رد شود می توانیم بنویسیم :
(۲-۲)
سپس با انتگرال گرفتن از معادله فوق می توانیم افت دمایی در شکاف را بدست آوریم : (۲-۳)
بعد از یک دوره بهره برداری ، شکاف دارای ترکیبی از گاز اصلی ( مثلا هلیوم ) و گازهای حاصل از شکافت هسته ای مثل Kr و Xe خواهد بود از این رو قابلیت هدایت گرمایی K_G در حین عمر قلب تغییر خواهد کرد . بنابراین در چگالی قدرت خطی W/m500 ، ضخامت شکافت cm005/0= t_G ، باعث افزایش اختلاف دمای به اندازهC ^۰ ۳۰۰ یا بیشتر در دو طرف شکاف خواهد شد.همچنین یک اثر خیلی مشهود در سوختن وجود دارد . همین طور که شکافت در سوخت رخ می دهد قرص های سوخت نیز متورم و شکافته خواهند شد و در عمل در مکان های بسیاری با غلاف تماس پیدا خواهند کرد. چنین پدیده ای برای بحث از لحاظ تحلیلی خیلی مشکل است و از این رو معمولا ضریب موثر انتقال گرمای شکاف h_G را تعریف می کنند بطوریکه افت دمای شکاف برابر است با :
(۲-۴)
ضریب تجربی h_G تابعی از میانگین ضخامت شکافت ، قابلیت هدایت گرمایی گاز ، فشار تماس سطحی بین قرص سوخت و غلاف ، زبری سطح ، جنس ماده غلاف و البته سوختن سوخت خواهد بود . معمولا” بسته به نوع ماده ، پرتودهی سوخت ، فشار تماسی بین غلاف و قرص ، بین ۵/۰ تا w/ cm . K 1/1متغیر می باشد. اگر بپذیریم که شارگرما درشکافت درحالت پایدار برابر با گرمای تولید شده درسوخت ، تقسیم بر مساحت سطح جانبی سوخت است،پس می توان افت دما در شکافت را به صورت زیر محاسبه کنیم : (۲-۵) (۲-۶)
برای چگالی قدرت خطی W/m500 این اختلاف دما می تواند از ۱۴۰ تا C ^۰ ۲۰۰ باشد ، بسته به این که h_G چه مقداری انتخاب می کنیم.[۱۰]

غلاف

اگر فرض کنیم قابلیت هدایت گرمایی غلاف K_C ثابت است و هیچ تولید گرمایی در غلاف وجود ندارد ، می توانیم با حل معادله زیر افت دمایی در غلاف را بدست آوریم :
(۲-۷)
(۲-۸)

که T_S دمای سطح بیرونی غلاف و T_C ضخامت غلاف است. ( ضخامت شکاف را در این محاسبه نادیده گرفته ایم ) . در عمل ضخامت غلاف t_c در مقایسه با قطر میله سوخت خیلی کم است از این رو با توجه به بسط لگاریتم خواهیم داشت :
(۲-۹)

جنس غلاف معمولا هدایت گرمایی زیادی دارند در واقع با توجه به ضخامت کم غلاف و جنس آن برای مثلا چگالی خطی W / m500 و ضخامت غلاف cm 053/0 = t_c افت دمایی در حدود C ^۰ ۷۸ خواهیم داشت.[۱۰]

مواد مورد استفاده در راکتور و غلاف راکتور

خواص فیزیکی مواد ، اهمیت ویژه ای در کاربرد آنها در راکتورهای هسته ای دارد . خواصی چون استحکام سختی، قابلیت کشش ، نقطه ذوب ، نقطه جوش ، چگالی و رسانندگی گرمایی همه موارد آشنایی هستند که مهندسان به هنگام انتخاب مواد برای کاربردهای خاص به آنها توجه می کنند.
سطح مقطع نوترون که در انتخاب اغلب مواد مورد استفاده در قلب راکتور نقش اساسی دارد ( پیش از اختراع راکتورها ) چندان شناخته شده نبود . بیشتر اجزای یک راکتور تحت دماها و تنشهای بالایی قرار می‏گیرند و رفتار آنها را تحت چنین شرایطی باید مورد بررسی قرار داد. همچنین لازم است که همه واکنشهای شیمیایی ممکن بین مواد به کار رفته در یک راکتور را بشناسیم.[۹]
معیارهای چندی را به منظور مقایسه و انتخاب مواد راکتور می توان بر شمرد. از جمله :
۱-خواص مکانیکی خوب شامل رسانندگی گرمایی ، گرمای ویژه ، چگالی، استحکام ، نرمی ، نقطه ذوب یا نقطه جوش بالا و ضریب انبساط پایین.
۲– سطح مقطع جذب پایین نوترون برای همه مواد درون قلب جز سوخت و میله های کنترل و سموم قابل سوخت , در صورت استفاده از آنها.
۳- پایداری شیمیایی همه مواد در دماها و فشارهای راکتور . عدم وجود خطر اکسید شدن ، تجزیه ، انفجار یا واکنشهای شیمیایی دیگر.
۴- عدم وجود تغییر فازهای متالوژیکی در دماهای عملیاتی که ممکن است منجر به تغییرات ابعادی شوند.
۵- مقاوت در برابر آسیب ناشی از تابش در طول عمر مواد درون راکتور.
۶- دسترس پذیری آسان و ارزان نوع خالص ، سادگی ساخت و سمی نبودن مواد انتخابی.

مواد مناسب برای غلاف در راکتور

مواد مناسب برای غلاف سوخت باید دارای:
۱- سطح مقطع جذب نوترون خیلی پایین.
۲- رسانندگی گرمایی بالا.
۳- استحکام خوب در دماهای بالا برای مقاومت در مقابل تنش حرارتی تغییر شکل سوخت و فشار ناشی از انباشت پاره های گازی شکافت در داخل غلاف باشند.
علاوه بر این مواد یاد شده باید سخت بوده و دستخوش خوردگی یا واکشنهای شیمیایی دیگر با سوخت یا خنک کننده نشوند.
فلزهای زیر و آلیاژهای آنها برخی ، اگر نه همه ی آنها ، شرایط بالا را دارند و برای غلاف سوخت در نظر گرفته شده اند :
* آلومینیوم ، بریلیم ، منیزیم ، زیرکونیم و فولاد زنگ نزن.
بریلیم ماده خوبی برای کاربرد در راکتور نیست ، و برای غلاف نیز منظور نمی شود . زیرا بریلیم و تمام ترکیباتش سمی هستند.
آلومینیم به عنوان غلاف در راکتورهای پژوهشی توان-پایین که در آنها دما بندرت از حدود C ^۰ ۱۰۰ تجاوز می کند به کار رفته است.
سطح مقطع جذب آن نسبتاً پایین barns 23/۰ اما خواص مکانیکی آن مانند استحکام و سختی خیلی پایین است و در وضعیتهای تنش بالا یا دماهای بیش ازC ^۰ ۳۰۰ نمی توان از آن به عنوان غلاف استفاده کرد . بنابراین آلومینیوم را نمی توان به عنوان غلاف در نیروگاههای هسته ای به کار برد. منیزیم دارای سطح مقطع جذب خیلی پایینی barns ۶۳۰/۰ است اما مثل آلومینیم فلز نرم بدون استحکامی ، بادمای کار حداکثر C ^۰ ۴۵ است.
منیزیم از نظر شیمیایی هم خیلی فعال است ، و به سادگی در هوا اکسید می شود . خواص منیزیم ، بخصوص اکسید شدن آن را می توان با افزودن مقدار کمی ( کمتر از ۱ درصد ) آلومینیم و بریلیم به آن بهبود بخشید. آلیاژی که به این ترتیب ایجاد می شود به میزان زیادی به صورت غلاف در راکتورهای گازی بریتانیا به کار رفته است . زیرکونیم دارای سطح مقطع جذب پایین barns ۱۸۵/۰ ، نقطه ذوب بالا C ^۰ ۱۸۵۰ خواص مکانیکی خوب و مقاومت بالایی در برابر خوردگی در آب است.
این خواص ، زیرکونیم را به یک ماده عالی برای غلاف سوخت راکتورها تبدیل می کنند خواص مکانیکی زیرکونیم و مقاومت آن در برابر خوردگی را می توان با آلیاژ کردن آن با مقدار کمی قلع ( ۵/۱درصد ) ، آهن ( ۱۵/۰تا ۲/۰ ) ، کرم ( ۱/۰ درصد ) و نیکل ( تا ۵/۰ درصد ) بهبود بخشید . این آلیاژها در حال حاضر بهترین مواد برای غلاف هستند.[۹]
در دماهای خیلی بالا ، فراتر از حدود ۱۰۰۰ درجه ، زیرکونیم و آلیاژهای زیرکالوی با بخار آب ترکیب شده تولید هیدروژن می کنند ، که خیلی خطرناک است. شرایطی که ممکن است منجر به این واکنش شوند می توانند ناشی از گرم شدن بیش از حد سوخت و غلاف به علت انتقال ناکافی گرمای حاصل از واپاشی فراورده های شکافت ، که خود زاییده تلف شدن خنک کننده راکتور در اثر یک حادثه است ، باشند . فولاد زنگ نزن از نظر خواصل مکانیکی عالی و مقاومت در برابر خوردگی ، مشهور است.
متاسفانه سطح مقطع جذب آن که به نوع فولاد و مقادیر دقیق کرم و نیکل موجود در آن بستگی دارد ، بالاتر از آن است که بتوان از آن به عنوان یک ماده ایده آل برای غلاف یا کاربردهای دیگر در قلب راکتور یاد کرد. از این ماده در حال حاضر به عنوان غلاف سوخت در راکتورهای آب تحت فشار استفاده نمی شود اما در راکتورگازی پیشرفته و در راکتورهای زاینده کاربرد دارد . فولاد زنگ نزن ، به علت مقاومت عالی در مقابل خوردگی ، کاربردهای وسیعی در راکتورهای FBR , PWR دارد.[۹]

تعریف حالات شکست میله سوخت و محاسبات شکست

درجه شکل گیری سوخت مصرفی می تواند در طی طراحی اصلی حادثه رخ دهد و بستگی به حالات ممکن شکست دارد. یک آنالیز مفصل شکست های سوخت تحت حوادث سنگین، توسط آزمایشگاه های ملی ساندیا ( SNL) به عنوان یک منبع مطالعه محسوب شده ، و سه حالت ممکن شکست را پیش بینی می‏کنند که در شکل ( ۲–۳ ) نشان داده شده است.

A
B
تخمین خط رگرسیون
شکل ۲-۱۱- مساحت زیر خط رگرسیون
باتوجه به اینکه مسأله این تحقیق، شامل سه تابع هدف می‌باشد، مبنای این مقایسه، به جای سطح، فضای زیر هر صفحه خواهد بود. امّا باتوجه به اینکه یافتن سطحی تخمینی که برایند اهداف مسأله باشد بسیار مشکل می‌باشد، ما اهداف را به صورت دو به دو با یکدیگر درنظر گرفته و با آن‌ها به صورت مساحت زیر خط رگرسیون برخورد می‌کنیم، سپس این مساحت‌ها را با یکدیگر جمع می‌کنیم. این روش، تغییر زیاد بزرگی در نتایجی که در حالت سه هدفه بدست می‌آید، ایجاد نمی‌کند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۵-۴- تعداد جواب‌های غیرمغلوب نهائی
این روش، تعداد جواب‌های غیرمغلوب نهایی مسائل را با یکدیگر مقایسه می‌کند. بدیهی است که هرچه این تعداد بیشتر باشد، نشان دهنده این است که آن الگوریتم، جستجوی بهتری را در فضای مسأله انجام دهد. البته در بعضی از الگوریتم‌ها، محدودیتی بر روی اندازه جمعیت نهائی وضع شده‌است که ما این محدودیت را به ماهیت الگوریتم ربط داده و الگوریتم را با همان محدودیت وضع شده درنظر گرفته ایم.
۲-۵-۵- فاصله گذاری^[۱۱۰]
تنوع در حل‌های بدست آمده با توجه به فضای حل، همان چیزی است که در بیشتر تحقیقات نادیده گرفته می‌شود. زمانی که پژوهشگر کیفیت مجموعه حل‌های غیرمغلوب را بیان می‌کند، اطلاعاتی را درباره تنوع حل‌ها در فضای حل بیان نمی‌کند. این نکته مهمّی است، زیرا اگرچه حل‌های غیرمغلوب ازلحاظ توزیع و پراکندگی ممکن است خوب باشند، ولی ممکن است هیچ کدام از آن‌ها از لحاظ ساختاری متفاوت نبوده و یا تعداد زیادی از آن‌ها مشابه باشند.
به این منظور، معیار فاصله گذاری توسط اسکات^[۱۱۱] پیشنهاد شده‌است. این معیار به نوعی واریانس فاصله از بردارهای همسایه را در را اندازه گیری می‌کند. این مقیاس توسط فرمول زیر محاسبه می‌شود:
(۳۵.۲)
که در آن برابر است با:
(۳۶.۲)
در رابطه فوق، بوده و میانگین همه هاست و n ، تعداد بردارها در است. در این روش، S=0 به این مفهوم است که همه عضوها به صورت یکنواخت و مجزا از هم پراکنده شده‌اند.
۲-۵-۶- گسترش^[۱۱۲]
معیار گسترش، فاصله اقلیدسی بین کرانه‌هایی که از حل‌های غیرمغلوب بدست می‌آید را محاسبه می‌کند. همانطور که در شکل (۲-۱۲) مشاهده می‌کنید، هرچه این مقدار بیشتر باشد، نشان دهنده آن است که الگوریتم، حل‌هایی با دامنه و گستردگی بیشتری را یافته‌است. گسترش باتوجه به فرمول زیر بدست می‌آید:
(۳۷.۲)
در این روش نیز، باتوجه به اینکه ما سه هدف داریم، ما اهداف را دو به دو درنظر گرفته و بیشترین گسترش بین آن‌ها را محاسبه کرده و این مقادیر را با یکدیگر جمع می‌کنیم.

هدف ۱
هدف ۲
بیشترین گسترش
شکل ۲-۱۲- بیشترین گسترش
۲-۵-۷- سرعت همگرائی
به عنوان یک معیار برای سنجش عملکرد الگوریتها، ما از سرعت همگرا شدن الگوریتم استفاده کرده ایم. باتوجه به اینکه این مسأله، یک مسأله سه هدفه است، باید همگرایی را باتوجه به نقطه مشخصی درنظر گرفت. به همین منظور، ما این شاخص را براساس شاخص MID که در بخش (۲-۵-۱) شرح داده شد، درنظر گرفته ایم. به این معنی که ما سرعت همگرایی MID را محاسبه کرده‌ایم. معیار ما برای همگرایی نیز، ۵۰ تکرار الگوریتم، بدون تغییر در شاخص MID بوده‌است. بدیهی است که هرچه زمان همگرا شدن کمتر باشد، سرعت الگوریتم بهتر بوده‌است.
۲-۵-۸- منطقه زیر پوشش دو مجموعه
معیار منطقه زیر پوشش دو مجموعه^[۱۱۳] (C)، منطقه زیر پوشش دو مجموعه را مقایسه می‌کند و خروجی آن، نشان دهنده درصد حل‌هایی از یک مجموعه پارتو است که بر حل‌های مجموعه دیگر غالب است. مقدار این معیار از رابطه زیر بدست می‌آید:
(۳۸.۲)
که در این رابطه، دو مجموعه از بردارهای متغیر تصمیم متعلق به فضای مسأله با و نمایش داده شده‌است. در این رابطه اگر C=1 شود، به این مفهوم است که بر غالب است.
۲-۶- جمع بندی
مسئله‌ای که برای این تحقیق درنظر گرفته شده است، سعی شده است که تا حدّامکان به واقعیت نزدیک باشد. بنابراین فرضیاتی درنظر گرفته شده است تا این نزدیک بودن را بیشتر کند. باتوجه به فرضیات و خصوصیات مدل درنظر گرفته شده و همچنین باتوجه به جستجوی بسیار در وب‌سایت‌های معتبر انتشار مقالات و مرور ادبیاتی که انجام گرفته، مقالات و تحقیقات کمی در این زمینه صورت گرفته است و این زمینه، محیطی بکر برای کار دارد. اکثر مقالاتی که در این موضوع انجام شده‌است، مسئله را به صورت تک هدفه درنظر گرفته و آن را با روش های مختلف حل نموده‌اند. ازجمله این کارها می توان به کاستیلو^[۱۱۴] و همکارانش اشاره کرد که در آن دو رویکرد انتخاب ظرفیت برای مکانیابی بهینه تسهیلاتی با سرورهای ثابت، تقاضای تصادفی و تراکم درنظر گرفته شده‌است. در آن مقاله، هر تسهیل به صورت یک سیستم صف M/M/s عمل می کند. بِرمن و همکارانش، مسئله مکانیابی مجموعه‌ای از تسهیلات خدمت‌رسان را درون یک شبکه تحلیل کردند که در آن تقاضا به علت تراکم و پوشش ناکافی از دست می رود. هدف آن مسئله، پیدا کردن حداقل تعداد تسهیلات به گونه‌ای است که مقدار تقاضایی که از هر منبع از دست می رود، از یک سطح مشخص فراتر نرود. یکی از مدل های مکانیابی تصادفی با توزیع تقاضای پیوسته، توسط بارُن^[۱۱۵] و همکارانش انجام شده است. این مدل یک توزیع عمومی از توزیع تقاضا و ورودها و فرایندهای خدمت رسانی دارد. فرض می‌شود که تسهیلات به صورت اختیاری بر روی یک سطح یا فضا واقع شده‌اند و مشتریان به نزدیکترین تسهیل بازشده مراجعه می‌کنند. به هر حال، محدودیت سطح سرویس برای مطمئن شدن از سرویس مناسب، وضع شده‌است. هدف، تعیین تعداد، مکان و ظرفیت تسهیلات با مینیمم کردن جمع هزینه‌های ایجاد تسهیلات و سرورهاست. در نزدیکترین مقاله به تحقیق ما، وانگ و همکارانش [۲۱] مسئله‌ای را درنظر گرفته اند که هر تسهیل به صورت یک سیستم صف M/M/1 ساده عمل می‌کند. فرض شده‌است که مشتریان به نزدیکترین تسهیل سفر می‌کنند. هدف، تعیین مکانیابی تسهیلات با مینیمم کردن متوسط زمان کل سفر و زمان سپری شده مشتریان می باشد. آنها دو هدف را با یکدیگر ترکیب و مسئله را با بهره گرفتن از Greedy-dropping ، Tabu search و Lagrangian relaxation به صورت تک هدفه حل نموده‌اند. در تمامی مواردی که ذکر شد، باوجود اینکه آن ها از لحاظ مدل‌بندی و نوع مسئله، به مسئله ما بسیار نزدیک می باشند، امّا در تمامی آن‌ها، یا یک هدف درنظر گرفته شده‌است و یا اینکه اهداف مختلف با یکدیگر ترکیب و هدفی واحد را تشکیل داده‌اند. حال آنکه ما در این تحقیق، سه هدف کاملاً مجزا را درنظر گرفته و مسئله را به صورت یک مسئله چندهدفه حل نموده‌ایم.

۳
مدل‌ سازی مسأله و توسعه الگوریتم ها
۳-۱- مسأله موردتحقیق
یک سیستم خدماتی را درنظر بگیرید که در آن، خدمت دهندگان ثابت هستند و مشتریان برای دریافت خدمت، باید به این خدمت دهندگان مراجعه کنند. ما فرضیات کلی زیر را درنظر می‌گیریم: ۱) مشتریان برای دریافت خدمت، به نزدیکترین تسهیل بازشده مراجعه می‌کنند، ۲) درخواست خدمت توسط هر گره مشتری، از یک جریان پواسن مستقل پیروی می‌کند، ۳) هر جایگاه تسهیل بازشده ای، فقط یک خدمت‌رسان با زمان‌های خدمت نمایی دارد، و ۴) یک حد بالایی بر روی حداکثر زمان انتظار مجاز مشتریان، وجود دارد.
برای مدل سازی این وضعیت، علامت‌های زیر را وضع می‌کنیم:

• • M={1,2,…,m} : مجموعه گره‌های مشتریان

• • N={1,2,…,n} : مجموعه گره‌های تسهیل بالقوه

• • : ماتریس فاصله گره مشتری i تا گره تسهیل j

• • : نرخ تقاضای کلی درخواست‌های سرویس در سیستم

• • : نرخ تقاضای درخواست خدمت از گره مشتری

• • : نرخ تقاضا در مکان تسهیل بازشده

• : متوسط نرخ خدمت در هر تسهیل